რაზე აპირებს ქართული მხარე ჟენევაში საუბარს, დააყენებს თუ არა გალელი მოსახლეობისთვის პასპორტების ჩამორთმევისა და ქართული სოფლებისთვის სახელების გადარქმევის საკითხებს, ასევე აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობაში მიმდინარე რეორგანიზაციის შესახებ უწყების ხელმძღვანელი ვახტანგ ყოლბაია გვესაუბრება.
_ საქართველოს დელეგაცია ორი ჯგუფით იქნება წარმოდგენილი ჟენევის მოლაპარაკებებზე. ერთს ხელმძღვანელობს საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე დავით ზალკანიანი, მეორეს რომელიც ჰუმანიტარულ საკითხებს განიხილავს, ქეთი ციხელაშვილი. ასევე წამოვა რეინტეგრაციის საკითხებში მინისტრის მოადგილე.
ჟენევის მოლაპარაკების დროს ვისაუბრებთ არსებულ მდომარეობაზე, სასაზღვრო ზოლთან შექმნილ სიტუაციაზე. მოლაპარაკებები გაიმართება ჰუმანიტარულ, თუ უსაფრთხოების საკითხებზე. ჩვენ ვაპირებთ დავაყენოთ პასპორტების საკითხიც. ეს პრობლემები ადრეც იყო მაგრამ ახლა ძალიან გამწვავდა. დაახლოებით 2000 კაცს ჩამოართვეს პასპორტი. ედავებიან რომ ყალბია მათი საბუთები.
_ თქვენ თუ გაქვთ ინფორმაცია, ეს პასპორტები ნამდვილად ყალბია, თუ არა? ვის მიერ არის გაცემული?
_ მათ მიერვე არის გაცემული ეს პასპორტები და ჩემთვის გაუგებარია, საიდან მოვიდა ეს ყალბი საბუთები. ჩვენ ამ ინფორმაციას მივაწვდით საერთაშორისო ორგანიზაციებს. ვისაუბრებთ იმაზე, რამდენად კანონიერი და სამართლიანია ამ ხალხის, პრაქტიკულად, ჩაკეტილ სივრცეში გამოკეტვა. ფაქტობრივად, ვერ იმოძრავებენ ვერსად თავისი ოჯახების გარეთ. სამუშაოზე, ბანკში მისვლაზე ხომ საუბარი ზედმეტია. კაცი განწირულია იმისთვის რომ ოთხკედელშუა იყოს გამოკეტილი. ეს თავად აფხაზებსაც არ აწყობთ და ერთმანეთშიც აქვთ სერიოზული უთანხმოება. პოლიტიკოსთა ერთ ჯგუფს მიაჩნია, რომ გალელებს არ უნდა ჰქონდეთ ამ პასპორტებით არჩევნებში მონაწილეობის უფლება. მათ უკვე წინასწარ იციან არჩევნებში ვის მისცემენ გალელები ხმას. ამიტომ უზღდავენ ამ უფლებას.
ეს ხალხი აფხაზეთის კონფლიქტის მოგვარების მატარებელია. შეიძლება, არ ჰქონდეთ ამ პიროვნებებს სტატუსი მინიჭებული, მაგრამ ისინი არიან ამ კონფლიქტის მოგვარების სუბიექტები ნებსით, თუ უნებლიეთ. აფხაზეთში, ალბათ, არ აქვთ გათავისებული, რომ ამ ხალხის ასე შევიწროებით კარგავენ მათ კეთილგანწყობას, მშრომელ ხალხს, ელექტორატს. თუ მათ მიზანს წარმოადგენს ამ ხალხის გამოძევება, საერთაშორისო სამართლის თვალსაზრისით ეს საკმაოდ ძნელი ასახსნელი იქნება მათი მხრიდან. უნდათ, თუ არ უნდათ, მათ მოუწევთ ამაზე პასუხის გაცემა. მე იმედი მაქვს, აფხაზების ის ნაწილი, ვინც ხვალინდელ დღისკენ იხედება, სწორ გადაწვეტილებებს მიიღებს.
_ რაც შეეხება გალის სოფლებისთვის სახელების გადარქმევას, რა შეფასებას მისცემდით ამ ფაქტს?
_ აფხაზები ამბობენ, რომ ტოპონიმიკის გამოცვლით ისტორიული სამართლიანობა აღადგინეს. მინდა დაგარწმუნოთ, როგორც ერთმა ადამიანმა, რომელმაც კარგად იცის თავისი კუთხის ისტორია, არასდროს არ ყოფილა ოტობაია ბგოურა, ფიჩორი – ბჩარა, ჭუბურხინჯი -ხიაცხა და ნაბაკევი – ბატაიგუარა. ადრეც იყო ასეთი შემთხვევა, რასაც მოსახლეობის უკმაყოფილება მოჰყვა. იმ ადამიანებმა, რომლებიც ცხოვრობდნენ გალში, ჭუბურხინჯში, გაიღვიძეს და უცებ აღმოჩნდნენ სხვა სახელწოდებების სოფლებში! ეს ხომ ნონსენსია! ჩვენ ხომ 21-ე საუკუნეში ვცხოვრობთ!
_ მოსახლეობას არ შეეკითხნენ, ანუ თვითნებურად მიიღეს ტოპონიმიკის შეცვლის გადაწვეტილება?
_ აფხაზეთის პარლამენტმა მიიღო ამის შესახებ დადგენილება, ჯერ ჯერობით გალის ტერიტორიაზე. თუმცა ეს თემა ძველია, ჯერ კიდევ 90-იან წლებში იყო ამაზე საუბარი. მაშინ მოხერხდა ისტორიულ წყაროებზე დაყრდნობით იმის დამტკიცება, რომ ამას არავითარი ისტორიული საფუძველი არ აქვს.
_ თვითონ რით ხსნიან ამ გადაწვეტილებას?
_ ისტორიული სამართლიანობით, თუმცა ამ ფაქტს ისტორიულ სამართლიანობასთან არავითარი კავშირი არ აქვს. ეს გზა მათ დამოუკიდებლობას არ განამტკიცებს. ამ თემაზე ვაპირებ საუბარს მე ჟენევაში. მინდა მოვისმინო მათი განმარტებები. წინასწარ ვიცი, რას გვეტყვიან, რომ აფხაზეთი არის დამოუკიდებელი სახელმწიფო და როგორც უნდა ისე გადაწვეტს თავის საკითხებს. მაგრამ მინდა ვთქვა, რომ ამით ისინი უარს ამბობენ გალის მოსახლეობის ინტეგრაციაზე და ამით პრობლემას იქმნიან თვითონ.
საუბარი შეეხება ასევე საკუთრების უფლებასთან დაკავშირებულ საკითხებს. ისე გააკეთეს, რომ სამართლებრივად შეუნარჩუნეს საკუთრება დევნილებს. რა თქმა უნდა, ბევრი ქართველის სახლში ცხოვრობენ აფხაზები. საერთაშორისო კანონმდებლობის მიხედვით, დევნილებს, რომლებმაც იძულებით დატოვეს ტერიტორია, უნარჩუნდებათ საკუთრების უფლება.
_ დევნილების დაბრუნების საკითხი დაისმება ჟენევის მოლაპარაკებების დროს?
_ ამაზე, რა თქმა უნდა, სულ არის საუბარი. მეტ-ნაკლები სიმწვავით განიხილება ეს საკითხი. ამ ეტაპზე ადამიანის უფლებები, პასპორტების და კრიმინოგენული მდგომარეობის საკითხები იქნება დღის წესრიგში. მინდა დავამატო ასევე, რომ ჩვენი საუბრის თემა იქნება კულტურული მემკვიდრეობის საკითხი, რომელსაც ქართული მხარე დააყენებს.
_ რაც შეეხება თქვენს უწყებაში რეორგანიზაციას. თანამშრომლების სამსახურიდან გაშვებას რა მოტივით ხსნით?
_ მე როცა მოვედი, მაშინვე განვაცხადე, რომ უწყებაში არ იქნება ტოტალური დათხოვნა, მაგრამ სტრუქტურების ოპტიმიზაცია მოხდება და ის დაექვემდებარება იმ მოთხოვნებს, რაც დგას აფხაზეთის მთავრობის წინაშე. აქ აბსოლუტურად კონტექსტიდან ამოვარადნილი სამინისტროები იყო. ზემო აფხაზეთის საკითხებში სამინისტრო, ეკონომიკის სამინისტრო, ფინანსთა უზარმაზარი ორი სამინისტრო, რომელიც ერთ საქმეს აკეთებდა. მე არ მახსენდება ამ ბოლო პერიოდში ეკონომიკის სამინისტროს მიერ წამოწყებული პროექტი, რომელიც დევნილთა დასაქმებით დასრულებულიყო, ან ზეგავლენა მოეხდინა დევნილთა კეთილდღეობაზე. იყო ასევე განსაკუთრებულ საქმეთა სამინისტრო, უზარმაზარი შტატებით. ჩვენ, რა თქმა უნდა, მაქსიმალურად ვუფრთხილდებით თითოეული დევნილის სამუშაო ადგილს. კარგი პროექტი აქვს სოფლის მეურნეობის დეპარტამენტს, რომელიც დამატებით კიდევ 1000 სამუშაო ადგილს შექმნის დევნილებისთვის. არსებობს ასევე კერძო პროექტები და არაფრით არ დაზარალდება ეს ხალხი. ჯერ მათი გათავისუფლების გადაწვეტილება არ არის მიღებული. ყველა მუშაობს თავის ადგილზე. იანვარ-თებერვალი მათ არაფერი ემუქრებათ. ის ვინც დაინიშნება, იქნება დროებით და კონკურსში მიიღებენ მონაწილეობას. საკონკურსო კომისიაში არასათავრობო ორგანიზაციებიც შევლენ და ის იქნება გამჭვირვალე. დროებით დანიშნულთა სიაში ვინც ვერ ხვდება, მათ აქვს უფლება, ორ თვეში კონკურსში მიიღონ მონაწილეობა.
ჩემმა წინამორბედებმა მოახერხეს თავიანთი უახლოესი ნათესავების სამსახურში მოწყობა. მათი საწინააღმდეგო ნამდვილად არაფერი მაქვს, მაგრამ სხვასაც მივცეთ საშუალება, მიიღოს მონაწილეობა ქვეყნის მართვაში. განსაკუთრებით მოტივირებული ახალგაზრდები გვყავს და მათაც უნდა მივცეთ შანსი. არ ვლაპარაკობ, რომ არ უნდა იყოს ვინმეს ნათესავი სამსახურში მოწყობილი, არამედ, სხვებთან ერთად მათაც მიიღონ კონკურსში მონაწილეობა. აქ ლაპარაკია 15-20 კაციან ჯგუფზე მთლიანობაში. ვინც უკვე მუშაობს, მათ უნდა დაამტკიცონ, რომ გამოცდილი და პროფესიონალები არიან და მათ არაფერი არ დაუდგებათ წინ. ამ ორი თვის განმავლობაში კი მიეცემათ ის ანაზღაურება, რაც ჰქონდათ აქამდე.