როგორ მოვუაროთ ლიმონს

გურიის ბევრ სოფელში დღესაც გვხვდება კომუნისტური დროიდან შემორჩენილი მანდარინისა და ფორთოხლის ბაღები, ლიმონარიუმები. საბჭოთა კავშირის ნგრევამ, დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შენებამ, სამოქალაქო ომმა, სოფლის მეურნეობის ამ დარგზეც მოახდინა უარყოფითი გავლენა _ დაიხურა რუსეთის მრავალმილიონიანი ბაზარი, გართულდა ან სულაც შეჩერდა ქვეყანაში შხამ-ქიმიკატების შემოტანა. ყველა ამ ფაქტორმა მეციტრუსეობის განვითარების ინტერესი დაუკარგა გლეხს.

ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის სოფელი სუფსა ზღვისპირა სუბტროპიკული ზონაა და ზედგამოჭრილია მეციტრუსეობის განვითარებისთვის. აქ დღესაც ხშირად შეხვდებით მანდარინის ბაღებს და ლიმონარიუმებს. სუფსაში მცხოვრები აგრონომი ნოდარ მითაიშვილი ერთ-ერთი მათგანია, ვისაც დღესაც აქვს ძველი დროიდან შემორჩენილი ლიმონის ბაღი. ბაღი არც ისე დიდია მაგრამ კარგადაა მოვლილი.

ჩვენი სტუმრობისას, ლიმონარიუმში წლის სამი სეზონი ერთად დაგვხვდა: ციტრუსი ზოგან ყვაოდა, ზოგ ხეს ნაყოფი ესხა, ზოგზე კი უკვე დამწიფებული ლიმონი ყვითლად ელვარებდა.

ნოდარ მითაიშვილი ლიმონის მოვლაზე დაწვრილებით გვესაუბრა: “ლიმონის მოვლა საკმაოდ შრომატევადი საქმეა: ნაკელის შეტანა ხდება ერთხელ, გაზაფხულზე. ერთხელ შეაქვთ ფოსფორიც. აუცილებელია წელიწადში სამჯერ აზოტის შეტანა. ლიმონი ვერ უძლებს მცირე ყინვასაც კი. როგორც კი აცივდება, ნოემბრის შუა რიცხვებში, საჭიროა სათბურის გადახურვა.

ლიმონის ნარგავებს სისტემატური წამლობა სჭირდება. ხეებს სხვადასხვა მავნებლები უჩნდება: იაპონური ხოჭო, ტკიპები, თეთრი ბუზი. ადრე ტკიპების საწინააღმდეგო შეწამვლას კარბოფოსით ვატარებდით. ახლა ეს ქიმიკატი აღარ იშოვება. არის შემცვლელები, მაგრამ ყველა არაეფექტურია. როცა წამალი უხარისხოა, შეწამვლას აზრი ეკარგება. ტკიპების საწინააღმდეგოდ გამოიყენება ზეთოვანი ემულსიაც. შეწამვლა ორჯერ ხდება წელიწადში _ ადრე გაზაფხულზე და ნაყოფის დამწიფებამდე 20 დღით ადრე. შესაძლებელია ბორდოს სითხის შესხურებაც.

რადგანაც ლიმონის ხეებს ფესვები ახლოს აქვთ ნიადაგის ზედაპირთან, შორიდან უნდა შემოიბაროს, რომ არ მოხდეს მათი დაზიანება. კარგია ნარგავებში ტორფის შეტანა. ტორფი სინესტეს უნარჩუნებს ნიადაგს. ადრე ამას ხშირად ვაკეთებდით, მაგრამ რაც მალთაყვაში ტორფის საბადო დაიხურა, მისი შოვნა შეუძლებელი გახდა.

წინათ ანასეულის კვლევითი ინსტიტუტიდან, ჩემთან მეცნიერ თანამშრომლები დადიოდნენ, სხვადასხვა პარაზიტით დაავადებულ ტოტებს აჭრიდნენ ხეებს და შესასწავლად ლაბორატორიაში მიჰქონდათ. ახლა ყველაფერი დაიხურა. მეცნიერული კვლევა კი არა, ხარისხიანი შხამ-ქიმიკატები სად ვიშოვოთ, ისიც არ ვიცით.”