ჩვენ მიერ მოპოვებული ინფორმაციით, 2011 წლის ბოლოს ქართველი წარმომავლობის ამერიკელი მწერალი და მკვლევარი რიჩარდ ალექსის ჯორჯიანი-გოგოხია ამერიკელ მკითხველს ახალ წიგნს _ “კაზაკები, ინდიელები და ბაფალო ბილი” + _ შესთავაზებს, რომლითაც საბოლოოდ დაესმება წერტილი საზღვარგარეთ დღემდე გავრცელებულ აზრს, რომ გურული მოჯირითეები კაზაკები იყვნენ.
ჩვენთან საუბრისას ოზურგეთის ისტორიული მუზეუმის ფონდების მთავარმა მცველმა, მანანა ლომაძემ ეს ინფორმაცია დაადასტურა და რამდენიმე გურული მოჯირითე ქალის შესახებ მეტად საინტერესო ისტორიები მოგვითხრო.
მანანა ლომაძე ჯორჯიანს პირადად იცნობს და ეამაყება, რომ ცოტაოდენი წვლილი მასაც აქვს შეტანილი კვლევებში, რადგან გარკვეული ისტორიებს ის უგზავნიდა გურიის რეგიონიდან.
ქრისტინე ნოდია-ცინცაძე
ცხოველ ინტერესს იწვევდა ქრისტინე ნოდია-ცინცაძის ჯირითი. იგი გამოირჩეოდა მხედრული გაწაფულობითა და გადებულებით.
მანანა ლომაძე: _ ერთ-ერთ ჯირითის დროს მას ცხენი წაექცა, ქრისტინემ ყბა დაჰკრა მიწას და კბილები ჩაემტვრა. მაგრამ უმალ წამოიჭრა, მოევლო ცხენს და განაგრძო ჭენება. ვაჟკაცური საქციელისთვის ცირკის მეპატრონემ ძვირფასი სამოსით, ოქროს საათით და ბეჭდით დააჯილდოვა. საინტერესოა მისი შვილიშვილის, აბელ ცინცაძის მოგონება: “ქრისტინე ნოდია დაიბადა 1869 წელს აბაშის რაიონის სოფელ სუჯუნში. ლანჩხუთში წამოიყვანა მისმა უფროსმა დამ გასაზრდელად. 14 წლის მიათხოვეს ნიტიფო ცინცაძეს. მათ ჰყავთ სამი შვილი _ ერთი ქალიშვილი და ორი ვაჟი. ძმამ, მიხეილ ნოდიამ ბავშვობაში ასწავლა ჯირითი. ის ძალიან კარგი მოჯირითე იყო. მას უკვე შვილები ჰყავდა, როცა ამერიკაში წაიყვანა ლუკა ჩხარტიშვილმა, ეს იყო 1903-04 წლები. იგი 1912 წლიდან ჯირითობდა. 20-იან წლებში, როცა ამერიკის ხსენება საშიში იყო, ქრისტინემ დაწვა ყველაფერი _ ტანსაცმელი, სამკაულები, სურათები, ზანდუკის კი. იგი იყო თვითნასწავლი მკურნალი, ამზადებდა სხვადასხვა მალამოებს, ჰქონდა სამკურნალო წიგნი “კარაბადინი”, რომლითაც ხელმძღვანელობდა. გარდაიცვალა 87 წლის ასაკში.
დები ზაქარეიშვილები
მანანა ლომაძე: _ გამორჩეულად ჯირითობდნენ დები _ მარო და ბარბარე (ბაბო) ზაქარეიშვილები.
მარო სამგვერდებჩაკერებული ცხენების ჭენებით და მათზე ჯირითით გამოირჩეოდა, დიდ ინტერესს იწვევდა მისი “ცალი” “ფეხის ყაბარდული”, “მაკრატელა”, “მხარყირა”, “დგომი”. მონაწილეობდა დოღ მარულაში. ასევე გამოირჩეოდა მისი და, მომხიბვლელი გარეგნობის ქალბატონი, ქართული ცხენოსნობის ბრწყინვალე ილეთების მცოდე, ბარბარე ზაქარეიშვილი, რომელმაც გარკვეული დროის შემდეგ თავისი ბედი დაუკავშირა ქრისტეფორე იმნაძეს და ამის შემდეგ ქმრის გვარით იხსენიებდნენ. მის ბიოგრაფიას მისივე მოგონებიდან ვიგებთ, ბევრი ქართველი მოჯირითე დაბრუნდა სამშობლოში, ბარბარე მეუღლესთან ერთად ჩიკაგოში დარჩა. გადის წლები _ ნოსტალგიით შეპყრობილი 1964 წლის 15 ივნისს შემდეგი შინარსის წერილს აგზავნის სამშობლოში: “ჩემო ძვირფასო თანამემამულეებო, ჩემს სამშობლოში მცხოვრებო შვილებო და აფხანაგებო. მივიღე თქვენი წერილი, რომელმაც დიდი ამბავი მომიტანა _ აქ ჩიკაგოში, ქართველი ორის არის… მე ვარ ღარიბი ოჯახიდან, საჯავახოს ქვეყნიდან გამოსული. ჩემი მამის სახელია სპირიდონ და დედისა ფედოსი, 8 წლის რომ შევიქენი, ლანჩხუთში ვცხოვრობდი ჩემს უფროს დასთან და სიძესთან _ ილია კვიტაიშვილთან, 16 წლის რომ შევიქენი, ამერიკაში წამოვედი, ჩემმა დამა და სიძემ გარმომიყვანა, გაიხარონ იგენმა, 3 წლის წინეთ წამოვიდნენ. მერმეთ მე გამომიწერეს. 1912 წელი იყო მე რომ ამერიკაში გადმოვედი. ჩემმა დამ და სიძემ ცხენზე თამაშობა მასწავლეს. ვმუშაობდით ყველა “რინგელ ბარადას” ცირკში _ 7 კაცი და 2 ქალი. ილია თავი კაცი იყო და ცირკს ის უძღვებოდა, მერმეთ 1918 წელს ომი იყო და “შოუ” დახურეს. მერმეთ ჩიკაგოში წავედით მე და ილიკო და კიდევ სხვა ქართველები, რომლებიც ახლა ყველა გარდაცვლილები არიან. მარტო ორი კაცი ცხოვრობს ამ დროებით. ყაიზარა წიტაიშვილი 88 წლის არის და ვასო წულაძე 80 წლის. ჩემი სიძე დაბრუნდა სამშობლოში 1920 წელს. მე და ქრისტეფორე დავრჩით ჩიკაგოში, გვეყოლა 4 ქალიშვლი, რომლებიც ამ დროებით ყველა გათხოვილი არიან. ჩემი ქმარი მოესწრო მათ გათხოვებას და 6 თვის მერმეთ გარდაიცვალა. ამ დროებით მე მყავს 8 შვილიშვილი. ჩემმა შვილებმა ქართული არ იციან. მე ქვრივი მოხუცი ქალი 67 წლის ვიქნები, მაგრამ სამშობლო დაუვიწყარი არის ჩემთვის. თბილისში დიდად საყვარელი, ჩემ კლავზე ამოზრდილი დისწული მყავს… ჩემო სამშობლო, ერთ რამეს გთხოვთ, რომ პასუხი მომწეროთ. ჩიკაგოში რადიოს ქართული პროგრამა არ არის, რუსული პროგრამა არის კვირეს 9-დამ 10 საათამდე და იმაზედ უკრავენ ქართულ მუზიკას. აგია “სულიკო” ძალიან კარგია. წერილი კარგი დაწერილი არ არის, მაგრამ მეტი არ შემიძლია.”
სამშობლოს მოყვარული ბარბარე იმნაძე (გაზ. რესპუბლიკური უწყებანი “ქართველთა ხელოვნება და ხელოვანი უცხოეთში”).
ამ წერილის დაწერიდან რამდენიმე წლის შემდეგ ოცნება აუხდა ბარბარე იმნაძეს და იგი 1969 წელს ზაფხულში თბილისში ჩამოვიდა ბადიშ ქრისტიფორე მაზეიკასთან ერთად, იგი თბილისიდან ბათუმში გაემგზავრა, ლანჩხუთში შინაურები და ახლობელი ნათესავები გულმხურვალე სიყვარულით და თაიგულებით შეეგებენ. ის 3 დღის შემდეგ თბილისში დაბრუნდა, ნათესავებმა საჩუქრები გაუკეთეს ქრისტეფორეს _ ძვირფასი ჩოხა შეუკერეს. გაასეირნეს იპოდრომზე… “დიდად მადლობელი ვარ ყველასთან, განუცხადებია მას გამოთხოვებისას _ მე მეტი იქნებ ვეღარ ვნახო საყვარელი სამშობლო, თქვენ იცხოვრეთ კარგად, ბედნიერად და ამით მეც ბედნიერი ვიქნები (გაზეთი, სამშობლო 1969 წ.). ღვაწლმოსილი ქალბატონი გარდაიცვალა 1988 წელს, ჩიკაგოში, 90 წლის ასაკში.
