ეკლესია, IX საუკუნისაა _ დარბაზული ტიპის, ერთნავიანი, გვერდებიდან დამხმარე სათავსოებით. ეკლესიის მოცულობითი ფორმები სიგრძივ ღერძზეა განლაგებული და ბოლოვდება ერთიანი ვრცელი აბსიდით. ეკლესია რამდენჯერმეა გადაკეთებული, რის გამოც გართულებულა კონქისთვის ფორმის შენარჩუნება და იგი თითქმის სწორხაზოვნად მთავრდება. ფასადების მორთულობა ძუნწია. ორივე შესასვლელის თავზე ნახევარწრიულ ტიმპანში მოთავსებულია მარტივი ჯვარი, დასავლეთის კარებთან შემორჩენილია ვაზის ორნამენტაციის ფრაგმენტი, ხოლო აღმოსავლეთის სარკმელი გარშემოვლებულია ლილვების მარტივი კომპოზიციით.
ეკლესიაში შემორჩენილია IX საუკუნის კარი და ფრესკები. კედლის მხატვრობა ფრაგმენტულია და საჭიროებს რესტავრაციას. კანკელი შედარებით გვიანდელი პერიოდის რესტავრაციის შედეგია.
ეკლესიაში შემონახულია IX ს-ის კარი, ფრესკები, ასევე უძველესი სახარება და მთავარანგელოზის ხატი, რომლის სახელობისაა სწორედ ეს ეკლესია და მონასტერი.
მთავარანგელოზთა სახელის მინიჭებას ერთ ისტორიას უკავშირებენ.
VIII-IX ს-ის საქართველოში, გურიაში, ადამიანის ხატზე გადაცემა იცოდნენ (ანუ წყევლა). ერთ-ერთი ოჯახის მემკვიდრეს არ სწამდა ხატების სიწმინდის, სწორედ ამიტომ ამბობდა: “ხატმა რა უნდა დამიშავოსო?!” და მთავარანგელოზი მიქაელის ხატი ნაჯახით შუაზე გააპო. ამის შემდეგ კი მისი ოჯახი განადგურდა და ყველა წევრი დაიღუპა. ამ სოფლის ერთ-ერთ ოჯახს მხატვარი ეწვია სტუმრად, რომელიც ეკლესიური ცხოვრებით არ ცხოვრობდა და წმინდანებსაც ვერ ცნობდა. მან ღამით გამოცხადება ნახა _ ყმაწვილი, რომელსაც იმ ადგილისაკენ ჰქონდა ხელი აპყრობილი სადაც მხატვრისთვის უცნობი ეკლესია ყოფილა და უთხრა: აქ ვარ და აღმადგინეო! მხატვარმა გამოცხადების შესახებ მასპინძელს უამბო და ჰკითხა თუ იმ ადგილას რა იყო. მასპინძელმა უპასუხა, რომ იქ ეკლესია იყო და გორაზე აიყვანა მხატვარი. როცა ეკლესიის კარი შეაღეს სტუმარმა პირველი რაც დაინახა ეს იმ ყმაწვილის სახე იყო, შუაზე გაპობილი. სტუმარმა გაიგო, რომ ის უბრალო ყმაწვილი კი არა, მთავარანგელოზი მიქაელი იყო. სწორედ ამიტომ მან დაწერა მთავარანგელოზი მიქაელის ხატი, ხოლო ამის შემდეგ დაიწყო ეკლესიური ცხოვრება და ხატმწერიც გახდა.
ერკეთში, დედათა მონასტრის ფუნქციონირება, მისი წინამძღვრის, დედა მარიამის დამსახურებაა. წლების წინ, მან გადაწყვიტა, რომ ეკლესიის ერთ-ერთ ეკვდერში მარტოს ეცხოვრა. მან მოაწესრიგა ეკლესია, დაასუფთავა მიმდებარე ტერიტორია და რამდენიმე წელი მარტო ცხოვრობდა. მოგვიანებით მას მორჩილებიც შეუერთდნენ და დღეს, ერკეთის დედათა მონასტერი ჩვენი სარწმუნოების ერთ-ერთი ძლიერი კერაა გურიაში.
აღსანიშნავია, რომ დედა მარიამმა, დასუფთავების დროს, ეკლესიის მახლობლად წყარო აღმოაჩინა. როგორც მას ადგილობრივებმა უთხრეს, ადრე, ამ წყაროს გერასიმეს წყაროს უწოდებდნენ და მას განკურნების თვისებები გააჩნია. წყაროსთან საფეხურებიც აღმოაჩინეს. დედა მარიამის ძალისხმევით, წყაროზე განსაბანი გაკეთდა და დღეს იქ უამრავი მომლოცველი დადის საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებიდან.
მონასტერი, ადგილობრივების და მრევლის დახმარებით უფრო და უფრო მშვენდება. კეთდება კელიები, ეწყობა ეზო…
უნდა ითქვას ისიც, რომ მამების მოსასვენებლის მშენებლობისას დედა მარიამმა ერთი ადგილი აირჩია. ის ადგილი კი დაქანებული იყო და ყველა ეუბნებოდა, მიწა ვერ დაიკავებს შენობასო. თუმცა, დედაომ მაინც იქ გადაწყვიტა მოსასვენებლის აშენება. მშენებლობისას კი აღმოაჩინეს გამოქვაბული, სადაც გაირკვა, რომ ადრე ბერები ლოცულობდნენ. როცა იქ არქიტექტორები მივიდნენ, დედაოს უთხრეს: “სწორედ ესაა თქვენი მონასტრის ისტორია… ამდენი სიწმინდე და ასეთი სიძველე ეს ხომ უფლის წყალობააო!”
ერკეთის დედათა მონასტერში ყოველ წელს აღინიშნება ტაძრის დღესასწაული, რომელსაც უამრავი სტუმარი სტუმრობს. ასე იყო ამჯერადაც _ 26 ივლისს ერკეთის დედათა მონასტერმა მომლოცველებს ქვეყნის სხვადასხვა ქალაქიდან უმასპინძლა. წირვა მამა მარკოზმა და უდაბნოს მონასტრის ბერებმა აღავლინეს.
აღსანიშნავია, რომ მონასტრამდე მისასვლელი გზა ძალიან ავარიულია, თუმცა, რამდენიმე დღის წინ, ჩოხატაურში მყოფმა პრემიერ-მინისტრმა გზის გაკეთების პირობა დადო. როგორც გავარკვიეთ პირობა შესრულებულია და გზის სარემონტო სამუშაოები უკვე დაწყებულია.
