ხელოვნური თვალი
ხელოვნური ორგანოები ჯერ კიდევ ახლო წარსულში წარმოუდგენელი მოვლენა იყო. უახლესმა ლაბორატორიულმა კვლევებმა დაადასტურა, რომ ის რაც ფანტასტიკის სფეროს მიეკუთვნებოდა შესაძლოა რეალობად იქცეს. ასეთი რევოლუციური მიგნებაა ხელოვნური თვალის გადანერგვა.
ერთი სანტიმეტრის ხელოვნური თვალის სენსორი ინერგება პირდაპირ ბადურის ქვეშ და ოპტიკური რეცეპტორების შემცვლელის ფუნქციას ასრულებს. ტიუბინგენის თვალის კვლევითი ინსტიტუტის ექიმებმა ჩიპის კლინიკური ცდები განახორციელეს და შთამბეჭდავი შედეგებიც მიიღეს. პირველი ოპერაციები სამ უსინათლო პაციენტს ჩაუტარდა.
ასეთი ხელოვნური ბადურის გადანერგვიდან რამდენიმე დღეში პაციენტებმა ოთახში საგნების გარჩევა დაიწყეს. მოგვიანებით ერთ-ერთმა მათგანმა შეძლო მაგიდაზე მომცრო ზომის ობიექტების იდენტიფიცირება, გადაადგილება და შენობაში დამოუკიდებლად სიარული. მან ასევე მოახერხა ნაცრის ფრის შვიდი ტონალობის გარჩევა და ოთახის საათის საშუალებით დროის განსაზღვრა.
იმპლანტანტის უნიკალურობა იმაში მდგომარეობს, რომ აქამდე ვერავინ შეძლო დამუშავებული ინფორმაციის ელექტრონული სენსორიდან თვალის ნერვის გავლით თავის ტვინში გადაცემა. ყველა წინა მოდელი დისფლეიზე მხოლოდ გამოსახულების პროეცირებას ახდენდა. ახალი მოწყობილობის შექმნას ოფტალმოლოგები ამ დარგში ნამდვილ გარღვევად მიიჩნევენ და უკვე გეგმავენ სენსორის საფუძველზე მთლიანი ფუნქციური ბიონური თვალის დამზადებას.
ხელოვნური ფილტვი
დახვეწილი ბიოსიმულატორების დახმარებით მერიკელმა მკვლევარებმა შექმნეს ახალი აგებულების ვირთხის ხელოვნური ფილტვი, რომელიც 95%-ით არის მიახლოებული ვირთხის ბუნებრივ ფილტვთან. მას გააჩნია ნამდვილი ფილტვის მაგვარი ჩასუნთქვა-ამოსუნთქვის სისტემა და ჟანგბადის ნახშიროჟანგად გარდაქმნის უნარი.
ამ კვლევის საბოლოო მიზანია ხელოვნური ფილტვის ისეთ ზომამდე გაზრდა, რომ მოხერხდეს ადამიანის დაავადებული ფილტვების ჩანაცვლება, რაც შვებას მოუტანს ფილტვის სიმსივნითა და ამ ორგანოს სხვა პათოლოგიებით შეწუხებულ პაციენტებს.
ნისლიდან წყლის მოპოვება
ადამიანთა უმეტესობისათვის ნისლი ნეგატიური მოვლენაა. ის აფერხებს თვითმფრინავის რეისებს, საფრთხეს უქმნის მძღოლებს, მის გამო გემები მეჩეჩზე ირიყება, მთის მწვერვალიდან აღარ არის ხილვადობა და საერთოდ, მის გამო ამინდი მოღრუბლულია და ნესტიანი. მაგრამ ზოგ განვითარებად ქვეყანაში ნისლი სასმელი წყლის მოპოვების წყაროდაც კი შეიძლება იქცეს.
მართლაც, მეცნიერთა და მკვლევართა მცირე ჯგუფი მუშაობს ნისლიდან წყლის მიღების ხერხების შემუშავებაზე. მათი წარმატება მიანიშნებს, რომ გარკვეულ შორეულ რეგიონებში ნისლის შეგროვება შეიძლება იყოს წყლის მარაგის პრობლემების ერთ-ერთი ყველაზე მარტივი, იაფი და გარემოსათვის უსაფრთხო გადაწყვეტა.
ჩილეში მეცნიერები უკვე რამდენიმე ათწლეულია ექსპერიმენტებს ატარებენ ნისლის ხელოვნურ კოლექტორებზე. ქვეყნის ჩრდილოეთის სანაპირო არეები უკიდურესად მშრალია, თუმცა ძალიან ნისლიანია. ერთ-ერთი ასეთი ადგილია მეთევზეების სოფელი ჩუნგუნგო, სადაც შეიქმნა ნისლიდან წყლის მიღების პირველი პროექტები და, მათ შორის, დღემდე ყველაზე დიდი პროექტი.
ამ ადგილის (შემენაუერის) აღწერის მიხედვით, "ოკეანეზე დაბალი ღრუბლების ფართო ფენებია; ამგვარად, თუ დგახარ ჩუნგუნგოში და ზემოთ აიხედავ, ღრუბლის ძირს დაინახავ, რომელიც რამდენიმე ასეული მეტრით მაღლაა. ქარი ამ ღრუბელს გადაანაცვლებს სანაპირო გორაკებისაკენ. როცა ღრუბელი გორაკს ეხება, წარმოიქმნება ნისლი. ეს ნისლი ხეობებით გავრცელდება გორაკებზე, მან შეიძლება გორაკის მწვერვალებიც დაფაროს, მაგრამ შეიძლება მხოლოდ გორაკის კალთას მიებჯინოს”.
ბუნებაში ნისლის შეკრება ხდება ხეების მეშვეობით, ნისლის ხელოვნურ შემკრებში გამოყენებულია დიდი, ვერტიკალური ბადის პანელები. როცა ნისლი გადის ბადეში, ზოგი წვეთი ეჯახება მოწნულ ნაწილს, ჩამოდის პანელზე და იკრიბება. ეს წყალი შეიძლება გამოყენებულ იქნას ყოფა-ცხოვრებაში, სოფლის მეურნეობაში ან ტყის მასივების აღსადგენად.
ამ უკანასკნელმა კი შეიძლება მცენარეულობასაც ნისლის ბუნებრივი კოლექტორის ფუნქცია დააკისროს. შეკრებილი წყლის ნაწილი ნიადაგს მორწყავს, სხვა მცენარეებს ასაზრდოებს, ცოცხალ ბუნებასა და იმ პატარა ნაკადულებს გამოკვებავს, რომლებსაც ადამიანები გამოიყენებენ.
დისტანციური მართვის პულტის შექმნის ისტორია
მსოფლიოში პირველი დისტანციური მართვის პულტის სავაჭრო სახელწოდება იყო Lazy Bones ("ზარმაცი”). იგი აშშ კორპორაცია "ზენიტმა” შექმნა. კომპანიის დამფუძნებელსა და პრეზიდენტს იუჯინ მაკდონალდს მისი შექმნის იდეა 1950 წელს გაუჩნდა; იგი ფიქრობდა, რომ მაყურებელი დიდად დააფასებდა "მომაბეზრებელი რეკლამების გამორთვის” შესაძლებლობას, თუმცა, სამწუხაროდ, პირველი დისტანციური მართვის პულტი მთლად დისტანციური არ იყო, რადგან გრძელი სადენით იყო შეერთებული ტელევიზორთან. ეს კი არხების გადასართავად მაინცა და მაინც მოსახერხებელი არ გახლდათ, ზოგჯერ კი ხიფათსაც შეიცავდა – მაგალითად, თუ ვინმე შემთხვევით სადენს წამოედებოდა სამზარეულოში.
პირველი უსადენო დისტანციური მართვის პულტი 1955 წელს დამზადდა. გამოგონება დაფუძნებული იყო ფოტოელემენტების გამოყენებით ტელევიზორის ამუშავების იდეაზე. ოთხი გადამწოდი ჩამონტაჟდა ტელევიზორის კუთხეებში, ხოლო თვითონ პულტი, სახელად Flash-Matic-ი, ფარანს ჰგავდა. მისი ხარვეზები აშკარა იყო მზიან დღეებში, როცა დღის შუქის მიხედვით იცვლებოდა არხი და ხმის სიმაღლე. არც რადიოტალღებით მართვა იყო საუკეთესო გამოსავალი, რადგან გარკვეული სიძლიერის სიგნალს არხის გადართვა მეზობლის ბინაშიც შეეძლო.
პირველი იდეა, რომელსაც, როგორც ჩანს, არ ჰქონდა ზემოაღნიშნული ხარვეზები, კომპანიის ინჟინრის რობერტ ადლერის სახელთანაა დაკავშირებული. ამ ვარიანტს ეწოდებოდა Space Commander 400. იგი იყენებდა ზებგერით ტალღებს, რომელიც არ ესმოდათ ადამიანებს და შეეძლო არხების გადართვა, ხმის სიმაღლის შეცვლა, ასევე ჩართვა და გამორთვა. დიზაინის თვალსაზრისით, Space Commander-ი სინამდვილეში პატარა პიანინო იყო. ალუმინის ღერები, რომლებითაც ხორციელდებოდა მართვა, მინიატურული ჩაქუჩების მეშვეობით მექანიკურად ახდენდა ბგერების აღწარმოებას.
ეს იდეა ახლაც კი შთამბეჭდავია, როცა გაიაზრებ, რომ არხის გადასართავად აღარ იყო საჭირო არც ბატარეები და არც პულტის დაჭერა ტელევიზორის მიმართულებით. "ზენიტმა” გამოგონება 1956 წელს დააპატენტა და ახალი პროდუქტი ბაზარზე გაიტანა. ტელევიზორები ამ პულტთან ერთად 30 %-ით მეტი ღირდა, მაგრამ ამას არ შეუშინებია მომხმარებლები. სწორედ ამის შემდეგ გაჩნდა სოციალური მოვლენა, რომელსაც couch potato-ს ("ზარმაცი, უმოძრაო”) უწოდებენ.
XX საუკუნის 80-იან წლებამდე, როცა გაჩნდა პირველი პულტები, რომლებშიც გამოიყენებოდა ინფრაწითელი ტექნოლოგია, "ზენიტმა” და სხვა კომპანიებმა გაყიდეს 9 მილიონზე მეტი ტელევიზორი ადლერის გამოგონების გამოყენებით.
კომპაქტდისკის 25 წლის იუბილე
1982 წლის 17 აგვისტოს ფილიპსის კომპანიამ ჰანოვერში (გერმანია) გამოუშვა პირველი კომპაქტდისკი. დისკებზე გაყიდული პირველი ჩანაწერები იყო "აბბა”-ს Visitors და რიჰარდ შტრაუსის ალპური სიმფონია ჰერბერტ ფონ კარაიანის დირიჟორობით. წელს აღინიშნება კომპაქტდისკის 25 წლის იუბილე, მოწყობილობისა, რომელმაც მუსიკალურ ბაზარზე გლობალური რევოლუცია მოახდინა.
მარტივად რომ ვთქვათ, კომპაქტდისკი ერთობლივად შეიმუშავეს ფილიპსმა და სონიმ. სინამდვილეში კი ეს ისტორია უფრო ძველია და თანამედროვე კომპაქტდისკებს ბევრი წინამორბედიც ჰყავდა, მათ შორისაა, ამერიკელი ჯეიმს ტ. რასელის გამოგონება.
სწორედ რასელი იყო პირველი, ვინაც შეიმუშავა რევოლუციური იდეა, რომელიც გულისხმობდა სინათლის გამოყენებას ბგერის ჩაწერისა და აღწარმოებისათვის. მან გამოიგონა პირველი ციფრულ-ოპტიკური ჩამწერი და აღმწარმოებელი სისტემა და მასზე პატენტიც მიიღო. მისი გამოგონებით, კომპაქტდისკით (CD-ROM), დაინტერესდნენ ინვესტორები და ლიცენზიატები აუდიო კომპანიებიდან, მათ შორის, სონიც.
1979 წ. ფილიპსმა და სონიმ დაიწყეს თანამშრომლობა მუსიკალური ჩანაწერებისათვის ახალი ოპტიკური სტანდარტის შესამუშავებლად. ორივე კომპანიამ მოამზადა სტანდარტები მომავალი კომპაქტ-დისკებისათვის და შეთანხმდა ერთმანეთისთვის გაეზიარებინათ გამოცდილება თავიანთი მიღწევებიდან. პიტ კრამერი, რომელიც ფილიპსის ოპტიკური ჯგუფის წევრი იყო, აღნიშნავდა: "ჩვენ ამას მივაღწიეთ ღია თანამშრომლობით ახალ სტანდარტზე შეთანხმების მისაღწევად. ფილიპსისათვის ეს ღია ინოვაცია იყო ახალი მიდგომა და ის მომგებიანი გამოდგა”.
მაგ. ფილიპსი გეგმავდა დაემზადებინა კომპაქტ-დისკი 11,5 სმ დიამეტრით, მაგრამ გეგმები შეცვალა, როცა სონიმ დაჟინებით მოითხოვა, დისკზე ბეთჰოვენის მთელი მე-9 სიმფონია დატეულიყო. ამ სიმფონიის ყველაზე გრძელი ჩანაწერი 74 წუთის განმავლობაში ჟღერს და ეს ზუსტად ის აუდიოსივრცეა, რომელსაც 12 სმ-იანი კომპაქტდისკი უზრუნველყოფს.
პირველი კომპაქტდისკები გაყიდვაში გამოჩნდა 1982 წელს და უპირველეს მომხმარებლებად კლასიკური მუსიკის მოყვარულები ითვლებოდნენ; კომპაქტდისკის პირველი აღწარმოებითი მოწყობილობები ძალიან ძვირი იყო, ახლანდელი კურსით – 1000 £. მას მერე გაყიდულია 200 მილიარდზე მეტი კომპაქტდისკი. იგი გახდა ყველაზე პოპულარული მატარებელი მუსიკალური ჩანაწერისა და კომპიუტერული ციფრული მონაცემებისათვის. იგი იყო დღევანდელი DVD დისკების წინამორბედი. ფილიპსის კომპანიას მიღებული აქვს პატენტების სერია თავისი კომპლექსური გამოგონებისათვის.
იაპონელებმა პრინტერს დაბეჭდილის წაშლა ასწავლეს
იაპონელმა ინჟინრებმა შექმნეს პრინტერი, რომელსაც ქაღალდის ერთი ფურცლის 1000-ჯერ გამოყენება შეუძლია. განმეორებითი ბეჭდვის დროს მოწყობილობა ქაღალდიდან ძველ ტექსტს შლის და მასზე ახალ ინფორმაციას ბეჭდავს. PrePeat პრინტერში არ გამოიყენება არც მელანი არც ფხვნილი. ბეჭდვა თერმომგრძნობიარე პლასტმასის ზედაპირიან ქაღალდზე თერმომბეჭდავიანი დაბოლოების გადაადგილებით ხორციელდება.
პრინტერს ჯერ მხოლოდ შავად ბეჭდვა შეუძლია. პრინტერის სახურავზე ღილაკებია წარწერებით "ბეჭდვა”, "გასუფთავება”, "გასუფთავება და ბეჭდვა”. მოწყობილობას შეუძლია ფურცლიდან ძველი ტექსტის წაშლა: პრინტერში შეიძლება მოთავსდეს ანგარიშის შავი ვარიანტი და მივიღოთ სუფთა ფურცელი. მწარმოებლებს მიაჩნიათ, რომ მსგავსი მოწყობილობა გარემოს დაბინძურების წინააღმდეგ ბრძოლაში წინ გადადგმული ნაბიჯია. მაგრამ სიახლის "ეკოლოგიურობა” საკმაოდ ძვირი სიამოვნებაა, პრინტერის ფასი ხომ დაახლოებით 5500 აშშ დოლარია.
ბეჭდვისთვის მოწყობილობაში სპეციალური ქაღალდი გამოიყენება. ათასქაღალდიანი შეკვრა უფრო ძვირი ღირს, ვიდრე ნახევარი პრინტერი – 3300 აშშ დოლარი. თუმცა, თითოეული ფურცლის გამოყენება 1000-ჯერ შეიძლება.
ქარისა და მზის ზედმეტ ენერგიას მიწის ქვეშ შეინახავენ
ამერიკული კომპანია "სანდია” მიწისქვეშა გამოქვაბულების გამოთხრას გეგმავს, რომლებიც ერთ მშვენიერ დღეს შეკუმშული ჰაერით გაივსება. ჰაერი გარეთ გამოსვლისას დაატრიალებს ტურბინას, რომელიც ელექტროენერგიას გამოიმუშავებს.
გამოქვაბულებს იუტას შტატის უნაყოფო უდაბნოში დაახლოებით ერთნახევარი კილომეტრის სიღრმეზე უზარმაზარ მარილიან ბუდობებად ამოთხრიან. სწორედ ესაა ალტერნატიული ენერგიის პრობლემის გადაწყვეტის ერთ-ერთი ყველაზე საკამათო საკითხი: სად და როგორ შევინახოთ ენერგია, ქარი ხომ ყოველთვის არ უბერავს, ღრუბლებმა კი მზის ბატარეები შეიძლება გამოუსადეგარი გახადონ.
განახლებად წყაროებზე დაფუძნებული ენერგეტიკის გაბატონება გაამწვავებს ელექტროქსელის ბალანსირებული დატვირთვის საკითხს. ამ ამოცანის გადაუჭრელობა "სუფთა” ენერგეტიკის განვითარებას აფერხებს. პატარა ზომის კომპრესორული ელექტროსადგურები უკვე აშენდა მაკინტოშსა (ალაბამის შტატი აშშ) და ბრემენში (გერმანია). ნორტონსა (ოჰაიოს შტატი აშშ) და ენკენში (აიოვას შტატი აშშ) განხილვის სტადიაშია სხვა პროექტები.
კომპანია "მაგნუმ ენერჯი”, რომელმაც თავდაპირველად შეუკვეთა გამოქვაბულები, იქ ბუნებრივი აირის შენახვას აპირებს.
შემდეგ კი, როდესაც მიწისქვეშა ქსელი საკმაოდ დიდი გახდება, იქ შეკუმშული ჰაერის სახით ქარისა და მზის ელექტროსადგურებით გამომუშავებული ჭარბი ენერგია შეინახება. გარდა ამისა, გამოქვაბულების გამოყენება შეიძლება მეზობელი ქვანახშირის ელექრტოსადგურებიდან ამოხეთქილი ნახშირორჟანგის აირების შესანახადაც. საბოლოოდ, აქ თხევადი ნავთობპროდუქტების განთავსებას არაფერი უშლის ხელს.
იტალიელებმა შიმშილის საწინააღმდეგო და მეხსიერების გასაუმჯობესებელი პრეპარატი გამოიგონეს
იტალიელმა მეცნიერებმა გამოიგონეს პრეპარატი "ორი ერთში”, რომელიც ერთდროულად შიმშილის გრძნობას კლავს და მეხსიერებასაც აუმჯობესებს. როგორც პროფესორმა დანიელ პომელიმ ადგილობრივ პრესას განუცხადა, ეს პრეპარატი სურსათ-სანოვაგეს განეკუთვნება და შეიძლება საკვების დანამატადაც კი განვიხილოთ. სიახლე ჯერ მხოლოდ ცხოველებზეა აპრობირებული.
ნუტრაცევტიკა, მნიშვნელოვანი კალორიული შემადგენლობის მქონე და ადამიანის ჯანმრთელობისთვის სასარგებლო ქიმიური და სხვა სახის ელემენტების შემცველი ბუნებრივი პროდუქტების შემსწავლელი მეცნიერებაა.
მოლეკულა "ოეა” მეცნიერებისთვის ცნობილია "მაძღრობის ფაქტორის” სახელით. ეს მოლეკულა ცხოველის ორგანიზმში შეყვანისთანავე იწვევს სიმაძღრის შეგძნებას.
"ოეას”-თან დაკავშირებით მეცნიერები კიდევ ერთი საინტერესო დასკვნამდე მივიდნენ. გამოირკვა, რომ ეს პრეპარატი მეხსიერებასაც აუმჯობესებს. მისი გავლენით ცხოველები საკუთარი მოძრაობის მარშრუტსა და ამ მარშრუტის პოტენციურად საშიშ მონაკვეთებს გაცილებით უკეთ იმახსოვრებენ.
იტალიელ მეცნიერთა აზრით, ლაბორატორიული ცდები იმედს იძლევა, რომ ახალი ორიგინალური ფარმაკოლოგიური პროდუქტის გამოყენება სულ მალე ადამიანისთვისაც იქნება შესაძლებელი.
დადგენილია, როგორ აზროვნებენ აზარტული მოთამაშეები
აზარტული თამაშის დროს ადამიანებში ქონების დაკარგვის შიში ძლიერ ემოციებს იწვევს. როგორც გაირკვა, ასეთი რეაქციის მიზეზი თავის ტვინის ე.წ. "შიშის ცენტრის” – ნუშისებრი სხეულის რეაქციაა. ასეთ დასკვნამდე მივიდნენ კალიფორნიის ტექნიკური და ლონდონის უნივერსიტეტების მეცნიერები, რომლებიც იკვლევდნენ ქალებს ასეთი შიშის შედეგად მიღებული თავის ტვინის ტრავმებით. ექსპერიმენტში მონაწილეობა მიიღო უბრახ-ვიტეთი დაავადებულმა ორმა ქალბატონმა.
ესაა საკმაოდ იშვიათი დაავადება, რომლის დროსაც ემოციის ფორმირებში მონაწილე ე.წ. ნუშისებრი სხეულის მოქმედების ბლოკირება ხდება.
ექსპერიმენტის დროს მეცნიერები ამ ქალების მოქმედებებს უდარებდნენ 12 ჯანმრთელი ადამიანისას. ყველა მოხალისეს ფულზე თამაში შესთავაზეს. პირობა ასეთი იყო: ერთ ცხენზე შეიძლებოდა 5 ან 20 დოლარის დადება, მოგება კი 20 დოლარს შეადგენდა. მონაწილეთა უმრავლესობამ აირჩია პირველი, წაგების შემთხვევაში ნაკლებად მტკივნეული, ვარიანტი.
ნუშისებრი სხეულის ფუნქციის მოშლილობით დაავადებულმა ორმა მონაწილემაც იგივე გაიმეორა. "ნუშისებური სხეული, როგორც აღმოჩნდა, წინდახედულობას გვმატებს” – ხსნის ერთ-ერთი მეცნიერი რალფ ადოლფსი. – "ჩვენ უკვე ვიცით, რომ შიშის ფორმირების პროცესში იგი უკვე ამოქმედებულია. და სწორედ ის "გვაშინებს” ფულის დაკარგვის პერსპექტივით. მეცნიერების აზრით, ეს აღმოჩენა იმის დასტურია, რომ ადამიანებმა ევოლუციის პროცესში სიფრთხილე ისწავლეს და ცდილობენ საკვებისა და სხვა ღირებულებების დაკარგვის პერსპექტივა თავიდან აიცილონ. გარდა ამისა, მეცნიერები იმედოვნებენ, რომ ეს კვლევა დაეხმარებათ პასუხი გასცენ კითხვას – რატომ არის, რომ ადამიანთა ერთი ნაწილი უფრო ადვილად მიდის რისკზე, ვიდრე სხვა დანარჩენი.
აღმოჩენილია ჭკუასუსტობასთან დაკავშირებული ახალი გენი
მეცნიერები იმედოვნებენ, რომ შეიმუშავებენ ახალ მეთოდს, რომელიც ხელს შეუწყობს ფრონტოტემპორალური დემენციის განვითარების მაღალ რისკთან დაკავშირებული გენის დაავადების მკურნალობას; ეს პროგრესირებადი დაავადება, რომელიც თავს იჩენს სიცოცხლის შუა წლებში, ტვინის შუბლის წილზე მოდის და ქცევებს, ემოციებსა და მეტყველებას უკავშირდება. იშვიათად, ეს დაავადება 50-60 წლის ადამიანებშიც ვითარდება. მისი სიმპტომებია არაადეკვატური ქცევები ან პიროვნების მთლიანი შეცვლა.
ფრონტოტემპორალური დემენცია ჭკუასუსტობის ერთ-ერთი ფორმაა. შემთხვევათა ნახევარი შთამომავლობითია. კვლევების დროს მეცნიერებმა 515 დაავადებული ტვინი შეადარეს 2509 ჯანმრთელს.
"შეიმჩნევა დაავადების განვითარების რისკთან დაკავშირებული გარკვეული გენეტიკური ცვლილებები. რაც უკეთ განვსაზღვრავთ ამ დაავადებაში გენის როლს, მით მალე შევიმუშავებთ მკურნალობის მეთოდს” – განაცხადა პროფესორმა მარია გრაციამ.
იტალიელმა ფიზიკოსმა დაადგინა, საით "მიექანება” დრო
იტალიელმა ფიზიკოსმა ლორენცო მაკონემ, როგორც ჩანს, დროის მოძრაობის მიმართულების დადგენა მოახდინა. დიდი ხანია ცნობილია, რომ ფიზიკის ბევრ კანონს გააჩნია t-t სახის დროის ცვლილებთან დაკავშირებული ინვარიანტულობა; სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ადგილი აქვს T-სიმეტრიას. ყოველდღიურ ცხოვრებაში დროს გააჩნია გამორჩეული მიმართულება, ე.ი. მოვლენები ერთმანეთს ცვლის და მოქმედებს მიზეზისა და შედეგის მიმართება.
ეს ბევრ ექსპერიმენტშიც მჟღავნდება. მაგ., თერმოდინამიკაში ჩაკეტილი სისტემა მაქსიმალური ენტროპიის მდგომარეობისაკენ (ენერგიის შეუქცევადი გაბნევის ზომა) მიისწრაფვის. ამიტომაცაა, რომ მდგომარეობა განსაკუთრებით ენტროპიის ზრდის მიმართულებით იცვლება. სამყაროში დროის მიმართულების ასახსნელად მაკონე მთლიანად კვანტურ მექანიკას დაეყრდნო და თერმოდინამიკის ანალოგიური კვანტური მიდგომა გამოიყენა. მან მიმართა ე.წ. ინფორმაციულ ენტროპიას, რომელიც ინფორმაციის ქაოსურობის ზომას წარმოადგენს.
მაკონეს სიტყვებით, ენტროპიის შემამცირებელი მოვლენები შეიძლება თავისუფლად ჩნდებოდეს, თუმცა ისინი თავის შესახებ ინფორმაციას არ ტოვებენ და, შესაბამისად, არც არაფრით განსხვავდებიან იმ მოვლენისაგან, რომელიც საერთოდ არ მომხდარა.
ამგვარად, დაასკვნის მაკონე, დროის მოძრაობის მიმართულება საინფომაციო ენტროპიის მიმართულების ზრდაში მდგომარეობს.
უნდა ითქვას ისიც, რომ ზოგი მეცნიერი არ ეთანხმება მაკონეს, მაგრამ პრობლემისადმი ამგვარ მიდგომას ნოვატორულს უწოდებს.
საეკლესიო საკმეველი კიბოს მკურნალია
ამერიკელი მეცნიერ-იმუნოლოგი მაჰმუდ სუჰალი მიიჩნევს, რომ საეკლესიო საკმეველი ონკოლოგიაში დიდი სარგებლობის მომტანია. თვითონ სუჰალი ერაყში დაიბადა, კარგად იცნობს კეთილსურნელებასა და ნელსაცხებლებს, რომელთაც ადგილობრივი მოსახლეობა დაახლოებით ათასი წელია არა მარტო რელიგიური, არამედ სამედიცინო მიზნებისთვისაც იყენებს.
საკმევლის ხე ომანის მთებში იზრდება, მისი ზოგი ნაირსახეობა კი – იემენში, ეთიოპიასა და ინდოეთში. საკმევლის კვამლი შეიცავს ნივთიერებას, რომელიც ანტიდეპრესანტია. საკმევლის ფისი გამოიყენება პარფიუმერიულ და ჰომეოპათიურ ნაწარმში, მისი ზეთი კი – არომათერაპიაში. ამჟამად სუჰალის კვლევის საგანია საკმევლის ფისიდან მიღებული აქტიური ნივთიერება, რომელიც ხელს უშლის კიბოს უჯრედების განვითარებას. მიღებულ ხსნარს ჯერ ცხოველებზე ცდიან.
იაპონელებმა სტრესის დონის საზომი ხელსაწყო გამოიგონეს
სამედიცინო ტექნიკის მწარმოებელი იაპონური კომპანიის მიერ შექმნილი აპარატით შესაძლებელია სტრესის დონის ზუსტად განსაზღვრა. პაციენტის გულმკერდზე მიმაგრებულ ორ ელექტროდს შეუძლია წამის ერთ მეათასედში გაზომოს გულისცემის რიტმი. ეს ინფორმაცია მუშავდება, შემდგომში კი ნერვული სისტემის მდგომარეობა ციფრებში აისახება.
სტრესის დონის განსაზღვრა შეიძლება პროცენტებში, ან უფრო ადვილად აღსაქმელი ხუთსაფეხურიანი სისტემით. ამგვარად სტრესი აღარ იქნება პაციენტისათვის მხოლოდ და მხოლოდ სუბიექტური შეგრძნება, თუმცა კი – ობიექტური მონაცემებით განსაზღვრული.
გამომგონებლები მიიჩნევენ, რომ სტრესის ციფრული განსაზღვრა დეპრესიის თავიდან აცილების მიმართულებით სერიოზული წინ გადადგმული ნაბიჯია.
ახალი მოწყობილობის ფასი 840 ათასი იენია (9 ათასი დოლარი).
სიმსივნის უჯრედების დაშლა ოქროს ნანონაწილაკების გახლეჩით შეიძლება
ნანომედიცინა განსაკუთრებულ იმედებს იძლევა სიმსივნის მკურნალობის საქმეში. ვარაუდობენ, რომ შესაძლებელი გახდება ქიმიოთერაპიაზე უფრო ეფექტური მკურნალობის ჩატარება. ქიმიოთერაპიის დროს ჯანმრთელი უჯრედებიც ზიანდება. რაისის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა შეიმუშავეს ცალკეული დაავადებული უჯრედების მკურნალობის ახალი მეთოდი ლაზერისა და ოქროს ნანონაწილაკების გამოყენებით.
რთუჯრედიანი დამიზნება ნანომედიცინის ყველაზე დიდ უპირატესობას წარმოადგენს. იდეა იმაში მდგომარეობს, რომ ჯანმრთელ უჯრედებში დაავადების საწყის ეტაპზევე მოხდება პროცესის შეჩერება ან მკურნალობა,. მეთოდიკა ლაზერის საშუალებით უჯრედის შიგნით "ნანობუშტების” ოქროს ნანონაწილაკებად გადაქცევას გულისხმობს. ეს კაშკაშა ბუშტები მიკროსკოპში საკმაოდ კარგად ჩანს და მათ დაავადებული უჯრედების სადიაგნოსტიკოდ იყენებენ, ან ლაზერის გაძლიერებით უჯრედი მთლიანად შეიძლება დაიშალოს.
2009 წელს ეს მეთოდი არტერიებში არსებულ თრომბოციტებზე გამოცადეს. ოქროს ნანონაწილაკები ლაზერის გამოყენებით თრომბოციტებზე შეასხურეს, მეცნიერებს საშუალება ჰქონდათ არტერიების მაბლოკირებელი თრომბოციტები დაეშალათ. ამჟამად მიმდინარეობს ცდები ლეიკემიის, თავისა და კისრის სიმსივნეების მკურნალობის მიმართულებით. უკვე შემუშავებულია ნანონაწილაკებიანი ანტიბიოტიკები, რომელიც მხოლოდ სიმსივნით დაავადებულ უჯრედებზე მოქმედებს.
შოკოლადის რეგულარულმა მიღებამ შეიძლება დამბლა აგვარიდოს
დამბლა ჯანმრთელობას უზარმაზარ დარტყმას აყენებს. ფაქტობრივად, იგი აშშ-ში სიკვდილიანობის მხრივ მესამე ადგილზეა. წარმოიდგინეთ, რამდენი ფულის შოვნა შეუძლია BIG PHARMA-ს, თუ წამლის მწარმოებლები ერთიანი ძალებით გამოუშვებენ ისეთ მედიკამენტს, რომელიც არა მარტო დამბლის რისკს ამცირებს, არამედ სიკვდილიანობის რიცხვსაც ანახევრებს.
აღმოჩნდა, რომ ბაზარზე უკვე არსებობს ასეთი საშუალება. იგი ძვირად ღირებული სულაც არ არის, და ამასთან დელიკატესიცაა, ესაა შოკოლადი. შოკოლადის შესახებ ასეთი მოსაზრება კანადის ჰამილტონისა და ტორონტოს უნივერსიტეტების მეცნიერებმა გამოთქვეს. მეცნიერთა ეს ჯგუფი ამ დასკვნამდე ცდების შემდეგ მივიდნენ. პირველ ექსპერიმენტში 44,489 ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა.
შედეგი ასეთია: ვინც კვირაში ერთ ფილა შოკოლადს მაინც მიირთმევდა, ასეთი კი 22%-ია, მათ დამბლა ნაკლებად ემუქრებათ, ვიდრე მათ, ვინც შოკოლადს საერთოდ არ მიირთმევს. მეორე ექსპერიმენტში 1,169 ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა და აღმოჩნდა, რომ მათთვის ვინც კვირაში 50 გრ. შოკოლადს მაინც მიირთმევს, დამბლით სიკვდილის რისკი 50%-ით მცირდება. მეცნიერებმა დაასკვნეს, რომ შოკოლადი მდიდარია ანტიოქსიდანტებით, რომელიც შესაძლოა დამბლისაგან გვიცავს.
მეცნიერებს მიაჩნიათ, რომ უნდა გაგრძელდეს კვლევა ამ მიმართულებით და საბოლოოდ დადგინდეს, შოკოლადი მართლა ამცირებს დამბლის რისკს, თუ უბრალოდ, ჯანმრთელ ადამიანებს შოკოლადის ჭამა სხვებზე მეტად უყვართ.
ისტორიულად, ტრადიციული მკურნალებიც კი ამტკიცებდნენ, რომ შოკოლადი ორგანიზმისა და სულისთვის სასარგებლოა. მაგ., უძველეს აცტეკებსა და მაიას ტომის ბინადართ ღრმად სწამდათ, რომ შოკოლადის დალევით გულის პრობლემებს მოაგვარებდნენ. ბოლო წლებში კი მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ შოკოლადში არსებული ზოგ ბიოქიმიური ნივთიერება ადამიანებში სიცოცხლის ხალისს აძლიერებს.
ჰარვარდის სამედიცინო სკოლის მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ კაკაოს, რომელიც შოკოლადის ძირითადი შემადგენელი ნაწილია, გულის დაავადებებისა და ავთვისებიანი სიმსივნის რისკის შემცირება შეუძლია.
ფეხსაცმელი, რომელიც ფეხის ზრდასთან ერთად იზრდება
მშობლებისთვის ბავშვის ფეხსაცმელი ყველაზე ძნელად მოსავლელი ნივთია, მას დიდხანს ვერ გამოიყენებ, ბავშვები ხომ ასე სწრაფად იზრდებიან. ზოგმა კომპანიამ შეიმუშავა ისეთი ფეხსაცმელი, რომელიც სხვებთან შედარებით დიდხანს გვემსახურება, ვინაიდან იგი ბავშვის ფეხის ზრდასთან ერთად იჭიმება და ფეხის ზომას იღებს.
ფეხსაცმლის ერთ ნაწილში მოთავსებულია ზამბარის ტიპის მოწყობილობა, რომელიც ამ შედეგს უზრუნველყოფს. ასეთი ფეხსაცმელი ჩვეულებრივზე მეტხანს გვემსახურება. (პატენტის ¹ US 2006130371)
როგორ დავიცვათ Facebook
მეცნიერები ცდილობენ, რაც შეიძლება საიმედოდ დაიცვან Facebook -ში არსებული ინფორმაცია, თუმცა ჯერჯერობით მთელი ინფორმაციის დაცვის გარანტიას ვერ იძლევიან. მეცნიერები აფრთხილებენ მომხმარებლებს, რომ რამდენადაც Facebook – ზე განთავსებული მონაცემები რისკის ქვეშაა, წინასწარ გათვალონ, რისი გამოაშკარავება არ ღირს.
Facebook – ის ახალი დამცავი სისტემა მარტივ დაცვას უზრუნველყოფს: განხორციელდება თითოეული გვერდის კონფიდენციალურობა, ხელმეორედ მოხდება დიაგრამის ფორმაცია, რათა მომხმარებელმა ადვილად შეძლოს მის გვერდზე შესული სხვა პიროვნების ამოცნობა; ამ სისტემით, ყველას, ვინც შევა "friends only”-ში, მთელ ინფორმაციაზე მიუწვდება ხელი; მომხმარებელს შეეძლება ინფორმაცია მესამე მხარეს გაუზიაროს, თუ იგი Facebook – ზე "everyone”-ის სტატუსით შემოვა. ამ შემთხვევაშიც ნებართვის აღება იქნება საჭირო.
მომხმარებელთა ნაწილს მიაჩნია, რომ მისი ინფორმაცია საიმედოდ დაცული მაინც არ არის. მეცნიერები ამას შემდეგნაირად ხსნიან – Facebook -ის მიზანი ინფორმაციიის გაზიარება, მისი რეკლამირებაა. Facebook – ის წარმომადგენლის სიტყვებით, ისინი ინფორმაციას არ ყიდიან, არამედ ყველა მომხმარებლისთვის მის ხელმისაწვდომობას უზრუნველყოფენ.
პოლ სტეფენსი, კონფიდენციალურობისა და ხელშეუხებლობის სისტემის უფროსი, მომხმარებელს მაინც ურჩევს ახალი დამცავი სისტემის დაყენების შემდეგაც აკონტროლოს Facebook-ი.
მომავალი თაობის ქარის ძრავა
რედუქტორის გარეშე მომუშავე ქარის ძრავა უზარმაზარ მაგნიტსა და ბასრგვერდებიან ფრთებს იყენებს. სანაპირო ძრავების ასაშენებლად სანაპირო ზოლში საკმარისი ქარის ძალაა. მთელ მსოფლიოში მწარმოებლები ორ ტექნოლოგიას ცდიან: ქარის უფრო მეტი ქროლვის გამოსაყენებლად ბასრგვერდებიანი ფრთებს და გამარტივებულ ამძრავს (ახალი გენერატორების ჩათვლით). GE-ს შიფერით გადახურული მანქანები 2012წელს გამოჩნდება და ზემოთაღნიშნულ ორივე ტექნოლოგიას გამოიყენებს. GE-ს მიერ შექმნილ მსუბუქ 176 ფუტიან ბასრგვერდებიან ფრთებს ადრინდელზე დაახლოებით 40%-ით გრძელი და უფრო აეროდინამიკური ფორმა აქვს. ბასრგვერდებიანი ფრთები ამძრავზე დამაგრდება, სიჩქარის კოლოფთან ერთად, რომელსაც შეუძლია გაუმართაობა და ენერგიის დაკარგვა თავიდან აიცილოს.
პირდაპირი გადაცემის მექანიზმმა შეცვალა რედუქტორი, ხოლო მუდმივმა მაგნიტმა – ელექტრომაგნიტი, რომელსაც ყოველი მომართვისას სტარტერის მუსი, და სიმძლავრე ესაჭიროება. ბასრგვერდებიანი ფრთები ნიდერლანდებში შემოწმდა, ხოლო ამძრავი – ნორვეგიაში. ორივეს შეერთებით მიიღება ძრავა, რომელიც 25%-ით მეტ ქარის ძალას მოიხმარს, ვიდრე არსებული, ჩვეულებრივი მოდელები, ამიტომაც მისი შესაძლებლობა – ოთხი მეგავატი ათასი შენობისთვისაა საკმარისი.
მოდელის აღწერა – გენერატორი: 90 ტონიანი გენერატორი შედგება დაახლოებით 20 ფუტის მაგნიტისაგან, რომელიც ელექტროძაბვის გამოსამუშავებლად ტრიალებს. მისი უზარმაზარი დიამეტრი ენერგიის დიდი რაოდენობის მიღების საშუალებას იძლევა ნელი სიჩქარით ბრუნვის დროსაც კი, 8-20 ბრუნი წუთში. ასე რომ მას არ სჭირდება სიჩქარის კოლოფი სიჩქარის მოსამატებლად, და შესაბამისად, არც ზეთის გამოცვლაა საჭირო.
ელექტროსქემა: გარდამქმნელი ელექტროძაბვის სიხშირეს აწესრიგებს. ტრანსფორმატორი ელექტროძაბვას 690-დან 22,000-ზე მეტ ვოლტამდე ზრდის ისე, რომ მას შორ მანძილამდე მიღწევა შეეძლოს. რხევის რეგულატორი: მაქსიმალური აწევის უზრუნველსაყოფად, როდესაც ქარი სიჩქარეს იცვლის, რეგულატორს თითოეული ბასრგვერდებიანი ფრთის ტრიალი შეუძლია ნებისმიერი მიმართულებითა და ნებისმიერი სიჩქარით. მას ასევე შეუძლია ძლიერი ქარის დროს ბასრგვერდებიანი ფრთების ისე ტრიალი, რომ დაზიანება თავიდან აიცილოს. ბასრგვერდებიანი ფრთები: მსუბუქი, მდგრადი, ნახშირბადოვანი ბოჭკო მინაბოჭკოს ცვლის ისე, რომ წონის კლებასთან ერთად მათი სიჩქარე მატულობს. ბრტყელი ნაწიბური მათ ფორმას აძლევს, რაც აწევას ზრდის. ენერგიის გამომუშავება: 1. პოზიცია ბასრგვერდებიანი ფრთები, რომლებიც ქარის მიმართულების სენსორებიდან იღებენ მონაცემებს, ელექტროძრავას მოჰყავს მოძრაობაში და ქარს უპირისპირებს. რხევის რეგულატორი მათ საკისრის ირგვლივ საუკეთესო კუთხით აბრუნებს. 2. ქარის დაჭერა ქარი სამფრთიან როტორს 7-70 მილი საათში სიჩქარით ატრიალებს. 23 ფუტის სიგრძის რკინის როტორს მექანიკური ენერგია გენერატორში გადააქვს. 3. მისი ელექტროენერგიად გადაქცევა გენერატორის ნეოდიმის მაგნიტს სპილენძის უძრავ ხვიარაში აბრუნებს და მასზე ძაბვას წარმოქმნის. სქემა ძაბვის სიხშირეს არეგულირებს და ელექტრო სისტემას გადასცემს.
ყველაზე თანამედროვე ბენზინზე მომუშავე დისტანციური მართვის მანქანა
ბენზინზე მომუშავე დისტანციური მართვის მანქანა Ten-T მუშაობს ე.წ. ნიტრო ბენზინზე (რომელიც დამზადებულია მეთანოლის, ნიტრომეთანოლისა და ზეთისგან) მინიატურული შიგაწვის ძრავით.
ნიტრო მანქანების მოძრაობაში მოყვანა ცოტა ძნელია: მის ასამუშავებლად ხელის ძრავასთან ერთად დისტანციური დროსელის გამოყენებაც საჭიროა. Ten-T მოძრაობაში მოყვანა კი მარტო 7.4 ვოლტი ლითიუმის პოლიმერის ბატარეაზე მომუშავე დისტანციური მართვის ძრავით შეიძლება. ძრავი სტარტერის ლილვს რთავს, რომელიც თავის მხრივ მუხლა ლილვს აბრუნებს მანამ, სანამ ძრავის შემწოვი მილი ბენზინს არ შეიწოვს.
ამასობაში, ბატარეა ანთებს სანთელს. საწვავის ნარევის კომპრესორთან შეერთებული სანთლის ცხელი ნაწილი, როდესაც დგუში ზევით არის, საწვავს ანთებს. შემდეგ სანთელი აგრძელებს ვარვარს, ხოლო საწვავი – წვას მანამ, სანამ ძრავას არ გამორთავენ. მოწყობილობა დისტანციური გაზომვისათვის: Ten-T დისტანციური მართვის პირველი მანქანაა, რომელსაც დისტანციური გაზომვის მოწყობილობა გააჩნია.
მანქანის გადამწოდები სიჩქარის, ტემპერატურისა და ნაპერწკლური ძაბვის მონაცემებს უწყვეტად აჩვენებენ. საწვავის ავზი: 2,5 უნციის ავზი შეიცავს დამძიმებულ გადამცემ მილს, რომელშიც სითხე მიედინება და საწვავის მიღებასა და გაცემას უზრუნველყოფს მაშინაც კი, როდესაც მანქანა ციცაბო მთაზე ადის. სავსე ავზი მანქანას 10 წთ-ის განმავლობაში ამუშავებს (მძლავრი ნიტრო მანქანისათვის სტანდარტული) და მისი ხელახლა ავსება სპეციალური ავზაკიდან ხდება. ძრავა: ერთცილინდრიანი, 3,4სმ3 ძრავა 1.8 ცხენის ძალას უზრუნველყოფს, რაც საკმარისია 6.2 ფუტიანმა მანქანამ 45მ/სთ. სიჩქარით რომ იმოძრაოს.
ტრანსმისია: ოთხბორბლიან მანქანაში, ძრავადან ქუროს მოდებით ბორბლები მოძრაობაში მოდის, ხოლო კბილა გადაცემის საშუალებით თითოეული ბორბალი სხვადასხვა სიჩქარეს ავითარებს. ორმაგი დისკი წინა და უკანა ხიდებს აჩერებს. საჭის მართვა: პატარა, მაღალმომენტურ ელექტროძრავს ბორბლები მოძრაობაში მოჰყავს. მათი მოძრაობის კონტროლი დისტანციური გადამცემით შეიძლება. მაქსიმალური სიჩქარე: 45მ/სთ, ზომა: 13.5X17.75 დუიმი, ფასი: 500 დოლარი.
ქარიშხლის საწინააღმდეგო ქოლგა
ქარიშხლის საწინააღმდეგო ქოლგის შექმნის იდეა ჯერი ჰოგენდორნს ძლიერი ქარის დროს ქოლგასთან დაკავშირებული პრობლემის შემდეგ დაებადა, რაც ახალი გამოგონების საბაბი გახდა. გერი ნიდერლანდებში ცხოვრობს, სადაც ქარიშხალი და ძლიერი ქარი ხშირი მოვლენაა. მისი ქოლგა კი ხშირად ტყდებოდა და მოუხერხებელი იყო.
როდესაც მან დაიწყო ახალი ქოლგის დიზაინზე მუშაობა, ჯერი ტექნოლოგიის უნივერსიტეტის სამრეწველო დიზაინის ფაკულტეტის სტუდენტი იყო. მან სამი ქოლგა გატეხა პირველი საცდელი სამი კვირის განმავლობაში, მაგრამ არ დანებებულა. მან ქოლგის შექმნის იდეა თავის მეგობარს გაუზიარა და ერთად შექმნეს მართლაც რომ უცნაური რამ.
მათი გამოგონება მრავალი ჟიურის აღფრთოვანების საგანი გახდა, რამდენიმე ჯილდო დაიმსახურა, საერთაშორისო კონკურსის ოქროს მედალიც კი მოიგეს, ე.წ. “Design Oscar”.
ჯერისა და მისი მეგობრის მიერ შექმნილ ქოლგას სტანდარტული ქოლგისგან განსხვავებული ფორმა აქვს და თავის დანიშნულებას წარმატებით ართმევს თავს.
ელექტრომანქანა
სამი წლის წინ კომპანიები Chevrolet და Nissan ლითიუმ-იონურ ავტომანქანებს ყიდდნენ, რაც უკვე ისტორიას ჩაბარდა. გასულ წელს საცდელი Chevy Volt და მთლიანად ელექტრო Nissan გამოჩნდა, ხოლო მომდევნო 2011 და 2012 წლებში კი მათ მანქანათმშენებლები Ford და Toyota -დან შეუერთებიან საკუთარი ახალი ელექტრული მოდელებით.
ელექტრომანქანები შემდეგნაირადაა მოწყობილი: ლითიუმ-იონური ბატარეების ერთმანეთთან შეერთება – მომავლის ელექტრო მანქანებში დომინირებული ტექნოლოგია – აქტიური ბატარეის შიგთავსს ერთმანეთს ურევენ ელექტროდის სქელი სუსპენზიის მისაღებად. თხევადი გამხსნელი, ელექტროდის ფხვნილი (უარყოფითი ელექტროდისთვის – ნახშირბადის ყალიბი, დადებითისთვის – ლითიუმის შემცველი ლითონის ოქსიდის ან ფოსფატის ყალიბი) და ქიმიური ბმის ჩამჭერი ერთად წებოვან მასას ქმნის.
მანქანის საფარით დამფარავი მოწყობილობა – ფარავს ელერტროდის სქელ სუსპენზიას გრძელი ლითონის ფოლგის ფირფიტით (სპილენძის უარყოფითისათვის, ალუმინის კი – დადებითისათვის).
საფარით დაფარული ფირფიტების ვულკანიზაცია – ფირფიტები გაივლის 2000 C გახურებულ ღუმელში ვულკანიზაციისათვის. ღუმელი არის ვიწრო და მის სიჩქარეს წარმოების დონე განაპირობებს.
ფირფიტების გასუფთავება და მათთვის ფორმის მიცემა – სპეციალური მანქანა ფირფიტებს ასუფთავებს და სწორკუთხა ფორმას აძლევს, რომლებიც შემდეგ იკუმშება და სუფთავდება.
აწყობა – დადებითი და უარყოფითი ელექტროდები ერთმანეთთან ერთ ბლოკში ერთდება. ბლოკები შემდეგ პლასტმასის პაკეტებში თავსდება, რომელიც მოგვიანებით თხევადი ელექრტოლიტით ივსება და ჰერმეტულად იხურება. შედეგად ვიღებთ კამერას, ბატარიისათვის საჭირო ბლოკს.
დამუხტვა – კამერა იხსნება, უკეთდება ხვრელი და ხელახლა იხურება. შემდეგ 60%-მდე იმუხტება და ვარგისია 14 დღის განმავლობაში.
ბლოკი და ავტომატურად ამწყობი მოქნილი მოწყობილობა ერთმანეთთან ერთდება (გამაგრილებელ და გამაცხელებელ მექანიზმებთან ერთად, ვოლტაჟის საკონტროლო სქემისა და სხვა საკონტროლო სისტემებთან ერთად) ერთ მოდულად. მოდულებს საბოლოოდ ერთ კორპუსში ათავსებენ და დამატებითი საკონტროლო სისტემით აღჭურვავენ ბატარეის საბოლოო ბლოკის მისაღებად, რომელსაც მანქანა მოძრაობაში მოჰყავს.
ელექტროენერგიის დეპარტამენტმა 2,4 მილიარდი დოლარი გამოჰყო სხვადასხვა კომპანიებისათვის ამერიკული ელექტრომობილების წარმოების განვითარებისათვის. როგორიცაა Mercedes, BMW, Ford და სხვ. საიდანაც თანხები გამოიყო მიჩიგანისა და ბოსტონის შტატებში ქარხნების ასაშენებლად.
