სულიკო ლომჯარია ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის სოფელ ქაქუთში ცხოვრობს. მრავალმხრივი ნიჭის მქონე ქალბატონს არაერთხელ მიენიჭა ხალხური რეწვის ოსტატის წოდება. მის კარმიდამოსა და საოჯახო სივრცეს ფლორის უნიკალური ნიმუშები და მაღალი გემოვნებით შესრულებული სხვადასხვა ნაქარგობები ამშვენებს, თუმცა, ამბავი, რომლის შესახებაც ახლა ვისაუბრებთ, ეხება გასული საუკუნის 90-იან წლებში კონსტანტინე გამსახურდიას კოლხური კოშკის გადაწვის ისტორიას.
როცა საქართველოს პირველმა პრეზიდენტმა ზვიად გამსახურდიამ საქართველო დატოვა და კოლხური კოშკი "დიდმა" ქართველებმა ცეცხლს მისცეს, სულიკო ლომჯარია და სხვა ასობით მამულიშვილი ამ ცეცხლს აქრობდა, ცდილობდნენ, რაღაც მაინც გადაერჩინათ. რის გადარჩენაც ვერ მოხერხდა, ნახევრად დამწვარი და დანახშირებული გამოჰქონდათ გარეთ.
ქალბატონმა სულიკომ ზოგი ნივთი ნამწვავების სახით წამოიღო, გაასუფთავა, ფორმა მისცა, სულიც ჩაბერა და ასე შექმნა კომპოზიციები კონსტანტინე გამსახურდიას სავარძლის დანახშირებული სახელურის თუ ნახანძრალი ხალიჩის ნარჩენებისგან.
ქაქუთში, სულიკო ლომჯარიას ეზოს ჭიშკრის შეღებისთანავე დაინახავს კოლხური კოშკის ეზოდან წამოღებული ფოთლოვანი სუროს დეკორატიულ თაღს, სპეციალურად გაკრეჭილ-გალამაზებულს. აქ ყველამ იცის, რომ ეს "თაღი", როგორც თვითონ უწოდებს, დიდოსტატი მწერლის კარმიდამოდანაა.
_ არაერთი დღე მახსოვს იმ ძმათამკვლელი ომის საშინელებიდან. როცა ცეცხლს მიცემული კოლხური კოშკის ეზოში შევდიოდით, ვცდილობდით, რაღაც მაინც გადაგვერჩინა. მე, თენგიზ კიკაჩეიშვილი, ციცი ბუქურაული… მოგვიანებით, ციცი ბუქურაული იზა ორჯონიკიძემ სამსახურიდან გაათავისუფლა იმის გამო, რომ კოლხურ კოშკს სტუმრობდა და ცეცხლში გახვეული არქივის გადარჩენაში მონაწილეობა მიიღო… თუმცა, ახლა ჩვენ სხვა თემაზე ვსაუბრობთ. დიდოსტატის ეზოში კვამლში გახვეული ორი ძირი თეთრი ბალი მახსოვს _ ტოტებგარუჯული და დამსხვრეული. რატომღაც ნაწამებ ადამიანებს მოგაგონებდა. ქონგურებს შუა ქრისტესისხლას გარუჯული ღეროები ეკიდა, რომელიც ფრთხილად მოვთხარე; ასევე, ფრთხილად ამოვიღე ნახევრად მოგლეჯილი ფოთლოვანი სურო და დღემდე ჩემს კარმიდამოში მაქვს დარგული. სუროს ხშირად ვუცვლი დეკორაციას, ყველამ იცის, რომ ეს მცენარეები ჩემს ეზოში დიდოსტატ კონსტანტინეს კარმიდამოდანაა, არაერთს უთხოვია და მიჩუქებია კიდეც სანერგედ პატარა ტოტი. ისიც ვიცი, რომ ვისაც ვაჩუქე, ყველგან გაიხარა. ქრისტესისხლა უკვე ჩახმა, ადრე გაზაფხულზე კი მუდამ ადრე იღვიძებს და ჩემს კარმიდამოს საკუთარ მზისფერს აწვდის, _ გვეუბნება ქალბატონი სულიკო.
სულიკო ლომჯარიამ კონსტანტინე გამსახურდიას სავარძლის თუ სკამების ნამწვავებისგან ულამაზესი კომპოზიციები შექმნა, რომლებიც მის კოლექციას ამშვენებს, თუმცა, დღემდე არ მოუხდენია ამის აფიშირება. არაერთი თხოვნის შემდეგ დაგვთანხმდა, გადაგვეღო, მკითხველისთვის მოგვეთხრო და გვეჩვენებინა, რა სახსოვარი წამოიღო მან დიდოსტატის კარმიდამოდან.
ერთ-ერთი კომპოზიცია, რომელშიც ზვიად გამსახურდიას ფოტოა მოთავსებული, გაკეთებულია კონსტანტინეს სავარძლის სახელურის დანახშირებული ნაწილისგან და მასზე გადაკრული ხავერდის ნაჭრისგან. კომპოზიციის ყველა დეტალს დღესაც ცეცხლის კვალი ატყვია. თუმცა, მნახველი უცებ მოჰყავს აღტაცებაში, როგორც ნიჭიერი ხელოვანის ნამუშევარს. ასევე, ნამწვავებისგან არის შესრულებული სანთლის კომპოზიცია, რომლის ერთი ნაწილი მეწამულისფერია და უნებლიედ სისხლთან ასოცირდება. როგორც ქალბატონი სულიკო ამბობს, სავარძლის ხავერდს სწორედ ასეთი ფერი ჰქონდა და მიუხედავად ცეცხლის კვალისა, ნაწილობრივ მაინც შენარჩუნებულია შინდისფერის სიხასხასე.
არაერთი ორიგინალური ნამუშევარი, რომლის ავტორიც ქალბატონი სულიკო ლომჯარიაა, ძირითადად, ჯვრის კომპოზიციებითაა გამოსახული. მრავალი გამოფენის მონაწილე ქალბატონის კოლექციიდან, დღეს პირველად ვსაუბრობთ მისი შემოქმედების იმ ნაწილზე, რომელიც გადამწვარი კოლხური კოშკის ისტორიას ეხება.
იხსენებს იმ დღეებს, როცა კონსტანტინე გამსახურდიას არქივი იწვოდა და წიგნები, რომლის ნაწილის ცეცხლისგან გამოტაცება მოახერხეს, იქვე, სპორტულ დარბაზში გადაიტანეს. ახლაც ნერვიულობს იმაზე, თუ როგორ მოქმედებდა ქართველების ზოგი ვანდალური ჯგუფი და აგურ-აგურ იპარავდა, რასაც მოახერხებდა.
_ ახლა ის მიხარია, რომ ხალხი ცოტა აზრზე მოვიდა, განვლილმა დრომ სასიკეთოდ იმუშავა ერზე. ცოტათი მაინც დარწმუნდა ყველა, რომ არ შეიძლება სახელმწიფოს წინააღმდეგ, საკუთარი ხალხის წინააღმდეგ იარაღის აღმართვა, ძმათამკვლელი ომის გაჩაღება. თუმცა, მაინც არსებობენ ჯგუფები, რომლებსაც უფლება რომ მისცე და გასაქანი ჰქონდეთ, კიდევ ერთხელ მოაწყობენ ბართლომეს ღამეს მოწინააღმდეგის გასანადგურებლად, და მხოლოდ იმის გამო, რომ იმ სხვას სხვა აზრი აქვს რაღაცაზე… _ ამბობს ხელოვანი ქალბატონი.
მის ერთ-ერთ ოთახში უძველესი ქართული საყოფაცხოვრებო ნივთების გამოფენაცაა. ამ სპეციფიური გატაცებით, მასზე კოლექციონერის სტატუსიც მორგებულია.
გარეთ, კარმიდამოში კი, ზამთარ-ზაფხულ მუდმივად ხასხასებს ფოთლოვანი სუროს დეკორატიული თაღი. ამბობს, რომ ყველაფერზე ძალიან ამ სუროს და კიდევ ქრისტესისხლას უვლის. არაერთხელ უამბობს ყველას, რომ ეს სურო დიდოსტატის კარმიდამოდანაა და კიდევ არაერთ კარმიდამოში დაიდებს ბინას.
_ "კონსტანტინეს სურო" ისე ეკვრის და ეხვევა ირგვლივ ყველაფერს, როგორც დიდოსტატს უყვარდა თავისი სამშობლო და ხალხი, _ გვეუბნება ქალბატონი სულიკო ლომჯარია. დამშვიდობებისას კი მეგობრულად გვთხოვს, ჩემმა საახლობლომ ეს ყველაფერი იცის. თუმცა, 25 წელია, ეს კონკრეტული ისტორია ოფიციალურად არავისთვის მიამბია, რაიმე ზედმეტი არ თქვათ, ვინმემ პოპულიზმი არ დამწამოსო…