ქართველ ხალხს ხილისა და აქედან გამომდინარე, ჩირის არსებობა მაინც და მაინც არ უკვირს, მაგრამ ის, რაც ოთარ ხმელიძის ოჯახში ვნახეთ, იმდენად საინტერესო და ეკონომიკის გაუმჯობესების თვალსაზრისით,ყურადსაღებია, გადავწყვიტეთ, მისი უშუალო მონაწილეობით მკითხველისთვის მოგვეთხრო, რა ხდება მელექედურის ერთ მყუდრო ოჯახში, საიდანაც შეიძლება მალე ახალი “შერეკილი” გაფრინდეს. უდავოა, გურიაში კივის ჩირის დამზადების ტექნოლოგია მალე ძალიან პოპულარული გახდება.
მცირე ბიზნესში მოსვლა წინასწარ არ დაუგეგმავს _ ყველაფერი სტიქიურად მოხდა. ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის სოფელ მელექედურის მკვიდრმა, ოთარ ხმელიძემ “ბნელ წლებად” ცნობილ პერიოდში, როგორც კი ელექტროენერგია სანთელმა და ნავთმა შეცვალა, გადაწყვიტა, სახლთან ახლოს ჩამომავალ პატარა მდინარე დედაბერაზე მცირე ჰესი გაეკეთებინა. პროფესიით ინჟინერს ჩხირკედელაობა არ გასჭირვებია და მცირე ჰესის შემდეგ, რომლითაც ათამდე ოჯახს ელექტროენერგიას აწვდიდა, ჩაის გადამამუშავებლი მიკროდანადგარიც გააკეთა. დაიწყო ჩაის გადამუშავება, როგორც თავისთვის, ისე _ სხვებისთვის. კლიენტურას მეგობრულად, მეზობლურად და შეღავათიანად ემსახურებოდა. ე. წ. მინდი, როგორც გადამუშავებული ჩაის, ისე ფქვილისა და სიმინდის სახით იმ საზიარო წისქვილიდანაც ჰქონდა, რომელიც ჰესთან ახლოს, რვა ოჯახთან ერთად აქვს აგებული. როგორც ამბობს, 50 ტონა ჩაიც კი აქვს გადანამუშავები. ნასაკირალის, ბაილეთის და მელექედურის მოსახლეობა, უმძიმეს წლებში, სწორედ ამ დანადგარის საშუალებით ამზადებდა პროდუქციას, რომელიც გაჰქონდათ ბაზარში და ოჯახებს არჩენდნენ.
ასე ნელ-ნელა და თანდათან სძლია ოთარ ხმელიძემ უგზოობისა და უშუქობის ხანას და გაუჩნდა ახალი იდეა, რომლის გახორციელებითაც მიიღო ის შედეგი, რაც ჩვენი წერილის მთავარი თემაა.
კივის ჩირი _ ბევრი ვერ დაიკვეხნის, რომ ჩვენში დამზადებული ეს უგემრიელესი ცუკატი მიურთმევია. ოთარ ხმელიძის დანადგარს ხარისხიანი, არომატული და ნუგბარი ჩირის დამზადება შეუძლია.
_ ბატონო ოთარ, როგორ გაჩნდა იდეების “წვიმაში” კივის ჩირის დამზადების იდეა?
_ იდეა შვიდი წლის წინ გამიჩნდა. არა ერთხელ მიფიქრია, შემოტანილ, დაცუკატებულ ხილს რომ შეხედავ მაღაზიებში, შეღებილი კია თვალშისაცემი, მაგრამ ჩაის არ იყოს, ჩვენი გაცილებით ნატურალურია, გამორჩეული გემო აქვს და რატომ ვერ უნდა გავაკეთო,-მეთქი? მთავარია, როგორ დავამუშავებთ. ჩემი მუშაობის ამოსავალი წერტილია მზის ბატარეა. თუმცა, ღია ცის ქვეშ არ ხდება ხმობა. ეს პროცესი მიმდინარეობს სპეციალურ დანადგარში, სადაც სუფთა და ხარისხიანი პროდუქცია მიიღება.
_ რა დანადგარია ეს?
_ ეს არის მზის კოლექტორი, რომელზეც მაგარი, 5-წლიანი გამძლეობის ცელოფანია გადაკრული. მას აქვს სითბოს მიმღები პანელი და საშრობი კამერა. დანადგარის გაკეთება 2 500 ლარი დამიჯდა. ძალიან ბევრი მასალა დასჭირდა: თუნუქის ფურცლები, ფიცრები…Ц გარედან არ ჩანს. შემინვა აუცილებლად სჭირდება. თუმცა, იაფად რომ გამოვიდე, ცელოფანს ამიტომ ვამჯობინებ. საერთოდ, მე დანადგარებს ვაკეთებ და ვყიდი, ასევე დაინტერესებულ ადამიანებსაც ვუკეთებ, როცა საჭირო ნაწილები მოაქვთ. თუ ადამიანმა ვიზუალურად არ ნახა ეს დანადგარი, ისე სრულად ვერ აღიქვამს მის კონსტრუქციას.
_ რამდენ გრადუსზე ადის ტემპერატურა მზის კოლექტორში?
_ 70-80 გრადუსზე. ეს სავსებით საკმარისია ხარისხიანი პროდუქციის მისაღებად. ეს არის ალტერნატიული ვარიანტი _ ამით ელექტროენერგია იზოგება, თორემ მე კი გითხარით, რომ მცირე ჰესი მქონდა. ახლა კი შუქის პრობლემა გადაჭრილია.
_ მზის ენერგიას კიდევ რისთვის იყენებთ?
_ თავიდან წყლის გასათბობად ვიყენებდი. ახლა კი უპირველესი ფუნქცია აკისრია _ კივის ჩირის გახმობა!
_ ბატონო ოთარ, კივის ნაყოფი სიმწიფის რა სტადიაში უნდა იყოს, რომ გასახმობად მოამზადოთ?
_ ნახევრად მწიფე, უფრო სწორად, შემწიფებული. აუცილებლად უნდა გავთალოთ. ისე კი, ნებისმიერი ხილი, რომელიც გაუთლელად იჭმევა, ასევე გაუთლელადვე შეიძლება, გავახმოთ, დავაცუკატოთ. გამიკეთებია ლეღვის, ვაშლის, ფეიხოას ჩირი. ტყემალიც კი გავაშრე. გამხმარი, გეგონება, ცარიელი კურკააო, მაგრამ როცა მოხარშავ და შეკმაზავ, ისეთივეა, როგორც ახლად მოკრეფილი ტყემალი.
_ როგორი ტექნოლოგიით იწყებთ საჩირე მასალის მომზადებას?
_ საჩირე მასალა არ უნდა იყოს გადამწიფებული. თავიდან ვთლი, თუ გასათლელია. მოვაგროვებ ერთად. შემდეგ მოვადუღებ მწიფე ხილის სიროფს ასეთი წესით _ ავიღებ მწიფე მსხალს, მოვხარშავ და გადავწურავ ამ ნახარშს. მერე კვლავ ვადუღებ. რაც მეტს ვადუღებთ, უფრო ტკბილი იქნება. შემდეგ ამ სიროფში ჩავყრი გათლილ კივს, გავაჩერებთ შიგ. შეიძლება წამოვადუღოთ კიდეც. მერე გადმოვიღებ და ვაშრობ კოლექტორში. ნებისმიერ დაინტერესებულ ადამიანს, შემიძლია, ვასწავლო ეს ყველაფერი.
_ მსხლის ნახარშში შაქრის ჩაყრა არ არის საჭირო?
_ თუ საკმაო სიტკბო აქვს, არა. ამიტომ ვამბობ, რომ კარგად დამწიფებული და ტკბილი ხილი უნდა შევარჩიოთ. შაქრის ეკონომიაა. ისე კი, შაქრითა და წყლითYგაკეთებული სიროფითაც შეიძლება დავატკბოთ კივი.
_ ბატონო ოთარ, მე როცა გავიგე ამის შესახებ, სულმა მძლია და ვიდრე თქვენთან მოვიდოდი, ჩვეულებრივად გავახმე, როგორც ხურმის ჩირს ვაკეთებთ და ძალიან კარგი იყო.
_ რატომაც არა. დიდი სიმჟავე არ აქვს. ზოგს პირიქით, სიროფში ამოვლებული არ მოეწონება. ამის საჭიროებას მომხმარებლის პოზიციაც განსაზღვრავს.
_ ჩირის კეთების მეთოდს ფანტაზიით ხვეწთ?
_ ვსარგებლობ ინტერნეტითაც, მაგრამ ხშირად ჩვენი ხალხის სამზარეულო წიაღში ვიხედები და ბევრ საინტერესოს ვპოულობ. მაგალითად, მსხლის ნახარშის სიროფს ადრე აჭარაში იყენებდნენ და ახლაც პოპულარულია. სხვათა შორის, ტყემლის გახმობაც ძველი ქართული მეთოდია.
_ ბატონო ოთარ, მურაბის ან ჯემის ბიზნესს ხომ არ აპირებთ?
_ არავითარი. გამოვრიცხავ ქილებთან და წვენთან ურთიერთობას. მე მხოლოდ ცუკატებზე უნდა ვიმუშაო, ოღონდ მიღების ფორმებს ვაუმჯობესებ. ახლა დაწყებული მაქვს ვაკუუმ-დანადგარის მშენებლობა, რაც საბოლოოდ გააუმჯობესებს და ხარისხს აუმაღლებს ჩემს პროდუქციას.
_ აქ ვხედავთ, რომ სართულები მაღლა მიიწევს. რა სახის იქნება საბოლოოდ თქვენი ვაკუუმ-დანადგარი?
_ ვაკუუმ-დანადგარში ანუ გაიშვიათებულ გარემოში მოხდება სიროფის ხარშვა. ამ დანადგარში გამოყვანილი საჩირე მასალა თითქმის მთლიანად ინარჩუნებს ვიტამინებს. სწორედ ეს არის საინტერესო _ აქ 60 გრადუსზე ხდება ხარშვა. ამიტომ არ იკარგება ვიტამინები და ხილი ხდება გამჭვირვალე, ქარვისფერი. ასე რომ, მივიღებ ისეთ პროდუქციას, რომლის დაწუნებას ვერავინ შეძლებს.
_ რა პროცესშია ახლა თქვენი დანადგარის მშენებლობა და სრულ ფორმაში როდის შეიძლება ვიხილოთ?
_ კომპრესორი მაქვს. ახლა მჭირდება ორმაგკედლიანი ჭურჭელი. მეორე სართულის მშენებლობას მალე დავამთავრებ. ერთ შენობაში ვუყრი თავს ყველაფერს, ანუ ერთად იქნება ვაკუუმ-დანადგარი და მზის კოლექტორი.
_ რაღაც ძალიან მაღლა მიიწევთ, ბატონო ოთარ, “შერეკილები” გახსოვთ?
_ კი, აუცილებლად გავფრინდები. (იცინის).
_ ამ ყველაფერს თანხა სჭირდება. სესხებით თუ სარგებლობთ?
_ ბანკ “კონსტანტადან” და “ტაოპრივატბანკიდან” ვსარგებლობ სესხით. ძირითადად ამით ვაკეთებ ყველაფერს, თორემ უფრო წინ ვიქნებოდი, საკუთარი ეკონომიკა რომ მქონოდა. ერთი პერიოდი ავადმყოფობამაც შემიშალა ხელი.
_ ახლა უმთავრეს საკითხზე მინდა გკითხოთ, გასაღების ბაზარი როგორი შეიძლება იყოს, გაგიყიდიათ ჩირი?
_ როგორ არა, გამიყიდია. საშუალოდ ერთ კილოგრამს 12 ლარად ვაბარებ. სხვათა შორის, ოზურგეთში რომ აზერბაიჯანიდან შემოაქვთ ჩირი, ის ერთი კილოგრამი 18-დან 25 ლარამდე ღირს. ეს არის ძალიან პერსპექტიული ბიზნესი. საერთოდ, რაც მეტია მოგება, მით უკეთესია, ასეთია ბიზნესის წესი, მაგრამ მე რომ მაღალი ფასი დავადო და მერე ვერ გავყიდო, რა გამოვა? ამიტომ ახლა მირჩევნია, ნაკლები ფასი და მეტი გასაღება. მერე კი უკეთესი შედეგი თავისით მოვა. დღეს იმდენი ტურისტი შემოდის, ადგილობრივ მოსახლეობაზე უფრო, ისინი იყენებენ ცუკატებს.
_ ბატონო ოთარ, რამდენი კილოგრამი კივი დასჭირდება 1 კგ ჩირის მიღებას?
_ სხვადასხვა ხილის ჩირს, მზა ფორმით, სხვადასხვა რაოდენობისა სჭირდება, მაგრამ ძალიან გასხვავებული _ არა. 1 კგ კივის ჩირის მისაღებად საჭიროა 4 ან 5 კილო ნახევრად მწიფე კივი. აღვნიშნავ, რომ ჩირის დასამზადებლად უკეთესია პატარა ზომის ჯიშის კივი. მეტი შაქრიანობა და არომატულობა აქვს, უფრო კარგადაც შრება.
_ ბატონო ოთარ, თქვენი აზრით ცუკატებს, ჩირს მურაბის ჩანაცვლება შეუძლია?
_ ეს იგივე მშრალი მურაბაა და დიდი გასავალი ნამდვილად ექნება, თუმცა, ჩანაცვლებაზე ვერაფერს გეტყვით. ძალიან პოპულარული რომ გახდება, ეს ნამდვილად მჯერა.
_ ალბათ, კივის პლანტაციებს კიდევ გააშენებთ. როგორ გარემო პირობებს უქმნით ხეხილს? ვხედავთ, სხვადასხვა კულტურა გაქვთ ეზოში.
_სულ ერთი ჰექტარი ფართობი მაქვს და აქ ყველაფერია თავმოყრილი. კივის ახალი ნარგავებიც გავაშენე. ძირითადად, გარემო პირობები შესატყვისია, ოღონდ ზაფხულში მორწყვა ხშირად სჭირდება. ამიტომ, ჩემს ჰესს ვიყენებ წყლის გადასატუმბად. ამჟამად წყლის ტუმბო მაქვს დაყენებული და მეზობლებსაც ვაწვდი. ძალიან გამომადგა. დენისთვის აღარ მჭირდება, მაგრამ, სამაგიეროდ, მთელი ზაფხულის განმავლობაში არ ვაჩერებთ _ ბოსტნეულს ხომ ვრწყავთ და კივის პლანტაციაც არაერთხელ ვიხსენი გახმობისგან. მდინარე დედაბერას მაცოცხლებელი ფუნქცია აკისრია ჩვენს უბანში, რომლის ძალამაც, აგერ რამდენი წელია, უამრავი საქმე გამაკეთებინა და მზის კოლექტორთანაც მიმიყვანა.
