ჩვენ სხვადასხვა პუბლიკაციებში არაერთხელ გვისაუბრია გურიის მევენახეობის წარსულსა და აწმყოზე, მომავლის პერსპექტივაზე და ამას შემდგომშიც გავაგრძელებთ, ახლა კი მოსავლის აღებისა და ღვინის დაყენების დროა და ამაზე გვინდა მკითხველის ყურადღება შევაჩეროთ. ვფიქრობ, ჩვენი რჩევები მათთვის განსაკუთრებით საჭირო და სასარგებლოა.
მიმდინარე წელი ჩვენი რეგიონის მევენახეობისთვის უმძიმესი იყო _ ჯერ, გაზაფხულზე, ვაზის ახლად გამოსული ყლორტები ყინვამ საგრძნობლად დააზიანა. ზაფხულის დასაწყისში ძლიერმა ქარმა და ალაგ-ალაგ სეტყვამაც სერიოზული ზიანი მოიტანა. ამას ზედ დაერთო სოკოვან ავადობათა და მავნებლების გავრცელებისთვის ხელსაყრელი კლიმატური პირობები. შედეგად, წელს გურიაში ყურძნის მოსავალი საგრძნობლად მცირეა.
ახლა მთავარია, რაც მოვიწიეთ, შემოვიტანეთ სხვა რეგიონებიდან თუ ბაზარზე შევიძინეთ, სწორად, შეძლებისდაგვარად ტექნოლოგიური რეჟიმის დაცვით გადავამუშავოთ და ხარისხიანი ღვინო დავაყენოთ.
მევენახეობის ყველა ქვეყანაში და მათ შორის, საქართველოშიც მეღვინეობის საფუძველს წარმოადგენს ოჯახური მარანი.
გურიაში მევენახეობის კულტურის დაკნინებამ, ადგილობრივი ხარისხიანი ენდემური ჯიშების ჩანაცვლებამ უცხოური დაბალი ღირსების ჰიბრიდებით, მეღვინეობის დონეზეც იქონია მავნე ზეგავლენა. ამას დაემატა ყურძნის რაოდენობრივი სიმცირეც. ამასთან, ოჯახურ მარნებში ხშირად უგულვებელყოფილია ღვინის დაყენება-შენახვა-დავარგების ელემენტარული წესები. ყოველივე ამის შედეგია, რომ სამწუხაროდ, დღეს ბევრ გურულ ოჯახში დაბალი ხარისხის ღვინოს აყენებენ, ხშირია ფალსიფიკაციის შემთხვევები.
მსურს, რამდენიმე რჩევა მივცე ამ საქმით სერიოზულად დაინტერესებულ ადამიანებს.
ყურძენი უნდა დაიკრიფოს მშრალ ამინდში, დილის ნამის შეშრობის შემდეგ. სასურველია, რთველის დაწყების წინა დღეები მზიანი იყოს, რაც თავიდან აგვაცილებს მარცვალში ზედმეტი წვენის დაგროვებას. კრეფის დროს, რამდენადაც ეს შესაძლებელია, მტევანს მაშინვე მოვაშოროთ უმწიფარი, დამპალი, ავადმყოფობისგან, ჩიტებისგან, მწერებისგან და ა. შ. დაზიანებული ნაწილები. კრეფისა და მარნამდე ტრანსპორტირებისას გამოვიყენოთ ხის ან პლასტმასის ჭურჭელი. მეტალის ჭურჭლის გამოყენება უარყოფითად მოქმედებს ღვინის ხარისხზე.
დაკრეფის, ჭურჭელში მოთავსების და მარნამდე ტრანსპორტირების დროს ყურძენი გარკვეულწილად ზიანდება. ამ დროს მოსალოდნელია ძმარმჟავა ბაქტერიების გააქტიურება, ამიტომ ყურძენი იმ დღესვე უნდა დაიჭყლიტოს. ადრე ყურძენი ხის საწნახელში ტრადიციულად ფეხითაც იჭყლიტებოდა, დღეს კი უმეტესად ხელის მექანიკური საჭყლეტი გამოიყენება. დაჭყლეტილი ყურძნის მთლიანად ან ნაწილობრივ ჭაჭაზე დადუღების შემთხვევაში, საჭიროა კლერტების მოშორება, რადგან აღმოსავლეთ საქართველოსგან განსხვავებით, დასავლეთ საქართველოში კლერტი ვერ ასწრებს მომწიფებას, რაც საბოლოოდ აუარესებს ღვინის ხარისხს.
ყურძნის დაჭყლეტის შემდეგ საჭიროა, გაიზომოს ტკბილის შაქრიანობა _ იგი არ უნდა იყოს 18 %-ზე ნაკლები. ალკოჰოლური დუღილი უმნიშვნელოვანესი პროცესია. დუღილის პროცესის კონტროლი და სწორად წარმართვა გადამწყვეტია ხარისხიანი ღვინის მისაღებად.
ტკბილის ჭაჭასთან ერთად დუღილის შემთხვევაში საჭიროა მისი დარევა დღეში არანაკლებ სამ-ოთხჯერ. დარევებს შორის შუალედი თანაბრად უნდა იყოს განაწილებული დღე-ღამის განმავლობაში. წინააღმდეგ შემთხვევაში არის საშიშროება, რომ მადუღარი ტკბილის ამოტივტივებულ ჭაჭაზე ძმარმჟავა ბაქტერიები გამრავლდეს, რაც საბოლოოდ უარყოფითად აისახება ღვინის ხარისხზე.
ძალიან მნიშვნელოვანია ტემპერატურული რეჟიმის დაცვა. დღეს ოჯახებში დაწურული ღვინოების დიდი ნაწილი ბოლომდე დაუდუღარია, რაც სხვა ფაქტორებთან ერთად, მნიშვნელოვანწილად სწორედ ტემპერატურული რეჟიმის დარღვევითაა გამოწვეული. დუღილის ოპტიმალურ ტემპერატურად ოჯახურ პირობებში უნდა მივიჩნიოთ 20-24 გრადუსი. დუღილის კონტროლი ხდება მადუღარი ტკბილის ტემპერატურის გაზომვით (და არა ჰაერის!) ანუ უშუალოდ თერმომეტრით. ტკბილის ტემპერატურა უნდა ვაკონტროლოთ. პირველ დღეებში, აქტიური დუღილის დროს, დიდი რაოდენობით გამოიყოფა სითბო და ნახშირორჟანგი. თუ ტკბილის ტემპერატურა "გაგვექცა" და 30 გრადუსს გადასცდა, აქტიურდებიან ბაქტერიული (ე. წ. მანიტის) მიკრობები, რაც მკვეთრად აუარესებს ღვინის ხარისხს.
37 გრადუსი ტემპერატურა საფუვრების მოქმედებას კრიტიკულ მდგომარეობაში აყენებს, ხოლო 40 გრადუსზე საფუვრების ბაქტერიები კარგავენ ქმედუნარიანობას და დუღილი ჩერდება. ოჯახურ პირობებში დუღილის ტემპერატურის დასაწევად საჭიროა სათავსის აერაცია, ასევე ხშირი დარევა, რადგან ზედაპირზე მოტივტივე ჭაჭა ერთგვარი თერმოიზოლატორის როლს ასრულებს და სითბოს ტკბილში "აკავებს."
5-7 დღის შემდეგ, აქტიური დუღილი მთავრდება. თუ გარემოს ტემპერატურა დაბალია, უკვე ტკბილის ტემპერატურის ქვედა ზღვარი უნდა ვაკონტროლოთ. ამისთვის საჭიროა სათავსის დათბუნება. უნდა ვეცადოთ, მადუღარი მასის ტემპერატურა 15 გრადუსის ქვემოთ არ ჩამოვიდეს, თორემ შეიძლება დუღილი შეჩერდეს. ამ დროს ღვინო დაიწმინდება და იქმნება შთაბეჭდილება, რომ დუღილი დამთავრდა. სინამდვილეში კი მასში დარჩენილია სპირტად გარდაუქმნელი შაქრების გარკვეული რაოდენობა. ასეთი ღვინო ბოლომდე არ იწმინდება, მიდრეკილია ავადმყოფობებისკენ და დაბალი გემური თვისებებით გამოირჩევა.
დუღილის დამთავრებისთანავე ან ცოტა უფრო ადრეც, ღვინის ჭურჭელი ბოლომდე უნდა შევავსოთ, რათა თავიდან ავიცილოთ ჟანგვითი პროცესები. როდესაც იგი დაიწმინდება, უნდა გადავიღოთ. პირველი გადაღება _ როგორც წესი, ნოემბერში ან დეკემბრის პირველ რიცხვებში ხდება. ამის შემდეგ ღვინო უნდა მოთავსდეს რაც შეიძლება დაბალ ტემპერატურაზე, რათა გამოილექოს მასში არსებული ღვინომჟავასა და სხვა მჟავების გარკვეული რაოდენობა. ამით ღვინო თავისუფლდება ზედმეტი სიმჟავისგან და უმჯობესდება მისი გემური თვისებები.
გარდა ამისა, ახლადდადუღებული ღვინო გაჯერებულია დუღილის პროცესში გამოყოფილი ნახშირორჟანგით, რომელიც გადაღებისას შორდება და ხდება მისი დოზირებულად ჩანაცვლება ჟანგბადით, რაც აუმჯობესებს მის თვისებებს.
მესამე გადაღება უნდა გახორციელდეს ადრე გაზაფხულზე, აუცილებლად სითბოს დადგომამდე. წინააღმდეგ შემთხვევაში ჭურჭლის ფსკერზე და კედლებზე გამოლექილი მჟავების კრისტალები სითბოს მოქმედებით ისევ გაიხსნებიან ღვინოში და გააუარესებენ მის ხარისხს.
საჭიროების შემთხვევაში (მაღალი მჟავიანობა, ზედმეტი სიმღვრიე და სხვა) ოჯახურ პირობებში დასაშვებია გაზაფხულამდე ანუ მესამე ძირითად გადაღებამდე მოვახდინოთ ე. წ. შუალედური გადაღება. გაზაფხულის გადაღების შემდეგ სასურველია, ღვინო-მასალა შევინახოთ სიგრილეში, სარდაფის პირობებში, 15 გრადუს სითბოში ან ქვემოთ. დაძველების შემთხვევაში შემდეგი გადაღებები ხდება წელიწადში ერთხელ, სექტემბერში.
ოჯახურ მარნებში ხშირად უგულვებელყოფილია გოგირდის დიოქსიდის გამოყენება, რაც დაუშვებელია. გოგირდის ზომიერი ხრჩოლება ღვინის ჭურჭელში ჯერ ერთი, საჭიროა მისი დეზინფექცირებისათვის. ასევე მნიშვნელოვანია, რომ იგი ხელს უწყობს ღვინის სტაბილიზაციის პროცესს და აუმჯობესებს მის გემურ თვისებებს.
დღეს სპეციალიზირებულ მაღაზიებში იყიდება პირდაპირ ღვინოში გასარევი გოგირდის შემცველი ნივთიერება ფხვნილების ან თხიერი სახით. ამ მაღაზიებში დაინტერესებული პირები მიიღებენ კონსულტაციასაც მისი გამოყენების, დოზების და ა. შ. შესახებ. ტრადიციულად ხრჩოლების შემთხვევაში კი უნდა გამოვიყენოთ სუფთა (წყალში უხსნადი და არა კოლოიდური) გამდნარ გოგირდში ამოვლებული ქაღალდის ფილები _ სამი გრამი 100 ლიტრი ტევადობის ჭურჭელზე. ხრჩოლება უნდა მოხდეს ჭურჭლის გარეცხვისთანავე, მისი შიდა ზედაპირის გაშრობამდე.
ღვინის შესანახად ოჯახურ პირობებში, როგორც წესი, გამოიყენება თიხის, ხის, მინის ან მომინანქრებული ჭურჭელი. უნდა მოვერიდოთ პლასტმასს. ყველას ტრადიციული ქვევრი სჯობს, მაგრამ ეს ცალკე თემაა და მის შესახებ მომავალში ვისაუბრებთ.
ანდრო ვაშალომიძე,
ა(ა) იპ ფერმერული მეურნეობის განვითარების ცენტრის სპეციალისტი, ასოციაცია "გურული ვაზის" გამგეობის თავმჯდომარე
