“არჩევნების წინ, ანაბრების თემას, ძირითადად დემაგოგი პოლიტიკოსები წამოსწევენ”

თემა დღესაც აქტუალურია და როგორც ექსპერტები აცხადებენ, თუკი სახელმწიფო მისი გადაჭრის გზებს თუნდაც გრძელვადიან პერსპექტივაში დაგეგმავს, ეს იქნება სოციალური სამართლიანობის აღდგენა და დადებით იმიჯს შეუქმნის იმ ხელისუფლებას, რომელიც ამ ვალდებულების შესრულებას დაიწყებს.

საბჭოთა ანაბრების თემაზე ისაუბრა რადიო “ობიექტივში” პოლიტოლოგმა, ეკონომისტმა ვაჟა ბერიძემ, რომელიც 1997-98 წლებში სახელმწიფო კანცელარიაში მთავარ სახელმწიფო მრჩევლად მუშაობდა. სწორედ მაშინ დაევალა ფინანსთა სამინისტროს, რომ ანაბრების კომპენსაციის თაობაზე შეემუშავებინა კონცეფცია. გთავაზობთ მცირე ნაწილს ვაჟა ბერიძის ინტერვიუდან:

“ყველა პოსტსაბჭოთა ქვეყანაში საბჭოთა ანაბრების პრობლემა დადგა და დღემდე გადაწყდა იგი სხვადასხვანაირად. მაგალითად ნავთობით და გაზით, ანუ წიაღისეულით მდიდარ ქვეყნებში კომპენსაციის ფორმას მიმართეს და სოლიდური კომპენსირებით მიაღწიეს შედეგს, ანუ საზოგადოებასთან თანხმობას. სხვა ქვეყნებში და მათ შორის საქართველოში ჩაითვალა, რომ ეს იყო ხარკი გადახდილი ჩვენი დამოუკიდებლობისთვის, რის გამოც საბჭოთა კავშირის სამართალმემკვიდრე რუსეთმა ჩვენ დაგვსაჯა თავისუფლების და დამოუკიდებლობის მოსურნეობისთვის და ამ პრინციპების ერთგულებისთვის”. _ განაცხადა ვაჟა ბერიძემ “ობიექტივში.

_ თუმცა, ანაბრების დაბრუნების თაობაზე, ქართველი პოლიტიკოსებისგანაც გვახსოვს დაპირებები..

_ კარგად უნდა გადაიხედოს პრაქტიკა, დამოკიდებულება –  რატომ ხდება, რომ ძირითადად არჩევნების წინ წამოიწევს ხოლმე, ჩემი დაკვირვებით, ამ თემას, ძირითადად დემაგოგი პოლიტიკოსები წამოსწევენ ხოლმე და ჰპირდებიან მოსახლეობას, რაღაც არარეალურ დაპირებებს აძლევენ, რომ მათი ხელისუფლების მოსვლის შემთხვევაში ისინი ამ საკითხს გადაწყვეტენ და ა.შ. არადა, მოდიან თუ არა ხელისუფლებაში, წამსვე ავიწყდებათ დანაპირები და ხალხს ისევ რჩება ნოსტალგია ანაბრების გამო.

_ რა მექანიზმით აპირებდა იმდროინდელი მთავრობა ანაბრების დაბრუნებას?

_ ჩემი გარკვეული შრომითი ბიოგრაფიიდან გამომდინარე, შეხებაც მქონდა თემასთან და შეფასებაშიც მიმიღია მონაწილეობა. აქ საუბარია 1997–98 წლებზე, როდესაც მე სახელმწიფო კანცელარიის მთავარ სახელმწიფო მრჩევლად ვმუშაობდი. მაშინ დაევალა ფინანსთა სამინისტროს, რომ ანაბრების კომპენსაციის თაობაზე შეემუშავებინა მიდგომა, კონცეფცია და მართლაც იქნა შემუშავებული ასეთი კონცეფცია, შესწავლილ იქნა პრობლემა და წარმოდგენილ იქნა მთავრობაში განსახილველად კომპენსაციის პრინციპები. მაგრამ, მე მაშინაც ჩავთვალე და დღესაც მიმაჩნია, რომ კომპენსირების ფორმა იყო არასრულფასოვანი. საბჭოთა მანეთების ანუ რუბლების კომპენსირების ინდექსი იყო მეტისმეტად დაბალი, შედეგად მრავალმილიარდიანი დავალიანება შეფასდა 502 მილიონ ლარად და გადაწყდა ამ კომპენსაციის მიცემა მოსახლეობისთვის. დაიწყო კიდეც ამ კომპენსაციის გაცემა და გადაწყდა პირველ რიგში კომპენსაცია მისცემოდათ პირველი ჯგუფის ინვალიდებს და ა. შ. მაგრამ პირველი ეტაპის შემდეგ ეს პროცესი შეწყდა, რადგან სახეზე იყო უკმაყოფილება საზოგადოების ამ მოდელით საბჭოთა ანაბრების კომპენსაციის, ხოლო სახელმწიფოს უკვე 1998–2000 წლიდან ეკონომიკური პრობლემები წარმოეშვა და ეს თემა აღარავის გახსენებია.

_ თქვენთვის  რა მექანიზმი იქნებოდა მისაღები პრობლემის გადასაჭრელად?

ეს არის ჩემი დამოკიდებულების და შეხედულების ერთი მომენტი და მე მაშინაც მიმაჩნდა და დღესაც მიმაჩნია, რომ კომპენსირების ის მოდელი იყო არასრული და არასრულფასოვანი, რადგან შესაძლო იყო სხვა მოდელების გასინჯვა კერძოდ, შიდა ვალში ეს სახელმწიფომ აიღო, მაგრამ არა როგორც 500 მილიონი ლარი. შეიძლებოდა გარკვეული ობლიგაციების გამოცემა, რომელსაც სახელმწიფოს როდესაც ექნებოდა ამისი საშუალება, თუნდაც შთამომავლობას აუნაზღაურებდა თანხებს, როგორც დიდი სამამულო ომის დროს გამოშვებული ობლიგაციები განაღდდა 60-იან წლებში. სხვა მრავალი მიდგომაც შეიძლებოდა ყოფილიყო. მაგრამ ეს ასე არ მოხდა და პრობლემა დარჩა ღიად.