ახალი სახელმწიფო ორგანოს, სახელმწიფო ინსეპქტორის სამსახურის შემქნასთან დაკავშირებით, 30 კანონპროექტისგან შემდგარი პაკეტი პარლამენტის ბიუროს სხდომაზე 5 მარტს იქნა ინიცირებული. კანონპროექტი გულისხმობს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის თანამდებობის გაუქმებას, რომლის უფლებამონაცვლე სახელმწიფო ინსპექტორი იქნება და ზედამხედველობას მთავარი პროკურატურა გაუწევს. კანონპორექტის ინიციატორი კი იუსტიციის სამინისტროა.
კანონპროექტის მიხედვით, ახალი სახელმწიფო ინსპეტორის სამსახურის უფლებამოსილებაში შევა პერსონალური მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის უფლებამოსილება, კერძოდ კი პერსონალური მონაცემების დამუშავების კონტროლი, ფარული საგამოძიებო მოქმედება და ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ცენტრალურ ბანკში გახორციელებული აქტივობების კონტროლი.
აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით, ,,გურია ნიუსი“ პერსონალური მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატს ესაუბრა, ასევე ,,გურია ნიუსთან“ ახალი კანონპროექტი ,,ახალგაზრდა ადვოკატებმა“ შეაფასეს.
პერსონალური მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატის განცხადებით, აპარატის გაუქმებასთან დაკავშირებით ინფორმაციის გავრცელება, არასწორი ინტერპრეტაციით მოხდა.
,,გაუქმებასთან დაკავშირებით, ინფორმაციის გავრცელება, არასწორი ინტერპრეტაციით მოხდა. 2019 წლის 1 იანვრიდან იქმნება ახალი ინსტიტუტი, რაც თავისთავში გაერთიანებს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ფუქციას, სამართალდამცავ ორგანოზე, ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებზე ზედამხედველობის ფუქნციას და ახალ, დამოუკიდებელ მექანიზმს. აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით როდესაც დაიწყება პარლამენტში განხილვები, იქ კიდევ ერთხელ დავაფიქსირებთ ჩვენს პოზიციას, ამ მიმართულებით“, _ განაცხადეს პერსონალური მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატში.
ახალგაზრდა ადვოკატების მთავარი იურისტის, რუსლან ალექსიძის განცხადებით, პერსონალური მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპრატთან დაკავშირებული ცვლილება, შესაძლოა, შეფასდეს, როგორც უკან გადადგმული ნაბიჯი სახელმწიფოს მიერ.
„წარმოდგენილი კანონპროექტით შეიძლება ითქვას, რომ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატის უფლებამოსილება სრულად უქმდება და ვუბრუნდებით იმ პერიოდს, როდესაც აღნიშნული უფლებები, მისი დაუცველობის ხარისხიდან გამომდინარე, მეორეხარისხოვანი იყო. აღნიშნული ცვლილება, შესაძლოა, შეფასდეს, როგორც უკან გადადგმული ნაბიჯი სახელმწიფოს მიერ. პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი თითქმის 7 წელია საქმიანობს, მიუხედავად უწყებაში არსებული ხარვეზებისა, მისი საქმიანობა დადებითად უნდა შეფასდეს, ვინაიდან არაერთი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებით, უწყებამ შესაბამისი ზომები მიიღო პერსონალური მონაცემების ხელმყოფი პირების მიმართ, რომლებიც მაღალი რეპუტაციით სარგებლობდნენ საზოგადოებაში, რაშიც გამოიხატებოდა ინსპექტორის დამოუკიდებლობა. პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატი შეუდარებელ სამუშაოს ეწევა მოქალაქეთა მიმართ ცნობიერების ამაღლების და უფლებების დაცვის მიმართულებით. აღნიშნულის მაჩვენებელია, ერთის მხრივ, მოქალაქეების მიმართვიანობა უწყების მიმართ და მეორეს მხრივ, პირების მიერ პერსონალური ინფორმაციების კონფიდენციალობის დაცვის უზრუნველყოფა. საქართველოში საბანკო/საფინანსო დაწესებულებების მიერ აქტიურად და უხეშად ხდებოდა პერსონალური ინფორმაციის გაცემა მესამე პირებზე, აპარატის ჩართულობამ აღნიშნულ სეგმენტზე მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია და არსებითად შეამცირა ხელყოფის ფაქტები. მოცემული გარემოებების გათვალისწინებით და წარმოდგენილი 2017 წლის ანგარიშის თანახმად უწყება აქტიურად მუშაობს და წარმოებული საქმეების სიმრავლით აღინიშნება მისი მნიშვნელობა. მოცემული ფონის გათვალისწინებით, აპარატს კიდევ მეტი უფლებამოსილება უნდა მინიჭებოდა და არა ახალი უწყების მცირე დეპარტამენტად ქცეულიყო.
პროკურატურისთვის დაქვედებარებამ, რა საფრთხეები შეიძლება გამოიწვიოს?
მოცემულ საკითხზე მსჯელობისას, პირველ რიგში, აუცილებელია შეფასდეს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის საქმიანობის არსებული პრინციპები. აპარატი მოქმედებს ადმინისტრაციული სამართლის და მისი პრინციპების გათვალისწინებით, რომლის მიზნები და ამოცანები სრულებით განსხვავებულია სხვა სამართლის დარგებისგან, მათ შორის პასუხისმგებლობის ნაწილში. წარმოდგენილი კანონპროექტის თანახმად, სახელმწიფო ინსპექტორს უნდა ჰქონდეს არანაკლებ 5-წლიანი სამუშაო გამოცდილება სამართალდამცავ ორგანოებში მუშაობის, ამასთან ინსპექტორის უფლებამოსილებას განეკუთვნება სისხლის სამართლის კოდექსით რეგულირებული ცალკეული ნორმების გამოძიება, აღნიშნულ დანაწესს სრულებით გადავყავართ სისხლის სამართლის დარგის მიმართულებაზე, რომლის პრინციპები და პასუხისმგებლობა მნიშვნელოვნად განსახვავებულია ადმინისტრაციული სამართლის დარგისგან. ამასთან კანონპროექტი არ ითვალისწინებს პერსონალური მონაცემების ხელყოფით დამდგარ პასუხისმგებლობას, რაც, თავის მხრივ, მიუთითებს სისხლის სამართლის კოდექსის ნორმაზე, რომლითაც რეგულირებულია პერსონალური ინფორმაციის დარღვევის შემადგენლობა, რისთვისაც პასუხისმგებლობა სამ წლამდე თავისუფლების აღკვეთაა. არსებობს ჩანაწერი ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრების თაობაზე, რომელიც ძალიან ბუნდოვანია და დაუდგენელია, სად გადის ზღვარი პასუხისმგებლობის დადგენისას. იმის გათვალისწინებით, რომ ინსპექტორი იქნება სამართალდამცავ ორგანოში ნამსახურები პირი, ხოლო ახალი კანონი აგებულია სისხლის სამართლებრივი პრინციპების გათვალისწინებით, მაღალია ალბათობა სისხლის სამართლებრივი რეგულაციების და პასუხისმგებლობის გამოყენების. სახელმწიფო ინსპექტორის უფლებამოსილება იმდენად ფართოა სისხლის სამართლებრივი დანაშაულების გათვალისწინებით, რომ პერსონალურ მონაცემებით დაცულ სფეროს გაცილებით აღემატება, აღნიშნული კი გამოიწვევს პერსონალური ინფორმაციის მოკვლევის საქმეებზე ნაკლები ყურადღების გამახვილებას და საერთოდაც არსებობს რისკი აღარ იქნეს გამოძიებული ამ ტიპის საქმეები, ვინაიდან უწყება მეტად მნიშვნელოვან დარღვევებზე მიაპყრობს ყურადღებას. კანონპროექტში აღნიშნულია, სახელმწიფო ინსპექტორი დამოუკიდებელია, თუმცა იგი საქმეთა გამოძიებისას იმდენად მჭიდროდ არის დაკავშირებული მთავარი პროკურატურის შესაბამის დეპარტამენტთან და გამოძიების ქვემდებარეობისას პროკურორთან საკითხების შეთანხმების ნაწილში შეუძლებელია არ ვივარაუდოთ ირიბად მასზე დაქვემდებარება. როგორც უკვე ზემოთ აღვნიშნეთ წარმოდგენილი საქმეთა სიმრავლე გამოიწვევს საქმეთა განხილვის გაჭიანურებასა და ე.წ „საქმეთა თაროებზე შემოწყობის“ პრაქტიკის განვითარებას.
თუ, ახალ უწყებას პროკურატურა გაუწევს ზედამხედველობას, საზოგადოების მხრიდან, რამდენად მაღალი ნდობა ექნება?
სამწუხარო რეალობაა, თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ დღეს საქართველოს საგამოძიებო უწყებების მიმართ არ არის ის ნდობა, რაც დემოკრატიულ წესწყობილების ქვეყანაში უნდა არსებობდეს, შესაბამისად, სახელმწიფო ინსპექტორის მჭიდრო კავშირი პროკურატურასთან დაარღვევს იმ ნდობას, რაც არსებობს სრულიად დამოუკიდებელი უწყებების მიმართ, მაგალითად პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის მიმართ. საბოლოო ჯამში, გაუგებარია, რამ განაპირობა პერსონალური ინსპექტორის აპარატის გაუქმება, როდესაც სახელმწიფო ინსპექტორის აპარატის ფუნქციები არსებითად განსხვავებულია და სრულიად რეალური იქნებოდა ის, რომ არ გაუქმებულიყო პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატი და შექმნილიყო ეს უწყება წარმოდგენილი უფლებამოსილებით.
