არაერთხელ გამოთქმულ თვალსაზრისს, ბუნებაში ადამიანის მიერ უხეშად ჩარევის შედეგად წარმოქმნილ მაღალი ტენიანობის თაობაზე, რაც ძირითადად დატბორვის მქონე ობიექტების მშენებლობითაა გათვალისწინებული, კიდევ ერთხელ მივუბრუნდები, რადგან მოახლოებულ საფრთხეს კარგად მაინც ვერ აცნობიერებენ ადამიანები.
ამ მავნეობის გასამჟღავნებლად ცნობილი თხილის სიდამპლე ყველაზე ღია პროცესი აღმოჩნდა და კარგა ხანია, არა მარტო თხილი, გახმობის პირასაა მისული ფლორის ძვირფასი ჯიშები აჭარა-გურიის მხარეში. სწორედ მაღალი ტენის გამო ხდება ეს და ამას არაერთი მეცნიერი და ექსპერტი ადასტურებს.
გავრცელებული ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ წელს თხილის ნაყოფი საკმაოდ გაუმჯობესებულია და სიდამპლე ნაკლებად შეიმჩნევა, ეს მხოლოდ შეწამვლის და კარგი ამინდების გამო არ მომხდარა. ვინმეს შესაძლოა გაეღიმოს, მაგრამ, ტენიანობის დაწევაზე ჩვენს მხარეში ამ პერიოდში ძალიან კარგად იმოქმედა შუახევის მუნიციპალიტეტში 187 მეგავატიანი დატბორვის მქონე ჰესის გაჩერებამ. ის გვირაბის ჩამონგრევის გამო დაცალეს და დღეისთვის არ მუშაობს. ამავე დროს წელს კარგი ამინდებია და ამავე დროს არ არის ძალიან მაღალი სიცხეები, რაც წყლის ნაკლები რაოდენობით აორთქლებას ნიშნავს.
მრავალი წელია პრობლემას ვაკვირდები და დარწმუნებული ვარ, რომ თხილის ლპობის უმთავრესი მიზეზი არის ბუნებაში ადამიანის მიერ ბარბაროსული ჩარევა და თავს ნუ დავიმშვიდებთ, რომ წელს თხილის ხარისხი გაუმჯობესდა წამლობის გამო.
ნება მიბოძეთ, ცოტა უკან მივბრუნდეთ და გავიხსენოთ 1980, 1990 და 2000 წლები, როცა ავაშენეთ ენგურჰესი, სათევზე მეურნეობები. ამ ყოველივემ, ჩვენდა შეუმჩნევლად, დამანგრევლად იმოქმედა გარემოზე და დღეისთვის ძალიან ცუდად ხარობს ან არ ხარობს ბალი, კომში, ანალოგიური შეიძლება ითქვას ხეჭეჭურ მსხალზე, რომელიც გურიაში უპრობლემოდ ხარობდა. ქლიავს და ატამსაც ძალიან უჭირს უკვე გურიაში.
სამწუხაროდ, ექსპერტთა მიერ არ იქნა გათვალისწინებული ბუნებაში უკვე არსებული პრობლემები მაღალი ტენიანობის მიმართულებით, რამაც მოგვიტანა ფატალური შედეგები არა მარტო თხილთან დაკავშირებით, არამედ ნებისმიერ მცენარესთან მიმართებაში. კარგად ვხედავთ უკვე ყოველ სეზონზე, თანდათან როგორ ნადგურდება საკარმიდამო ნაკვეთებში კარალიოკი, ვაშლი, მსხალი, ხდება ხეების უფრო დახავსიანება და ფოთლების სიყვითლე, წვეროების წახმობა, მცენარის ვარჯზე კანის დახეთქვა. და ასეთი სურათი მხოლოდ საკარმიდამო ნაკვეთებში არ გვაქვს _ ტყეებს გავხედოთ და ვნახავთ საგანგაშო მდგომარეობას. მაგალითად, მე არაერთხელ დავაკვირდი და მოვიარე ტყეები ძიმითის და ნასაკირალის განაპირას _ იქ ხმება და ნადგურდება წაბლი, აკაცია, რცხილა და არაერთი სხვა მცენარე.
ჩაის კულტურა, რომელიც განსაკუთრებით გამძლეა ტენიანობის მიმართ, ამოძირკვას რაც გადაურჩა, იმ ნაწილზეც, ფოთლებზე ბევრგან შეიმჩნევა ყვითელი, მსხვილი წერტილები.
როცა აგრონომები, ბიოლოგები თუ არაერთი მეცნიერი და ექსპერტი ხშირ შემთხვევაში, თხილის კულტურის ირგვლივ შექმნილ პრობლემას უკავშირებენ ჩაის ნამყოფ ნიადაგებზე თხილის გაშენებას, ეს მიდგომა არასწორია. პირველად თხილი ადამიანებმა არა ჩაის ნამყოფ, არამედ სხვა თავისუფალ ნიადაგზე გააშენეს და პრობლემამ იქაც იჩინა თავი და უფრო ადრეც, ვიდრე ჩაის ნამყოფ ნიადაგზე.
ხმება და ჭრაქის ავადმყოფობით ბევრად უფრო უარესად ავადდება ბოსტნეული კულტურები: კვახი, ლობიო, სიმინდი…
ხელოვნურად შექმნილმა მაღალმა ტენიანობამ, განსაკუთრებით მეოთხე წელია, ფატალური შედეგები თანდათან მოიტანა და მოაქვს, რაც პრაქტიკულად სოფლის მეურნეობას ჩამოშლით ემუქრება. ეს პირველ რიგში თხილის, მარჩენალი კულტურის განადგურებაში გამოიხატება. ნებისმიერ მცენარეს, ადამიანის მსგავსად, გააჩნია საშუალო სიცოცხლის ხანგრძლივობა და დღეისთვის შექმნილ არანორმალურ პირობებში, მაღალი ტენიანობის პირობებში მცენარეები, ასე ვთქვათ, ადრე “ხუცდებიან” და ნადგურდებიან. ამის გამო უნდა დავფიქრდეთ, ტურიზმიც კი ჩამოიშლება ასეთ პირობებში, სასმელი წყლებიც შემცირდება და გაუდაბნოებისკენ წავა გარემო.
ყველა პატრიოტი, ყველა თანამდებობის პირი თუ მეცნიერი, სხვადასხვა სფეროში მოღვაწე ადამიანი ვალდებულია, მოითხოვოს სათანადო ექსპერტიზა, რა იწვევს მცენარეთა სამყაროს მასობრივ განადგურებას, ეკოციდს. შემდგომ ამისა მოითხოვონ ხელოვნური დატბორვების დემონტაჟი. უფრო მეტიც, თუ ჩვენ გვინდა ტურიზმის და სოფლის მეურნეობის განვითარება, მწვანე საფარი და სხვა სიკეთეები, გლობალური დათბობის გათვალისწინებით, ჩვენ იმაზე ნაკლები დატბორვა უნდა გვქონდეს (ჰესები იქნება ეს თუ სათევზე მეურნეობები), რაც გვქონდა მე-20 საუკუნის დასაწყისში.
იკითხავთ, რა უნდა ვქნათ, არ გვინდა ეს ყველაფერი? თუმცა, შესაძლებელია, სათევზე მეურნეობების დახურულ სივრცეში გადატანა, საიდანაც აორთქლება არ მოხდება. ასევე, დატბორვის მქონე ჰიდრორესურსების ნაცვლად, მხოლოდ ჩამონადენზე ჰესების შეძლებისდაგვარად ფუნქციონირებაც არის შესაძლებელი.
ბენო თოდუა, ჩოხატაური
