ცემენტის მტვერში გახვეული ქალაქი_ კასპი ეკოლოგიური კატასტროფის წინაშე

საქართველოში სამთო -მოპოვებითი მრეწველობა მეურნეობის მნიშვნელოვანი დარგია, რომელსაც ეკონომიკის განვითარებაში დიდი წვლილი შეაქვს, თუმცა, წიაღისეულის უპასუხისმგებლოდ მოპოვების შედეგად წყალში, ჰაერსა და ნიადაგში სახიფათო ნივთიერებები ვრცელდება, რაც გარემოზე და ადგილობრივი მოსახლეობის ჯანმრთელობაზე უარყოფითად აისახება. კასპის მუნიციპალიტეტი კი, საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე დაბინძურებული ადგილია, სადაც როგორც ჰაერი, ასევე წყალი ადამიანის ორგანიზმისთვის საშიში ნივთიერებებითაა გაჯერებული. პრობლემის გამომწვევი მიზეზი კი, სამშენებლო მასალების მწარმოებელი "ჰაიდელბერგ ცემენტია".

კავკასიის გარემოს დაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელის, CENN-ის ინფორმაციით, დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის სამედიცინო სტატისტიკის დეპარტამენტის მონაცემებით, კასპის მუნიციპალიტეტში სისხლის მიმოქცევის სისტემის სხვადასხვა სახის დაავადებებით 2010 წლის ბოლოს 3366 პირი იყო რეგისტრირებული, 2011 წელს- 3411, 2012-ში 523, 2013-წელს 4469, ხოლო 2014 წლის ბოლოს კი აღრიცხვაზე 3923 პაციენტი იმყოფებოდა.

დაავადებათა გამომწვევ მიზეზად კი, კასპის ცემენტის ქარხნისგან გარემოს დაბინძურება სახელდება. რა გეგმები აქვს ქარხანას და აპირებს თუ არა გარემოზე და მოსახლეობაზე მიყენებული ზიანი შეამციროს, ამაზე საწარმოს ხელმძღვანელი პირები ჟურნალისტებთან კომენტარს არ აკეთებენ.

"ჰაიდელბერგ ცემენტი" არის სამშენებლო მასალების წარმოების ერთ-ერთი აღიარებული ლიდერი გლობალურ ბაზარზე და მსოფლიოს მასშტაბით ცემენტისა და ბეტონის მწარმოებელთა სამეულში შედის. კომპანიას მსოფლიოს 40 ქვეყანაში 2 500-ზე მეტი საწარმო აქვს განთავსებული და 53 000 ადამიანი ჰყავს დასაქმებული. საქართველოს ცემენტის ბაზარზე კი "ჰაიდელბერგ ცემენტ კაუკასუსი" წამყვანი ბრენდია, თუმცა, კასპში, ფარნავაზის ქუჩის მოსახლეობა ქარხნის მუშაობისგან წარმოქმნილი პრობლემებით შეშფოთებულია.

კავკასიის გარემოს დაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელის, CENN-ის ორგანიზებით 20-მდე ჟურნალისტი კასპის მუნიციპალიტეტში 11 ნოემბერს იმყოფებოდა. ჟურნალისტებს მოსახლეობასთან გასაუბრების და ქარხნის გარე ტერიტორიის დათვალიერების საშუალება მისცეს. თუმცა, არაერთგზის თხოვნისა, რომ მათთან კომენტარი საწარმოს ადმინისტრაციის წარმომადგენელს გაეკეთებინა, უშედეგოდ დასრულდა.

მოსახლეობა კი, ქარხნისგან გამოწვეულ არაერთ პრობლემაზე საუბრობს და საწარმოს ადმინისტრაციიდან და სახელმწიფოსგან პასუხს ელოდება.

როგორც "გურია ნიუსთან" საუბრისას, ფარნავაზის ქუჩის ერთ-ერთმა მაცხოვრებელმა, ტატიანა კაციაშვილმა აღნიშნა, ცემენტის წარმოებისგან გამოწვეული მტვერი მოსახლეობაზე, განსაკუთრებით კი ბავშვების ჯანმრთელობაზე ცუდად მოქმედებს.

"ცემენტის წარმოების გამო, ქუჩაზე სადაც ვცხოვრობთ 24 საათის განმავლობაში დამტვერილი სატვირთო მანქანები მოძრაობენ, რის გამოც, ღამე ვერ ვიძინებთ და ირგვლივ საშინელი მტვერია. მცირეწლოვან ბავშვებს უკვე ბრონქები დაუავადდათ და საშინლად ახველებთ. გარდა ამისა, ქარხანაში ადგილობრივ მაცხოვრებელ ბიჭებს არ ასაქმებენ, რის გამოც, ახალგაზრდების უმეტესობა ქალაქს ტოვებს,"_ ამბობს კაციაშვილი.

ჭარბ მტვერზე და 24 საათიან ხმაურზე საუბრობს ანზორ შარიქაძეც.

"ზამთარ-ზაფხულ მტვერია. ცემენტით დამტვერილი მანქანები, მიუხედავად იმისა, დასატვირთია თუ არა, საცხოვრებელ კორპუსებთან ახლოს დგას და არ ხდება მათი გარეცხვა. არ იგვება და არ ირწყვება ქუჩა. ბავშვები გარეთ სათამაშოდ ვერ გადიან. ჯანმრთელობის მხრივაც ძალიან ცუდი მდგომარეობაა. კომუნისტების დროს ამ ბინების დანგრევას და მოსახლეობის სხვაგან გადაყვანას აპირებდნენ, მაგრამ მაინც ამ პირობებში გვიწევს ცხოვრება. ქვეყანაში უპატრონობაა და ყველა მარტო საკუთარ ჯიბეში ფულის ჩადებაზეა ორიენტირებული,"_ ამბობს შარიქაძე.

როგორც ცნობილია, "ჰაიდელბერგ ცემენტკაუკასუსი" კასპში ცემენტის წარმოების გარდა, კავთისხევის კარიერზე კირქვსაც მოიპოვებს.

კირქვის მოპოვებითი და გადაზიდვითი სამუშაოებით დაბინძურებულ გარემოზე და გაუარესებულ ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე საუბრობენ კავთისხევის ე.წ. კარიერის დასახლების მაცხოვრებლებიც.

ერთ-ერთი მოსახლის, ნათელა ზავრადაშვილის თქმით, დასახლებულ 14 ოჯახს სასმელი წყალიც არ მიეწოდება.

"34 წელიწადია რაც აქ ვცხოვრობ. ადრე აფეთქებები იყო, რასაც  ძალაუნებურად ვიტანდით, მიუხედავად იმისა, რომ აფეთქებების შედეგად საცხოვრებელი სახლების კედლები თითქმის ყველა მოსახლეს დაებზარა. ახლა 24 საათის განმავლობაში, სწრაფი სიჩქარით მოძრავი დამტვერილი სატვირთო ავტომობილები მყუდროებას გვირღვევენ. მტვრის გარდა უწყლობაც გვაწუხებს. წყალს დროებით ფერმა გვაწვდის, რომელიც დიდი რაოდენობით მარილს შეიცავს, რის გამოც, სასმელ წყალს კასპში ვყიდულობთ. თუმცა ოჯახებს, რომლებსაც ავტომობილი არ აქვთ, იძულებულები არიან ფერმისგან მოწოდებული წყალი დალიონ, რაც გარდა იმისა, რომ მარილიანია გახრწნილი ვირთხები და ბაყაყები მოყვება. გარდა ამისა, დასახლებას სტატუსიც კი არ აქვს, რის გამოც, არჩევნებში მონაწილეობა არ მიგვიღია. ამომრჩევლის ბალათები არ მოგვსვლია",_ამბობს ზავრადაშვილი.

მოსახლეობის პრეტენზიების შესახებ კომენტარის გაკეთება "ჰაიდელბერგ ცემნეტში" არ ისურვეს, თუმცა, როგორც კასპის მუნიციპალიტეტის გამგებელმა, გოჩა გოჩიტაშვილმა განაცხადა მოსახლეობის პრობლემებით გამგეობასთან ერთად ცემენტის მწარმოებელ ქარხანაშიც დაინტერესებულები არიან.

კასპის გამგებლის განცხადებით, ჭარბი მტვერი მთელი კასპის პრობლემაა, რის გადასაჭრელადაც, მისივე თქმით, მომავალ წელს, ცემენტის ქარხანაში 100 მილიონი დოლარის ინვესტიცია განხორციელდება.

"კასპის ცემენტის ქარხანაში 100 მილიონი დოლარის ინვესტიცია უნდა განხორციელდეს, რაც ახალ სისტემას და ახალი ხაზის შექმნას ითვალისწინებს. ყოველ შემთხვევაში შესაძლებელია, რომ ამ დიდმა სატვირთო ავტომობილებმა ფარნავაზის ქუჩაზე აღარ იაროს, "_აცხადებს გოჩიტაშვილი.

მისივე განცხადებით, კავთისხევში სპეციალური სამუშაოები მიმდინარეობს, რის შემდეგაც კავთისხევის ე.წ. კარიერის დასახლების მაცხოვრებლებს წყალი მიეწოდებათ.

"რაც შეეხება სასმელ წყალს, ცემენტის ქარხანაც დაინტერესებულია მოსახლეობის პრობლემის მოგვარებით. ჩვენ ერთობლივი პროექტის საფუძველზე გაკეთდა ჭაბურღილი და დაქსელვა მოხდა, მაგრამ გოგირდოვანი წყლის ამოსვლის გამო ჭაბურღილის დახურვა მოგვიწია, რაც რეალურად უფრო მეტ ხარჯთან იყო დაკავშირებული, ვიდრე მისი გათხრა. ამჟამად, კავთისხევის მაღლა მიმდინარეობს სამუშაოები, რომ მოსახლეობას წყალი იქედან მიეწოდოს,"_ ამბობს გოჩიტაშვილი.

CENN-ის პროექტის მენეჯერი ნინო გაფრინდაშვილი, რომელიც ჟურნალისტებთან ერთად იმყოფებოდა კასპში აცხადებს, რომ კასპის მუნიციპალიტეტი ყველაზე დაბინძურებულ მუნიციპალიტეტების კატეგორიაში შედის. აქ პრობლემა მე-19 საუკუნის 30-იანი წებიდან მას შემდეგ არის, რაც საცემენტე კირქვის ღია კარიერული გზით მოპოვება დაიწყო.

"სამწუხაროდ, გარემოსდაცვითი კუთხით სამთო-მოპოვებითი მრეწველობა, რომელიც აქ მიმდინარეობს ძალიან დიდ უარყოფით ზეგავლენას ახდენს – ცემენტის წარმოება, ღია კარიერული წესით საცემენტე კირქვის მოპოვება. ჩვენ დღეს შესაძლებლობა გვქონდა უშუალოდ ადგილზე გვენახა ეს პრობლემები. შეიძლება ითქვას, რომ აქ ვაწყდებით ნიადაგის დეგრადაციას, ჰაერის დაბინძურებას, მთლიანად განადგურებულია მცენარეული საფარი და, სამწუხაროდ, არ მიმდინარეობს ნიადაგის რეკულტივაცია საცემენტე კირქვის ამოღების შემდეგ, რაც ერთ-ერთი სერიოზული პრობლემაა. ადგილობრივი მოსახლეობა მწვავედ განიცდის ამ პრობლემას და ეს უშუალოდ მათ ჯანმრთელობაზეც აისახება.

 გამოსავალი ამ შემთხვევაში იქნება ის, რომ კომპანიამ უფრო მეტი პასუხისმგებლობა აიღოს; თავისი საქმიანობა აწარმოოს თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით. სახელმწიფოს მხრიდან კი, უმნიშვნელოვანესია გამკაცრდეს მონიტორინგი, თუნდაც რეკულტივაციის განხორციელების მიმართულებით; კომპანია დაავალდებულოს, ღია კარიერული წესით სასარგებლო წიაღისეულის ამოღების შემდეგ, ჩაატაროს რეკულტივაცია და პირვანდელი სახე დაუბრუნდეს გარემოს, "_ ამბობს ნინო გაფრინდაშვილი.

"გურია ნიუსი" გარემოს დაცვის სამინისტროს პოზიციას აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით მოგვიანებით შემოგთავაზებთ.