იყო დრო როდესაც საქართველოში ფეხბურთი მართლაც უდიდესი პოპულარობით სარგებლობდა და სტადიონებზე ზედმეტი ბილეთის შოვნის პრობლემა ყოველთვის იდგა. რასაკვირველია სპორტის ამ სახეობამ ხალხის სიყვარული არ დაკარგა, მაგრამ ქართული საფეხბურთო ოჯახის წევრებმა „მოახერხეს“ რომ დღეს თანამემამულეები „ბარსელონასა“ ან „მანჩესტერ იუნაიტედის“ პრობლემებით უფრო ინტერესდებიან ვიდრე ჩვენებური კლუბების ბედით.
საქართველოში ფეხბურთი რელიგიის დონეზე გახლდათ აყვანილი. ქვეყანა თბილისის „დინამოს“ ცხოვრებით საზრდოობდა. სიმართლე ითქვას და მოთამაშეები საკუთარი თამაშით ამ საყოველთაო სიყვარულს ნამდვილად იმსახურებდნენ.
დღევანდელ წერილში რამდენიმე ათეული წლის წინ მსურს რომ დავბრუნდე და იმდროინდელი რამდენიმე საინტერესო ისტორია გავიხსენო.
დღევანდელი წერილის პირველი სტუმარი თბილისის „დინამოს“ ყოფილი მცველი შოთა ხინჩაგაშვილი იქნება, რომელიც ქართველების შორეულ ინდონეზიაში სტუმრობას გაიხსენებს.
„ფირმა მაინც ფირმაა, ძმაო, – იტყოდნენ ხოლმე მაშინ ჩვენი თბილისელი ბიჭები, რადგან „ფირმაში“ გასვლა ყველას ოცნებად ჰქონდა გადაქცეული. ჩვენთვის – სპორტსმენებისთვის – ეს ამბავი „მიღწევადი“ იყო და არც თუ იშვიათად, მაგრამ ინდონეზიაში რომ ვიყავით, იმას, ალბათ, ვერასდროს დავივიწყებ.
სასტუმროს ფანჯრებზე „მარლები“ იყო აკრული – კოღოები გვიტევდნენ ძალიან თავხედურად, თან ზოგი აქტიური ინფექციის გადამტანიც იყო. ამიტომ დაგვარიგეს, ძალიან ფრთხილად ვყოფილიყავით. კოღო ჰაერშია, მაგრამ საშიშროება და თან უფრო საგანგაშო მიწიდან უფრო გვემუქრებოდა: ხვლიკები, გველები და ბაყაყები, თან არც თუ ისე მშვიდობიანები, ჩვენთან რომ არიან, საქართველოში.
სამაგიეროდ, კვება გვქონდა ფრიად შესაშური. ჩაგვიყვანეს პირველ დღეს სასადილოში, გამოგვიცხადეს: ქართველებო, ხინკალზე – ბოდიში, მაგრამ ქათმის ხორცი თავზე საყრელიაო. დიდი სიამოვნებით მივირთვით ქათმის კერძი, რომელიც ბევრად არ ჩამოუვარდებოდა ქართულს. გვარიანად რომ დავნაყრდით, მერე „გაჟონა“ ინფორმაციამ, რომ ის გემრიელი ქათმის ხორცი, არც მეტი, არც ნაკლები – ინდონეზიური ბუთქუნ-პუტკუნა ბაყაყები ყოფილა.
თქვენდა გასაკვირად, ბიჭებს დიდი პროტესტი არ გამოუთქვამთ, მხოლოდ მანუჩარ მაჩაიძე ვეღარ მოვაშორეთ საპირფარეშოს. ერთ დღეში ოთხი კილო დაიკლო გულისრევის გამო…“
ალბათ ახალგაზრდა თაობის გულშემატკივრებს გაუკვირდებათ და ცნობილი ქართველი საოპერო მომღერალი ზურაბ სოტკილავა ახალგაზრდობაში თბილისის „დინამოს“ მცველი გახლდათ. ბატონი სერგო კოტრიკაძე ერთ ამბავს ხშირად იხსენებდა:
„პოლონეთში ერთ-ერთი გასვლითი ამხანაგური შეხვედრა წავაგეთ. თამაშის შემდეგ ვბანაობდით და ამ დროს ისეთი მჭექარე სიმღერა გავიგონეთ, თავი ოპერაში გვეგონა. თურმე ჩვენი გუნდის მცველი ზურაბ სოტკილავა მღეროდა.
ამ ამბიდან ცოტა დრო არ იყო გასული რომ ზურაბმა დიდი ფეხბურთიდან საბოლოოდ წასვლა გადაწყვიტა.
– არა, ძმებო, ფეხბურთი ჩემი საქმე არ არის, ბედი სიმღერაში უნდა ვცადოო – გამოგვიცხადა და რამდენიმე წელიწადში ჩინებული მომღერლის კარიერა გაიკეთა”.
ბატონ ზურაბთან დაკავშირებით კიდევ ერთ მოგონებას შემოგთავაზებთ, რომელიც ილია დათუნაშვილს ეკუთვნის.
„ხარკოვში გვქონდა თამაში. თვითმფრინავს რაღაც დაუზიანდა და თბილისში დაბრუნება მატარებლით გადავწყვიტეთ. ჩვენს ვაგონში ნოდარ დუმბაძე და ჯანსუღ ჩარკვიანიც იმყოფებოდნენ.
მაშინ „დინამოში“ ჩვენი საამაყო ოპერის მომღერალი ზურაბ სოტკილავა თამაშობდა. იმ პერიოდში, არც დუმბაძემ, არც ბატონმა ჯანსუღმა, არც ჩვენ არ ვიცოდით, ეს კაცი სხვა ამპლუის წარმომადგენელი თუ იყო. ცნობისათვის, უნდა აღვნიშნო, რომ ჯანსუღ ჩარკვიანი შესანიშნავი ხმის და სმენის პატრონია.
მგზავრობის ერთ-ერთ დღეს კუპეში ერთად ვიმყოფებოდით. ბატონმა ჯანსუღმა გრძელი „ჩაკრულო“ წამოიწყო, სოტკილავამ ისეთი პირველი შეაგება, თქვენგან მოწონებული.
– შენ, ბიჭო – გაუბრაზდა ზეინკლიშვილი ზურაბს, – რას ბედავ, ბიჭო, შენ ჯანსუღთან სიმღერას ბედავ?
– რა გინდა? რა გინდა, კაცო შენ! – უხეშად მოიშორა სოტკილავამ ჯემალი.
– მალჩი – ბარიტონ! – გადაუჩურჩულა „ზეინკალამ“ და სოტკილავას ხმის ამოღების საშუალება აღარ მისცა“.
დრო მოვიდა და სიტყვა ნუკრი კაკილაშვილს გადავცეთ, რომელიც “კაკლის მურაბის” ისტორიას მოგვიყვება.
„საბჭოთა სპორტსმენებს უცხოეთში ყოფნისას გასაყიდად კონიაკი და რუსული ხიზილალა დაგვქონდა. იმდროინდელ „კგბ“-ს რომ არაფერი ეეჭვა, ამ საქონელს პირობითად „კაკლის მურაბა“ შევარქვით.
ერთხელაც ირლანდიაში მივფრინავდით. თან გვახლავს კახური წარმოშობის კაცი, ექიმი ანზორ გაბიტაშვილი. როგორც ყველა კახელი, გულუბრყვილო, უეშმაკო და ალალი ადამიანი.
მე და ოთარ გაბელია ერთად ვისხედით. გაბიტაშვილს ჩვენს წინა სკამზე წყნარად ეძინა. უცებ ოთარი მკვეთრი მეგრული აქცენტით მეკითხება;
– ნუკრი, მოგაქვს შენ კაკლის მურაბა?
– კი.
– რამდენი დაახლოებით?
– ხუთი „ბანკა“.
– მე, ათი ცალი ვიშოვე.
ჩაძინებული კახელი ექიმი ძილბურანიდან გამოვიდა და ჩვენი საუბრის ნაწყვეტს ყური მოჰკრა.
– კაკლი მურაბა ახსენეთ, თუ სიზმარში მამებლანდა?
– კი, კაკლის მურაბაზე ვსაუბრობდით – „ჩავუშვი“ გაბელია.
– მერე, რად გინდათ, ჯო?
– მაგრად იყიდება უცხოეთში, 100 დოლარი ღირს „ბანკა“.
ამის თქმა და ჩვენმა ექიმმა ორივე ხელი თავში წაიშინა.
– თქვე შობელძაღლებო, თქვენა! – თუ ეგრე იცოდით, თბილისში რათ არ მითხარით, გამოტენილი მაქ კახეთში პადვალი ე მაგ კაკლი მურაბითააა!!“
ახალგაზრდა თაობას და მათ შორის თბილისელ „ინტერისტებს“ ალბათ გაუგიათ, რომ თავის დროზე, უეფას თასზე თბილისის „დინამოს“ მილანური გუნდი დამარცხებული ჰყავს. ქართველების ის წარმატება საყოველთაოდაა ცნობილი. გაგიკვირდებათ და „სან სიროზე“ მოგების შემდეგ „დინამოს“ ფეხბურთელები მხოლოდ 500-500 მანეთით დასაჩუქრდნენ. ვეტერანი მოთამაშე დავით მუჯირი „დინამო“-„ინტერის“ დაპირისპირებას შემდეგნაირად იხსენებს.
„როცა უცხოეთში მივდიოდით, ალბათ, დაგვყვებოდნენ სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის წარმომადგენლები, თუმცა ჩვენ ამას ყურადღებას არ ვაქცევდით. ყოველდღიურ თანხას, ეგრეთ წოდებულ „სუტოჩნის“ არ გვაძლევდნენ, მხოლოდ იმდენ ფულს გვიხდიდნენ, სუვენირები რომ შეგვეძინა.
მილანის „ინტერი“ რომ გამოვთიშეთ, განსაკუთრებული პრემიები არ მიგვიღია. დაწესებული ნიხრი მოქმედებდა – საბჭოთა კავშირის პირველობასა და თასზე რასაც ვიღებდით, ევროსარბიელზე პრემიები იმაზე მნიშვნელოვნად მეტი იყო, 500-600 მანეთამდე, თანხას მხოლოდ საბჭოთა ვალუტაში ვიღებდით.
მილანში გამარჯვების შემდეგ გონზე ვერ მოვდიოდით, „ინტერის“ სტუმრად დამარცხებამ ძალიან გაგვახარა და თან ძალიან… გაგვაკვირვა – თურმე, შეგვძლებია ევროპული გრანდების დაჯაბვნაც.
საპასუხო შეხვედრისთვის მთავარი ამოცანა უცვლელი დარჩა – გოლის არგაშვება. უნდა ვაღიარო, რომ თბილისში ძალიან გამიჭირდა მურაროს მეურვეობა – მისი ამოკეტვა ამჯერად უფრო შრომატევადი გამოდგა, ვიდრე მილანში. მურარო უკანაც იხევდა ბურთის მისაღებად და შესაბამისად, მეც უფრო დავიტვირთე. ჩემს კარიერაში ყველაზე მეტი წონა სწორედ ამ თამაშში დავიკელი – 5,4 კილოგრამი, რაც, რა თქმა უნდა, მურაროს „დამსახურებ““ გახლდათ.“
დღევანდელი წერილის დასასრულს კი შესანიშნავი პიროვნება, საერთაშორისო კატეგორიის მსაჯი, ბატონი ანატოლი მილჩენკო მინდა გავიხსენო. ერთხელ მილჩენკოს სამსახურეობრივი მოვალეობის შესასრულებლად ქალაქ ბაქოში ჩასვლა მოუწია.
ბაქოში ვმსაჯობდი „ნეფთჩის“ და მოსკოვის „სპარტაკის“ მატჩს. ჩვევა მაქვს ასეთი, რომ ყოველ დილით ვიპარსავ საპარიკმახეროში.
ბაქოშიც, მატჩის დღეს, დილით ქალაქის ერთ საპარიკმახეროში დავუჯექი დალაქს. გვარიანად გამსაპნა და აუჩქარებლად მპარსავს. მერე და მერე რბილად და შემპარავად დაიწყო.
– ვი ტოვარიშ სუდია, და?
– და… ვპასუხობ.
– ვი, პო ფამილიუ – მილჩენკოვ?
– ნეტ, მილჩენკო…
– ეტო ადინ ჩორტ.
ამის შემდეგ ალაპლაპებული სამართებელი ნიკაპის ქვეშ შემიცურა და საყლაპავ მილთან გამიჩერა.
– ა ნუ კა სქაჟი, ქაქოი სევოდნია ბუდეთ შჩოთ?
– ნი მაგუ სკაზაც, – ვთქვი ალალად და სამართებელი უფრო მომაწვა ყანყრატოზე.
– სკაჟი, ქთო პაბედით? ბაქუ, და?
– კონეშნა! – ვთქვი ხმის კანკალით, ან სხვა რა გზა მქონდა.
– ვოთ ეთა ფანიმაიუ, პომნი სუდია, მი 3:0 ხათიმ…
წააგეს იმ დღეს აზერბაიჯანელებმა. გიკვირთ, რომ ცოცხალი გადავრჩი? თურმე თვითონ ის პარიკმახერი წაუყვანიათ საავადმყოფოში ინფარქტით პირდაპირ სტადიონიდან. თუმცა ისიც გადარჩენილა“.