მიუხედავად იმისა, რომ გრძელვადიანი დამკვირვებლების ჩამოსვლის ვადა ჯერ არ ამოწურულა, “ქართულ ოცნებაში” ფიქრობენ, რომ დამკვირვებლები საეჭვოდ იგვიანებენ.
“არჩევნებზე გრძელვადიანი დაკვირვება ვეღარ მოხდება,” _ ეს განცხადება “ქართული ოცნების” პრესსპიკერმა მაია ფანჯიკიძემ 7 აგვისტოს ტრადიციულ ბრიფინგზე გააკეთა.
მისი თქმით, გრძელვადიანი სადამკვირვებლო მისიის ჩამოსვლის ვადა ამოიწურა და შესაბამისად, გრძელვადიანი დაკვირვება ვეღარ შედგება: “გრძელვადიანი დამკვირვებლების შესახებ სააკაშვილმა პირველად თებერვალში განაცხადა, მოწვევა კი ქვეყნებს აპრილში გაეგზავნათ თან ისე, რომ მოწვევაში არჩევნების თარიღი მითითებული არ იყო. მე ეს მოსაწვევი გერმანიაში ვნახე. წინასაარჩევნო კამპანიის დაწყებიდან 1 კვირა გავიდა და ჯერ არ ჩამოსულან. შესაბამისად, გრძელვადიანი დაკვირვება ვეღარ შედგება. საუკეთესო შემთხვევაში ჩვენ გვექნება 6- კვირიანი დაკვირვება,” _ განაცხადა ფანჯიკიძემ.
“საგარეო საქმეთა სამინისტრომ არჩევნებზე დამკვირვებლების გამოგზავნის თხოვნით ოფიციალური მოსაწვევები გაუგზავნა საერთაშორისო ინსტიტუტებს _ ეუთოს ადამიანის უფლებების და დემოკრატიული ინსტიტუტების ბიუროს (ODIHR), ეუთოს საპარლამენტო ასამბლეას (OSCE PA), ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეას (PACE), ნატოს საპარლამენტო ასამბლეას (NATO PA), ევროპარლამენტს და ევროკავშირის ინსტიტუტებს.
საგარეო საქმეთა სამინისტრომ ასევე თხოვნით მიმართა ევროკავშირის საგარეო საქმეთა და უსაფრთხოების პოლიტიკის უმაღლეს წარმომადგენელს, ევროკომისიის ვიცე-პრეზიდენტს ქ-ნ კეტრინ ეშტონს, რომ ევროკავშირმა დააფინანსოს მედია მონიტორინგის პროექტი, მსგავსად 2010 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების დროს გახორციელებული წარმატებული მედია-მონიტორინგის პროექტისა.
საერთაშორისო ორგანიზაციებზე დაგზავნილ მოსაწვევებში ხაზგასმულია საქართველოს სურვილი, რომ საერთაშორისო დამკვირვებლები ეწვიონ საქართველოს შეუზღუდავი რაოდენობით, რაც შეიძლება სწრაფად, მათთვის ხელსაყრელ ნებისმიერ დროს, რათა დააკვირდნენ როგორც წინასაარჩევნო პერიოდში მიმდინარე მოვლენებს, ისე უშუალოდ საარჩევნო პროცესს.
აღსანიშნავია, რომ საერთაშორისო დამკვირვებლების ოფიციალურად მოწვევა არჩევნებამდე თითქმის შვიდი თვით ადრე უპრეცედენტო შემთხვევას წარმოადგენს არჩევნების დაკვირვების საერთაშორისო პრაქტიკაში”, _ ეს განცხადება საგარეო საქმეთა სამინისტრომ 6 აპრილს გააკეთა, თუმცა დღეისათვის ცესკოს მონაცემებით საერთაშორისო ორგანიზაციებს IRI-ის გარდა, მათთვის ოფიციალურად არ მიუმართავს.
“საერთაშორისო დამკვირვებელებიდან ამ ეტაპზე მხოლოს IRI აქვს შემოტანილი განაცხადი, გუშინ შემოიტანა, და შესაბამისად ჯერ არ არის გადაწყვეტილება მიღებული დარეგისტრირებასთან დაკავშირებით. საერაშორისო სადამკვირვებლო ორგანიზაციებს შეუძლიათ, რომ განაცხადებით და შესაბამისი საბუთების წარდგინებით მოგვმართონ არჩევნებამდე არაუგვიანეს 7 დღისა, რაც შეეხება ადგილობრივ სადამკვირვებლო ორგანიზაციებს, მათ 10 დღით ადრე უნდა მოგვმართონ და ცესკო 2 დღეში მიიღებს გადაწყვეტილებას მათი აკრედიტაციის თაობაზე” – აცხადებს ცესკოს სპიკერი ეკატერინე აზარაშვილი გურიანიუსთან საუბარში.
კოალიცია “ქართული ოცნების” ერთ-ერთი ლიდერი თინა ხიდაშელი კი თვლის, რომ დამკვირვებლები უკვე საქართველოში არიან და წინასაარჩევნო პროცესსაც აკვირდებიან: “IRI -ს გრძელვადიანი დამკვირვებლები უკვე აქ არიან, მე შევხვდი მათ რამდენჯერმე. აქ არის ასევე რამდენიმე სხვა ორგანიზაციაც , ბევრი დამკვირვებელია-მეთქი ვერ ვიტყვი, მაგრამ რამდენიმე ორგანიზაცია უკვე თვეა,მართლაც აქ არის. ჩეხები არიან ჩამოსულები, რამდენიმე ევროპული ორგანიზაცია, არასამთავრობოები. საკმარისია თუ არა ეს დამკვირვებლები? რა თქმა უნდა – არა. ისინი არ არიან ხედვადი ქართული მედიისთვის, ვგულისხმობ ნაციონალური მასშტაბის მედიას, რომელიც ხელს არ უწყობს ამ ორგანიზაციების პოპულარიზაციას; ამიტომაცაა, რომ საზოგადოებაში მათ შესახებ ინფორმაცია არ არის.
ძალიან მნიშვნელოვანი იქნებოდა, მათი საქმიანობა იყოს უფრო გამჭვირვალე ყველასთვის, იმიტომაც, რომ პასუხისმგებლობის და ანგარიშვალდებულების თემა გაიხსნას საარჩევნო დაკვირვებასთან მიმართებაში, ჯერჯერობით ეს არ ჩანს. იმედი გვაქვს, რომ ეუთოს გრძელვადიანი დამკვირვებლების ჩამოსვლასთან ერთად, ეს პრობლემა მოგვარდება,” _ აცხადებს თინა ხიდაშელი “გურია ნიუსთან” საუბარში.
1 აგვისტოს არასამთავრობო ორგანიზაცია “ღია დემოკრატიის კომიტეტმა” კი განაცხადა, რომ საქართველოში პრეზიდენტ სააკაშვილის მოწვევით იმყოფება და უკვე სამი თვეა აკვირდება წინასაარჩვენო ვითარებას.
“ახალი მემარჯვენე” ფიქრია ჩიხრაძე დარწმუნებულია, რომ სექტემბრისთვის დამკვირვებლები უკვე საქართველოში იქნებიან. მას მიაჩნია, რომ მსოფლიოს მხრიდან საქართველოს საპარლამენტო არჩევნების მიმართ ინეტერსი ძალიან დიდია და შესაბამისად, ეს ინტერესი დამკვირვებელთა რაოდენობაზეც აისახება.
“ახლა, შესაძლოა დასავლეთის ქვეყნებში ისეთი პერიოდია, რომ საქართველოში სადამკვირვებლო მისიასთან დაკავშირებით განცხადებები ჯერ არ გაუკეთებიათ, მაგრამ ყველა ის ორგანიზაცია, რომელიც აქ აპირებს დამკვირვებლების გამოგზავნას და რომელთანაც ურთიერთობა გვაქვს, დაბეჯითებით ამბობენ, რომ იქნება ძალიან მომზადებული და ხალხმრავალი სადამკვირვებლო მისია. და ეს იქნება იმაზე გრძელვადიანი, ვიდრე აქამდე ყოფილა.”
ფიქრია ჩიხრაძე ფიქრობს, რომ სადამკვირვებლო მისიების ჩამოუსვლელობა “იქნება ძალიან მძიმე რამ საქართველოს სინამდვილეში” თუმცა, პესიმისტური განწყობისათვის საბაბს ვერ ხედავს.
ჯერ კიდევ 28 ივნისს, ამერიკის შეერთებული შტატების ელჩმა ჯონ ბასმა განაცხადა რომ ამერიკა არჩევნების მხარდაჭერის მიზნით, საქართველოში გამოგზავნის მონიტორინგის ჯგუფებს, რომლებიც არჩევნებს NDI და IRI-ს ეგიდით დააკვირდებიან. შეერთებულმა შტატებმა ამისათვის 2 მილიონი დოლარი გამოყო. ბასის განცხადებით, 3 გრძელვადიანი დამკვირვებელი NDI-დან და 12 დამკვირვებელი IRI-დან არჩევნებს ივლისიდან ოქტომბრამდე დააკვირდება. კენჭისყრის დღეს კი, ამ ორ ორგანიზაციას დამატებით ეყოლება NDI –ს _ 20, ხოლო IRI -ს _ 30 დამკვირვებელი.
ცესკო 1 ოქტომბრისთვის მხოლოდ ეუთოდან დაახლოებით 400 დამკვირვებელს ელოდება.
“ეუთო აპირებს, რომ საკმაოდ დიდი შემადგენლობით დააკვირდეს არჩევნებს, მანამდე იყო წინასწარი შეფასების ჯგუფი ჩამოსული; ასევე, აპირებენ, რომ აგვისტოს ბოლოსთვის ჩამოვიდეს კიდევ დამატებითი ჯგუფი წინასაარჩევნო გარემოს შესაფასებლად და შემდეგ უკვე ჩამოვლენ გრძელვადიანი დამკვირვებლები და მოკლდევადინი დამკვირვებლები _ მათგან დაახლოებით 400 დამკვირვებელს ველოდებით,” _ აცხადებს ცესკოს სპიკერი ეკატერინე აზარაშვილი “გურია ნიუსთან” საუბარში.
ცესკოდან მოწოდებული ინფორმაციით, 1 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებს უპრეცედენტოდ ბევრი _ დაახლოებით 2 ათასი საერთაშორისო დამკვირვებელი დააკვირდება. ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებს 1800 საერთაშორისო დამკვირვებელი აკვირდებოდა, ცოტა ნაკლები იყო 2008 წლის საპარლამენტო არჩვენებზე , თუმცა, საზოგადოება დღემდე ფიქრობს, რომ ხელისუფლებამ ორივე ზემოხსენებული არჩევნები გააყალბა.
არის თუ არა საკმარისი 2 ათასი დამკვირვებელი? ფიქრია ჩიხრაძე მიიჩნევს, რომ რაოდენობას დიდი მნიშვნელობა აქვს. ასევე გადამწყვეტია, რა პერიოდის განმავლობაში დარჩებიან ისინი საქართველოში.
2000 დამკვირვებელს საკმარისად მიიჩნევს თინა ხიდაშელიც, თუმცა გარკვეული პირობით: “თუ მართლა დამკვირვებელია და საქმეს აკეთებს, თუ ყველა თანაბარი პასუხისმგებლობით მოკიდება საქმეს, რა თქმა უნდა, ეს აბსოლუტურად საკმარისია,” _ აცხადებს ის “გურია ნიუსთან” საუბარში.
20 ივლისს ცესკომ საერთაშორისო სადამკვირვებლო ორგანიზაციებისა და საერთაშორისო დამკვირვებელთა არჩევნებზე დაკვირვების მიზნით, ცესკოში რეგისტრაციის ინსტრუქცია დაამტკიცა.
საერთაშორისო დამკვირვებელი ორგანიზაციის ცესკოში რეგისტრაციისათვის საჭიროა, რომ ეს ორგანიზაცია იყოს:
1) სხვა სახელმწიფოს წარმომადგენელი;
2) სხვა სახელმწიფოში რეგისტრირებული ორგანიზაცია;
3) საერთაშორისო ორგანიზაცია, რომლის სადამფუძნებლო დოკუმენტი/წესდება
ითვალისწინებს არჩევნების მონიტორინგს, ადამიანის უფლებათა დაცვას და რომლის
საქმიანობაც ეფუძნება საერთაშორისოდ აღიარებულ პრინციპებს.
