დღეს ცნობილ ქართველ სპორტსმენს, სამგზის ოლიმპიურ ჩემპიონს ვიქტორ სანეევს დაბადებიდან 70 წელი უსრულდება
ქართული სპორტის ისტორიაში ვიქტორ სანეევი განსაკუთრებული მოვლენაა. მის შესახებ უკვე ბევრი თქმულა და დარწმუნებული ვარ მომავალშიც არანაკლები დაიწერება. ვულოცავთ ბატონ ვიქტორს საიუბილეო თარიღს, მკითხველს კი მის შესახებ პატარა წერილს ვთავაზობ.
1980 წლის ოლიმპიური თამაშების პრეს-კონფერენციაზე გერმანელმა ჟურნალისტმა ებერჰარდ ბოკმა სანეევის მიღწევები გაიხსენა: ვიქტორი არის მეხიკოს (1968), მიუნხენის (1972) და მონრეალის (1976) ოლიმპიური თამაშების ჩემპიონი, მოსკოვის ოლიმპიური თამაშების ვერცხლის პრიზიორი.
სიტყვამ მოსკოვის ოლიმპიადა მოიტანა და ვიქტორ სანეევის ერთ-ერთი ინტერვიუს ნაწილს გაგახსენებთ.
გავიხსენოთ თქვენი ბოლო, "ვერცხლის" ოლიმპიადა 1980 წელს მოსკოვში.
"გასახსენებელი არაფერია. ჩემი არავის სჯეროდა, არც მწვრთნელს, არც კოლეგებს, არც სპორტის ხელმძღვანელობას მოსკოვსა თუ თბილისში. დავრჩი მარტო მე, მაგრამ ჩემთან იყო ღმერთი. ისე, არც გაემტყუნებათ, 35 წლისას მეოთხე ოლიმპიურ თამაშებზე რომ გქონდეს პრეტენზია, თანაც, ფაქტობრივად, ავადმყოფ კაცს, ამის წარმოდგენაც კი ძნელია, თანაც სამხტომში.
მაშინ საბჭოთა კავშირის ნაკრებს სათავეში კრეერი ედგა. ის ნორმალური მწვრთნელი იყო, მაგრამ ერთობ ცუდი პედაგოგი აღმოჩნდა. ჩვენ ერთმანეთს დავცილდით. ჩემთვის უდიდესი ტრავმა იყო ის, რომ მას, ვისთანაც წლები მემუშავა, ჩემი არ სჯეროდა და ამას ხმამაღლა აცხადებდა.
მოსკოვის ოლიმპიურ თამაშებზე მაინც დამიშვეს. ალბათ იფიქრეს, შედეგს ვერ მიაღწევს, მაგრამ მეოთხე ოლიმპიადად მაინც ჩაეთვლებაო.
მოსკოვში მსაჯებმა გარკვეულწილად დამჩაგრეს და ოქროს ჯილდო ესტონელმა იააკ უუდმიაემ მოიპოვა. მის მიმართ წყენა არასდროს გამჩენია. მისი რა ბრალია, რომ ვიღაც უსინდისო მოხელეებმა ნახტომის გაზომვის დროს რამდენიმე "ზედმეტი" სანტიმეტრი აჩუქეს. მოსკოვში ჩემპიონი მე უნდა ვყოფილიყავი. ესტონელი დიდ ტალანტს არ წარმოადგენდა და ჩემთვის მისი დამარცხება არავითარი პრობლემა არ უნდა ყოფილიყო. იააკი არაფერ შუაშია, ის ძალიან კარგი ბიჭია."
ვიქტორ სანეევს მეოთხე ოქროს მოპოვების შესაძლებლობა არ მისცეს. ამისი უმთავრესი მიზეზი ის გახლდათ რომ საქართველოს სახელით ასპარეზობდა და საბჭოთა ოლიმპიურ ისტორიაში რუსებს გაუსწრებდა.
სამწუხაროდ სანეევის გარჯა საქართველოში თავის დროზე არ დააფასეს და დიდი სპორტსმენი შორეულ ავსტრალიაში გადასახლებისთვის გაწირეს.
საბჭოთა კავშირის წლებში სანეევს ამ ქვეყნის უმაღლესი ჯილდოები გადაეცა: ლენინის ორდენი, შრომის წითელი დროშის ორდენი, ხალხთა მეგობრობის ორდენი. ის სამშობლოშიც დააფასეს და ვახტანგ გორგასლის მეორე ხარისხის ორდენი მიანიჭეს. ქართველმა ჟურნალისტებმა ვიქტორი მეოცე საუკუნის საუკეთესო სპორტსმენ ვაჟად დაასახელეს. აღიარება არ მოკლებია, მაგრამ ადამიანმა ოჯახი უნდა არჩინოს და მუდმივი სამსახური ჰქონდეს. დააფასეს სანეევი, მაგრამ ქართული სპორტის მაღალჩინოსნებმა მისი დასაქმების პრობლემა არ გადაწყვიტეს.
ვიქტორ სანეევმა სპორტს 20 წელი მიუძღვნა. ამ პერიოდს შემდეგნაირად იხსენებდა:
"წარმოიდგინეთ, როგორ ჯოჯოხეთურად ვშრომობდი თითქმის 20 წლის მანძილზე. ჩემი მწვრთნელის უპირველესი ამოცანა ჩემი სტადიონზე სავარჯიშოდ მიყვანა კი არ იყო, არამედ სტადიონიდან, ვარჯიშიდან გაგდება! დედაჩემი მაზოხისტს მეძახდა ხოლმე."
ვიქტორს სპორტში ნამდვილად გაუმართლა, სარბიელს მიღმა კი მეტად უიღბლო გამოდგა.
დიდმა სპორტმა სიკეთესთან ერთად გაუთავებელი ტრავმები და გაუსაძლისი ტკივილები მოუტანა. სამგზის ოლიმპიური ჩემპიონი დღეს თავს ინვალიდად თვლის. ავსტრალიაში ჩასული ერთი პერიოდი უმუშევრად დარჩა და ოჯახს იმით არჩენდა, რომ პიცის უბრალო დამტარებლად მუშაობდა.
"დიდხანს ვიყავი უმუშევარი. თავი მოსაკლავად მქონდა. იქამდეც კი მივედი, გაზეთში განცხადება გამოვაქვეყნე, მე, ესა და ეს პიროვნება, ჩემს ოლიმპიურ მედლებს ვყიდი-მეთქი."
რა იქნებოდა სანეევი საქართველოში რომ დარჩენილიყო? არ მინდა მათი ვინაობები დავასახელო, მაგრამ რამდენიმე ქართველი ოლიმპიური ჩემპიონი ისეთ გაჭირვებაში ჩავარდა, რომ ოქროს მედლებს ყიდნენ.
ვიქტორ სანეევმა ცხოვრებაში რთული გზა გაიარა. ამჟამად პრობლემები ნაკლებად აწუხებს და სტაბილური სამსახურიც გააჩნია.
არ ვიცით ქართველებმა ადამიანის დაფასება. გყავდეს სამგზის ოლიმპიური ჩემპიონი ვიქტორ სანეევი და შორეულ ქვეყანაში საცხოვრებლად გაუშვა?
დღევანდელი წერილის დასასრულს სანეევის შესახებ ერთ ისტორიას გაგახსენებთ.
წინა საუკუნის 80-იან წლებში კინოთეატრ "რუსთაველში" რომელიღაც ფილმზე ტრადიციულად გრძელი რიგი იდგა. ამ რიგში მეუღლესთან ერთად ვიქტორ სანეევიც იდგა. ოლიმპიურ ჩემპიონს თავისუფლად შეეძლო კინოთეატრის დირექტორთან, ასევე ოლიმპიურ ჩემპიონ ნუგზარ ასათიანთან მისვლა.
მაგრამ სანეევი ცოლთან ერთად პატიოსნად და მოთმინებით რიგიანთა რიგში იდგა. სამწუხაროდ დარჩა ვიქტორ სანეევი უბილეთოდ, წყნარად გამოვიდა რიგიდან და გაწბილებული რუსთაველს გაუყვა.
