“მარტივი შეფასებით, ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის 2011 წლის ბიუჯეტის პრიორიტეტს “საერთო დანიშნულების სახელმწიფო მომსახურება” ანუ ადმინისტრაციული ხარჯები წარმოადგენს. ამ მუხლით ყველაზე მეტი ფინანსები იხარჯება”, _ ასეთ შეფასებას “საქართველოს დემოკრატიული განვითარების კავშირის” ეკონომისტი ლევან ჩხაიძე აკეთებს. რამდენად მაღალი იყო საჯარო განხილვებში მოსახლეობის ჩართულობა და რამდენი პროცენტით არის შემცირებული გასულ წლებთან შედარებით 2011 წლის მთავარი ფინანსური დოკუმენტი.
ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის მთავარი საფინანსო დოკუმენტი საკრებულოს განსახილველად 2010 წლის 15 ნოემბერს წარედგინა. საკრებულოს შესაბამისმა კომისიებმა ბიუჯეტის შესახებ იმსჯელეს, შენიშვნებიც შეიმუშავეს და გამგებელს უკან მიუბრუნეს. როგორც საფინანსო-საბიუჯეტო კომისიის ხელმძღვანელი აღნიშნავს, შენიშვნების დიდი ნაწილი გაითვალისწინეს.
როგორც ლევან ჩხაიძე ამბობს, ამ მნიშვნელოვანი დოკუმენტის შესახებ, არაერთი ორგანიზაცია თუ კერძო პირია დაინტერესებული, მაგრამ საზოგადოების მხრიდან დაინტერესება არაჯეროვანია. საზოგადოების წარმომადგენლები უფრო მეტად უნდა ჩართულიყვნენ ბიუჯეტის პროექტის განხილვის პროცესში, მითუმეტეს, როდესაც საკრებულომ სამდღიანი საჯარო განხილვა მოაწყო. საზოგადოების იმ წარმომადგენლებს, რომლებსაც სურვილი აქვთ ჰქონდეთ ინფორმაცია, მათ მიერ ბიუჯეტში გადახდილი ფულის ხარჯვის მიზნობრიობის შესახებ, შევეცდებით განვუმარტოთ, ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის 2011 წლის ბიუჯეტის ზოგიერთი საკითხი.
“ბიუჯეტის შემუშავების თანამდევ პროცესს წარმოადგენს პრიორიტეტების დოკუმენტის შედგენა-შემუშავება. აღნიშნული დოკუმენტი თავისი შინაარსით მუნიციპალიტეტის სტრატეგიული განვითარების გეგმას წარმოადგენს. რეგიონების და მუნიციპალიტეტების განვითარება პირდაპირ კავშირშია ქვეყნის განვითარებასთან. როგორ შეიძლება, განვითარდეს მუნიციპალიტეტები თუ არ იარსებებს შესაბამისი სტრატეგია და მისი გრძელვადიანი პერსპექტივები. შესაძლოა, ყველას ჰქონდეს გააზრებული თუ რა ნაბიჯებია გადასადგმელი მუნიციპალიტეტის განვითარებისთვის, მაგრამ დოკუმენტი, რომელიც ასახავდა მწყობრ ნაბიჯებს და ნათლად დაანახებდა საზოგადოებას თუ რას ფიქრობს ადგილობრივი ხელისუფლება, ძალზე მნიშვნელოვანია. “საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსის თანახმად, ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის პრიორიტეტის დოკუმენტი ადმინისტრაციული ერთეულის განვითარების ძირითადი გეგმაა, რომელსაც გამგებელი გუბერნატორთან კონსულტაციების შედეგად ადგენს. აღნიშნული დოკუმენტი წარმოადგენს “ქვეყნის ძირითადი მონაცემებისა და მიმართულებების დოკუმენტის” ნაწილს. რა თქმა უნდა, კოორდინაციის მსგავსი მიდგომა მისასალმებელია, რადგანაც ერთიანი სტრატეგიით გახორციელდება ქვეყნის განვითარება.BDD-ს სახელწოდებით ცნობილი, ასეთი დოკუმენტი საქართველოს მთავრობამ შეიმუშავა, რომელიც გათვლილია 2010-2013 წლებზე. აღნიშნულ დოკუმენტში გურიის მხარისთვის განსაზღვრულია შემდეგი პრიორიტეტები: სასმელი წყლისა და საკანალიზაციო სისტემების; მუნიციპალიტეტების გზებისა და ხიდების რეაბილიტაცია; მუნიციპალიტეტების ტერიტორიაზე კეთილმოწყობითი სამუშაოები; სტიქიური მოვლენების შედეგების სალიკვიდაციოდ სპეცტექნიკის შეძენა; ტურიზმის განვითარების ხელშეწყობა”, _ გვითხრა ლევან ჩხაიძემ.
მისი თქმით, ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის პრიორიტეტები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს მთავრობასთან შეთანხმებულ პრიორიტეტებს. ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის მიერ შემუშავებული იქნა “ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის პრიორიტეტის დოკუმენტი”, რომელიც საკრებულოში გასული წლის 12 ნოემბერს წარადგინეს. აღნიშნული დოკუმენტის თანახმად, მუნიციპალიტეტმა 2011-2014 წლებში პრიორიტეტებად შემდეგი საქმიანობები განსაზღვრეს: მუნიციპალიტეტის გზების რეაბილიტაცია; მუნიციპალიტეტის კეთილმოწყობის ღონისძიებების გახორციელება; მუნიციპალიტეტის კომუნალური მეურნეობის განვითარება; სპორტული და კულტურული ღონისძიებების ხელშეწყობა; სკოლამდელი განათლების ხელშეწყობა; სოციალური დაცვა. დოკუმენტში, ალბათ, ქვეპრიორიტეტის სახით, აღნიშნულია საბინაო ამხანაგობების ხელშეწყობის პროგრამა.
“თუ რას გულისხმობს აღნიშნული პროგრამა, აღწერილი არაა. მითითებული არ არის, რა შედეგებამდე მიგვიყვანს ამ პროგრამაში ჩადებული მუნიციპალური ინვესტიციები. გარდა ამისა, მუნიციპალიტეტს მომავალი თაობის აღზრდის მიმართულებაც აქვს აღნიშნული პრიორიტეტების დოკუმენტში, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ ისიც ერთ-ერთ პრიორიტეტს წარმოადგენს. აღნიშნული მიმართულება მოიცავს დაწყებით და ზოგად განათლებასაც, რაც იმაზე მეტყველებს, რომ მუნიციპალიტეტი განათლების სამინისტროს კომპეტენციებში შეიჭრა. რაც შეეხება სოციალური დაცვის პრიორიტეტებს, დოკუმენტში ამ მიმართულებით აღნიშნულია 8 პროგრამა. ამ პროგრამების ამუშავება რა მიზნის მიღწევას ემსახურება და რა შედეგებს მიიღებს პროგრამის გახორციელებით მუნიციპალიტეტი, აღნიშნული არ არის. დოკუმენტში მითითებულია, რომ “დოკუმენტის შემუშავებისას გათვალისწინებულია მოსახლეობისა და სხვა ინტერესთა ჯგუფების შენიშვნები და წინადადებები”. მოსახლეობისგან როგორ მიიღეს შენიშვნები და წინადადებები, მართლაც საინტერესოა, ამ მიმართულებით რა კონკრეტული აქტივობები განახორციელეს, საქმის კურსში არ გახლავართ. ვერც იმას მოგახსენებთ, რომ ასეთი აქტივობები არ ჩატარებულა. ის კი ნამდვილად ვიცი, არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებიც ჩართული არის მუნიციპალიტეტის საქმიანობების შეფასებასა თუ შესწავლაში, ამ დოკუმენტის შესახებ ინფორმირებული არ იყვნენ დოკუმენტის საკრებულოში შეტანამდე. მუნიციპალიტეტის მიერ განსაზღვრულ 6 პრიორიტეტულ მიმართულებასთან ერთად, კანონის თანახმად, ასევე უნდა დადგენილიყო ამ პრიორიტეტების დაფინანსების მოცულობები საშუალოვადიან პერიოდში ანუ მომავალი ოთხი წლისთვის. რას ვხედავთ დოკუმენტში: კომუნალური მეურნეობის განვითარების მიმართულებით მომავალ პერიოდში “წყლის სისტემისა და სათავე ნაგებობების მშენებლობა-რეაბილიტაცია” და “საკანალიზაციო სისტემის რეაბილიტაცია” კი არ არის დაფინანსების ობიექტი, არამედ “კომუნალური მომსახურების ცენტრი”. რაც შეეხება ნომერ პირველ პრიორიტეტს “მუნიციპალიტეტის გზების რეაბილიტაციას”, რეალურად წარმოადგენს თუ არა პრიორიტეტს? ამის დასადგენად, გადავხედოთ აღნიშნული მიმართულებით, რა მოცულობის თანხების დახარჯვას აპირებს მუნიციპალიტეტი. დოკუმენტში: “გზების რეაბილიტაცია”, “ხიდები და მილხიდები” _ დაფინანსება ნოლია. როგორ შეიძლება განსაზღვრულ პრიორიტეტებზე ფინანსები არ გაითვალისწინო – წარმოუდგენელია. იგივე ითქმის სპორტული მოედნების მშენებლობაზე, საცხოვრებელი სახლების სარემონტო სამუშაოებზე და სოფლის, თემის, დაბის კეთილმოწყობაზეც. საბოლოოდ შეიძლება განვაცხადოთ, რომ აღნიშნული დოკუმენტი ძალზე მოშორებულია რეალობას”, _ დასძენს “საქართველოს დემოკრატიული განვითარების კავშირის” ეკონომისტი.
მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტი შემოსულობების ნაწილში 7 855 900 ლარს შეადგენს. ამ ეტაპზე ბიუჯეტის შემოსულობები არ ითვალისწინებს სპეციალურ ტრანსფერებს, რომლებიც გასულ წლებში ბიუჯეტის შევსების თითქმის ძირითად თანხას წარმოადგენდა. აღნიშნული შემოსულობის გარეშე მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტი 2009 წელთან მიმართებაში 47%-ით ნაკლებია, ხოლო 2010 წელთან მიმართებაში 29%-ით. ბიუჯეტი გადასახადების, არასაგადასახადო და გრანტებიდან მიღებული შემოსავლებით ივსება. გადასახადების კუთხით მუნიციპალიტეტს დაგეგმილი აქვს 1 480 000 ლარის მობილიზება, მათ შორის 1 000 000 ლარი საწარმოთა ქონების გადასახადის სახით, 400 000 ლარი არასასოფლო-სამეურნეო მიწაზე ქონების გადასახადის, ხოლო 80 000 ლარი სასოფლო-სამეურნეო მიწაზე ქონების გადასახადის სახით. გასულ წლებთან მიმართებაში შემოსავლებს, გადასახადის სახეობების მიხედვით, მნიშვნელოვანი ცვლილება არ განუცდია, თუ არ ჩავთვლით სასოფლო-სამეურნეო მიწაზე ქონების გადასახადის 10 000 ლარით გაზრდას, აღსანიშნავია, რომ საწარმოთა ქონების გადასახადი 12 000 ლარით შემცირდა.
სახელმწიფო ბიუჯეტიდან, მთავრობისა და პრეზიდენტის სარეზერვო ფონდებიდან მუნიციპალიტეტისთვის გადმოცემული ფინანსური საშუალებები უკანასკნელი პერიოდისათვის კლებას განიცდის.
“გრანტის მუხლებში კი გადანაწილების პოზიტიური ტენდენცია შეიმჩნევა. გასულ პერიოდში 2,8 მილიონიდან 5,2 მილიონამდე გაიზარდა, რაც თვითმმართველობების დამოუკიდებლობის ხარისხის ზრდის პოზიტიურ ტენდენციას წარმოადგენს. გასულ პერიოდში გამოყოფილი გრანტები მიზნობრიობის მრავალფეროვანებით გამოირჩეოდა. ფინანსდებოდა სკოლების რეაბილიტაცია, ინფრასტრუქტურის განვითარება, რეგიონების განვითარების ფონდიდან, ასევე ინფრასტრუქტურის დაფინანსება მიმდინარეობდა, მუნიციპალური განვითარების ფონდიდან ისევ და ისევ ინფრასტრუქტურა ფინანსდებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ გრანტების მუხლი დასახელების მრავალფეროვნებით არ გამოირჩევა დაფინანსების მოცულობა ანალოგიურ თანხას წარმოადგენს, რაც 2010 წლის ბიუჯეტში იყო გათვალისწინებული”, _ აღნიშნავს ეკონომისტი.
“გურია ნიუსი” წერდა, რომ ბოლო ოთხი წლის განმავლობაში მუნიციპალიტეტმა 26 არასამეწარმეო იურიდიული პირი შექმნა. მათი დაფინანსება კი ყოველწლიურად იზრდება. 2011 წელს დაფინანსების საერთო მოცულობამ 3,8 მილიონ ლარს გადააჭარბა.
ჩხაიძის თქმით, მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტიდან ფინანსდება ისეთი ორგანიზაციები, რომელთა საჭიროება ეფემერულია, ზოგიერთის დაფინანსება კი ადგილობრივი ბიუჯეტიდან არ შეიძლება: “მაგალითისათვის, გომისმთის განვითარებისა და ურეკის ტურიზმის ცენტრების არასამეწარმეო იურიდიული პირების დაფინანსება. ამ ორგანიზაციებმა რა უნდა გააკეთონ და რისთვის არიან მოწოდებული სადავო საკითხს წარმოადგენს. მაგალითად, გომისმთის განვითარების ცენტრის საქმიანობის მიზანს წარმოადგენს “დამსვენებელთა გაჯანსაღება”, “საკურორტო მშენებლობის ფართოდ გაშლა”, “სამკურნალო ტურიზმის განვითარება საერთაშორისო სტანდარტების დონეზე” და სხვა. აღნიშნულ საქმიანობას “გომისმთა” სულ რაღაც 30 ათას ლარად აპირებს. რაც შეეხება ურეკის ტურიზმის ცენტრს, ანალოგიურ საქმიანობას ის 40 ათას ლარად გეგმავს. რას მიაღწევენ აღნიშნული ორგანიზაციები, ასეთი მწირი დაფინანსებით?! ალბათ ბევრს ვერაფერს. აქედან გამომდინარე ,მათი არსებობაც კითხვის ნიშნის ქვეშ დგება. მსგავსი, ოღონდ პრინციპულად არასწორი მიდგომაა, როდესაც მუნიციპალიტეტიდან ფინანსდება პოლიცია. პოლიციის დაფინანსება ვერანაირად ვერ ჯდება მუნიციპალიტეტის საკუთარ უფლებამოსილებებში, ეს იმ ფონზე, როცა მუნიციპალიტეტს მოგვარებული არ აქვს სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებებში ბავშვებისთვის უსაფრთხო გარემო, რაც მუნიციპალიტეტის პირდაპირი ფუნქცია-მოვალეობაა.
მუნიციპალიტეტის ხარჯებმა 2009-2011 წლების დინამიკაში მნიშვნელოვანი ცვლილებები განიცადა. გასულ წლებთან შედარებით მიმდინარე წელს რიგ სფეროებში დაფინანსება საგრძნობლადაა შემცირებული”.
ლევან ჩხაიძე ფიქრობს, რომ ოზურგეთში მცხოვრებ თითოეულ მოქალაქეს აინტერესებს რა პრიორიტეტებია დაგეგმილი მუნიციპალიტეტის 2011 წლის ბიუჯეტში? ამ კითხვაზე პასუხი შესაძლოა ორი მიმართულებით წარვმართოთ. პირველი, მარტივი შეფასება ბიუჯეტიდან დაფინანსებული შევაფასოთ თუ რა თანხა იხარჯება სფეროების მიხედვით. მეორე, გავაანალიზოთ თითოეული სფეროს დაფინანსების ობიექტები და მათი მნიშვნელობები. აქვე აღვნიშნავთ, რომ მონაცემები, რომლებსაც ამ ეტაპისთვის მოიცავს ბიუჯეტი საგრძნობლად შეიცვლება სოფლის მხარდაჭერის პროგრამისა და რეგიონებში ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესების პროგრამების ასახვის შედეგად.
მისი შეფასებით, 2011 წლის ბიუჯეტის პრიორიტეტს წარმოადგენს “საერთო დანიშნულების სახელმწიფო მომსახურება” ანუ, ადმინისტრაციული ხარჯები. რადგანაც, ამ მუხლით იხარჯება ყველაზე მეტი თანხები. შემდგომ პრიორიტეტს წარმოადგენს კულტურა, რაშიც 1,8 მილიონი ლარი დაიხარჯება. განათლების დაფინანსების შემდგომ (1,1 მილიონი ლარი) პრიორიტეტად გვევლინება ინფრასტრუქტურული ღონისძიებები, რომელთა საერთო მოცულობა 1 მილიონ ლარს შეადგენს. საერთო დანიშნულების სახელმწიფო მომსახურება საგრძნობლად შემცირდა _ 7 მილიონის ნაცვლად, 2,4 მილიონი ლარი იხარჯება გასულ პერიოდთან შედარებით.
სტატია მომზადებულია ევრაზიის თანამშრომლობის ფონდის მიერ დაფინანსებული პროექტის “სახალხო ინიციატივები დემოკრატიისთვის” ფარგლებში.
