დღეს მსოფლიოში მენტალური ჯანმრთელობის საერთაშორისო დღე აღინიშნება.
იგნორირება, ბულინგი, შეურაცხყოფა, ტრავმა ბავშვებში, დისკრიმინაციის ან სტიგმის განცდა, ახლობელი ადამიანის გარდაცვალება, მძიმე ან გრძელვადიანი სტრესი, უმუშევრობა ან სამსახურის დაკარგვა_ ის ფაქტორებია, რაც ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემების განვითარების რისკს ზრდის.
წელს მსოფლიო მენტალური ჯანმრთელობის დღე ფოკუსირებულია სუიციდის პრევენციაზე სლოგანით 40 წამი მოქმედებისთვის.
მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის ინფორმაციით, სუიციდი წელიწადში 800 000 ადამიანის დაღუპვის მიზეზი ხდება. ყოველ 40 წამში კი 1 ადამიანი სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ასრულებს.
როგორც მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციაში ამბობენ, სუიციდის შეჩერება შესაძლებელია თუ 40 წამს გულახდილი საუბრისთვის, 40 წამს ყურადღებისთვის, 40 წამს ინფორმაციის გასაცემად, 40 წამი მხარდაჭერისთვის გამოვიყენებთ.
ცნობისთვის, წელს, 6 თვის განმავლობაში საქართველოში თვითმკვლელობა 219-მა ადამიანმა სცადა, სიცოცხლე თვითმკვლელობით კი 207-მა ადამიანმა დაასრულა.
დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის მონაცემებით, საქართველოში ყოველი 100 ათასი ადამიანიდან 140-ს ფსიქიკური ან ქცევითი აშლილობა აქვს.
სერვისები კი, რომელიც ინსტიტუციებში ხორციელდება, არაერთხელ ყოფილა არასამთავრობო სექტორის და სახალხო დამცველის კრიტიკის საგანი.
როგორც დღეს, სახალხო დამცველმა, ნინო ლომჯარიამ განცხადა, ფსიქიკური ჯანდაცვა ერთ-ერთი ყველაზე პრობლემური სფეროა საქართველოში და მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფომ აღიარა უნდა ჰქონდეს შემუშავებული სუიციდის პრევენციის პროგრამა, ქვეყანას ასეთი პროგრამა არ აქვს.
სახალხო დამცველი ასევე აღნიშნავს, რომ ფსიქიკური ჯანდაცვის სფეროში, გარკვეულწილად, ბოლო წლებში საბიუჯეტო დაფინანსება იზრდება, მაგრამ ძირითადად ეს თანხები მიემართება ინფრასტრუქტურული და სარეაბილიტაციო სამუშაოებისკენ. სტაციონარულ-ფსიქიატრიულ დაწესებულებების ნაწილში ვითარება გაუმჯობესდა, თუმცა ეს არის ძალიან მინიმალური და არასაკმარისი იმ გამოწვევებისთვის, რაც ამ სფეროში არსებობს.
„დიდი ხანია ვითხოვთ, რომ გადავიდეთ თემზე დაფუძნებულ სერვისებზე. სამწუხაროდ, საქართველოში გვაქვს ე.წ. სტაციონარული ხანგრძლივი მკურნალობისთვის განკუთვნილი სერვისები, სადაც პაციენტები ცხოვრობენ მთელი სიცოცხლის განმავლობაში. მათ არ აქვთ დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის საკმარისი უნარ-ჩვევები, ვერ ტოვებენ აღნიშნულ დაწესებულებებს და ოჯახიც უარს აცხადებს მათ მიღებაზე. გარდა ამისა, ძალიან პრობლემატურია ფსიქიკური და ჯანდაცვითი პრობლემების იდენტიფიცირება ადრეულ ეტაპზე და მკურნალობა. ჰოსპიტალიზაციის შემდეგ მკურნალობაში შარშან პაციენტთა მხოლოდ 37% ჩაერთო. ეს არის ის დარგი, რომელსაც ნაკლები ყურდღება ეთმობა სახელმწიფოს მხრიდან“,_ განაცხადა ლომჯარიამ.
სახალხო დამცველის შეფასებითვე, სახელმწიფოში არ არსებობს გამართული კოორდინაცია ნარკოლოგიურ და ფსიქიატრიულ დაწესებულებებს შორის.
„ხშირად პაციენტს, რომელსაც ამ ნიადაგზე ფსიქიკური პრობლემები განუვითარდა, დროულად ვერ ეხმარებიან, რადგან ერთი მხრივ, ნარკოლოგიურ დაწესებულებებში არ აქვთ სათანადო შესაძლებლობები, რომ ფსიქიატრიული მიმართულებით უმკურნალონ, ფსიქიატრიულ დაწესებულებებში კი ნარკოლოგიური პაციენტების მართვის უნარები არ აქვთ”, – განაცხადა ლომჯარიამ.
