დედამიწამ 400 ათასი წლის განმავლობაში მრავალჯერ განიცადა დათბობა-გაციების პროცესი. უკვე 100 ათასი წელია, დედამიწაზე მიმდინარეობს უეცარი დათბობის ინტერგლაციალური პერიოდი. მიმდინარე წლის კლიმატური ანომალიებიც ამის გამოხმაურებაა.
გაზაფხულზე გადაუღებელი წვიმები და წყალდიდობები დაფიქსირდა შუა ევროპაში (გერმანია, ბელგია) _ დაინგრა სოფლები, დაიღუპა ორასზე მეტი ადამიანი; ზაფხულში, თურქეთში (ანტალია, ბოდრუმი) ხანძრის შედეგად, დაიწვა და განადგურდა რამდენიმე სოფელი, იყო მსხვერპლი; ხანძარმა მოიცვა ესპანეთი, საბერძნეთი, კალიფორნია, არის დიდი მატერიალური ზარალი და ადამიანთა მსხვერპლი; ბრაზილიაში ივნისის ბოლოს თოვლი მოვიდა, ასევე, მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ გაუდაბნოების შედეგად, 50 წლის შემდეგ, ყავის კულტურა განადგურდება; სამხრეთ აფრიკის 15 ქვეყანა შიმშილობს _ წლობით განვითარებული გვალვები ანადგურებს მოსავალს; ჩინეთში, ივლის-აგვისტოში, ძლიერმა ნალექებმა გამოიწვია წყალდიდობა, მეწყერული მოვლენები, დაინგრა ქალაქები, სოფლები, არის ადამიანთა მსხვერპლი; კუნძულ ჰაიტიზე, მიწისძვრის შედეგად, დაინგრა ქალაქი, სოფლები, დაიღუპა სამასი ადამიანი; ახლახან ესპანეთის კუნძულ ლაპალმაზე ამოფრქვეული ვულკანი სერიოზულ საშიშროებას უქმნის მოსახლეობას; გავიხსენოთ გასულ წლებში, ამაზონიასა და ავსტრალიაში უდიდესი გამანადგურებელი ხანძრები, რის შედეგადაც ნახშირორჟანგით დაბინძურდა ატმოსფერო, განადგურდა უნიკალური ფლორა და ფაუნა; აღარაფერს ვამბობთ იმ გახშირებულ ტორნადოებზე, ცუნამებზე და სხვა ტიპის დამანგრეველ ქარიშხლებზე, რასაც ადგილი აქვს დედამიწის სხვადასხვა კონტინენტზე.
ყოველივე ამას დაემატა ბოლო სამ წელიწადში გავრცელებული კოვიდპანდემია, რომელმაც უკვე დააინფიცირა 240 მილიონი და დაიღუპა 5 მილიონამდე ადამიანი _ ამ მხრივ საქართველოც ხომ წითელ ზონაში მოიხსენიებოდა.
ახლა, ამ ფონზე, ვისაუბროთ საქართველოში არსებული კლიმატური ცვლილებების შესახებ.
2021 წლის გლობალური კლიმატური ცვლილებები, მნიშვნელოვნად აისახა საქართველოზეც. გაიზარდა მოღრუბლულ დღეთა რაოდენობა, შემცირდა აქტიურ ტემპერატურათა ჯამი.
აღმოსავლეთ საქართველოში გახშირდა სეტყვა და ქარიშხალი, რამაც სერიოზული ზიანი მიაყენა ვაზის ნარგავებს, სხვა სასოფლო-სამეურნეო კულტურებს და შენობა ნაგებობებს.
დასავლეთ საქართველოში გაზაფხულზე აღინიშნებოდა ინვერსიული წაყინვები, რამაც გაანადგურა თესლოვანი და კურკოვანი მცენარეების ყვავილები და ნასკვები. აგვისტო-სექტემბერში დაფიქსირდა უხვნალექიანობა, დაიტბორა აჭარა, გურია და სამეგრელო. მეწყერულმა მოვლენებმა დაანგრია საცხოვრებელი სახლები, გაანადგურა ნათესები, ფრინველი და საყოფაცხოვრებო ნივთები.
გაეროს გარემოს დაცვის კომისიამ მიიღო დადგენილება, რომ უახლოესი ოცი წლის მანძილზე დედამიწაზე მნიშვნელოვნად უნდა შემცირდეს ქვანახშირისა და ნავთობის მოპოვება. ასევე აღინიშნა ის ფაქტიც, რომ ატმოსფეროში ჰაერის ტემპერატურის მატება მოსალოდნელზე მეტია. პროგნოზით საუკუნის ბოლოსთვის შესაძლებელია ჰაერის ტემპერატურამ 4-5 გრადუსით მოიმატოს, რის გამოც, ყინულების დნობის ხარჯზე, წყლის დონე ოკეანეებსა და ზღვებში ერთი მეტრით მოიმატებს, რაც დატბორავს ზღვის სანაპირო ქვეყნებს, კუნძულებს და დიდ ქალაქებს. გლობალური დათბობა საქართველოშიც გამოიწვევს მყინვარების დნობას. უკვე დადგენილია, რომ მყინვარწვერის გერგეთის ენამ, უკანასკნელ პერიოდში 150 მეტრით უკან დაიხია.
ბოლო 80-100 წლის მანძილზე, ბათუმთან ახლოს მდებარე სოფელ ადლიაში ზღვამ ორასი მეტრით “გადაყლაპა”.
შავი ზღვა შეუტევს და დაიტბორება ფოთი, ჭალადიდი, ქობულეთი, ბათუმი, ანაკლია, პალიასტომის ტბა კი შავი ზღვის ნაწილი გახდება. კლიმატური ცვლილებების შედეგად, მოსახლეობა თანდათან ბარიდან მთებისკენ გადაადგილდება.
გლობალური კლიმატური ცვლილებების პერიოდში აუცილებელია კლიმატური ცვლილებების შერბილება და მასთან ადაპტაცია.
უპირველეს ღონისძიებას წარმოადგენს თერმოაქტიური აირების (განსაკუთრებით ნახშირორჟანგის) ემისიის შემცირება, ეროზიისა და წყალდიდობების საწინააღმდეგო ჯებირების და საირიგაციო სისტემების მშენებლობა, ქარსაცავი ზოლების გაშენება, ბუნებრივი რესურსების ყაირათიანი ხარჯვა, უნარჩენო ტექნოლოგიების დანერგვა, ეროზიადამცავი სასოფლო-სამეურნეო კულტურების გაშენება და სხვა.
საქართველო ორ ზღვას შორის და ორ მთას შორის არის მოქცეული _ სწორედ ამ მთებმა და ზღვებმა დაიფარეს ჩვენი ქვეყანა ათიათასი წლის წინათ გლობალური გამყინვარებისგან.
ამის გამო, ჩვენში შემორჩა ისეთი რელიქტური კულტურები, როგორიცაა ლეღვი და უნაბი. დედამიწაზე გლობალურმა ცივილიზაციამ, სიკეთეებთან ერთად, კაცობრიობას ბევრი უარყოფითი შედეგებიც მოუტანა. ყველა კონტინენტზე ადამიანები ამას აცნობიერებენ, თუმცა, ბუნებრივ რესურსებს მაინც მკაცრ ექსპლუატაციას უწევენ.
ადამიანებო! იყავით ფხიზლად! დაიცავით ბუნება! იაქტიურეთ, გააშენოთ ქარსაცავი ზოლები, მწვანე მასივები! ეს თითოეულ თქვენგანს ყოველგვარი დაღლის და ეკონომიკური ხარჯების გარეშეც შეგიძლიათ! ზოგადად, ბუნებრივი რესურსები მომჭირნედ, ფრთხილად ვხარჯოთ!
ჩვენ, რატომღაც არ ვფიქრობთ გლობალურ პრობლემაზე, რომელიც თითოეულს ყოველ წუთს გვეხება, ჩვენდა შეუმჩნევლად!
ყველამ უნდა გავითავისოთ მოსალოდნელი უარყოფითი მოვლენების საშიშროება, რაზედაც მიმდინარე წლის სექტემბერში გაეროს გენერალურ ასამბლეაზე კიდევ ერთხელ გამახვილდა ყურადღება. ჩვენი ცხოვრება უნდა წარვმართოთ ეკოსისტემის საკეთილდღეოდ, რათა კაცობრიობამ უმტკივნეულოდ და მცირე დანაკარგებით გადაიტანოს მორიგი ეკოლოგიური ცვლილებები!
ზაურ გაბრიჩიძე,
სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი
