აუტისტური სპექტრის აშლილობა პირველად 1943 წელს აღწერა ავსტრიული წარმოშობის ამერიკელმა ბავშვთა ფსიქიატრმა ლეო კანერმა და აუტიზმი უწოდა.
აუტისტური სპექტრის აშლილობა მულტიფაქტორული დარღვევაა – ერთდროულად მრავალ ფაქტორს უკავშირდება, მათ შორის – დედის ორგანიზმის მდგომარეობას ორსულობის დროს, ბავშვის ბიოლოგიურ, სოციალურ და გარემო ფაქტორებს. ადრეულ ასაკში აუტიზმის ამოცნობა ძალიან რთულია, თუმცა არსებობს პირველი ნიშნები, რომელიც შესაძლოა 1 წლის ასაკამდეც კი შენიშნოთ:
თვალის კონტაქტის ნაკლებობა
სახელზე რეაგირების ნაკლებობა
მშობლებთან თბილი ემოციური კონტაქტის ნაკლებობა
ბავშვს უყვარს მხოლოდ გარკვეული საკვების ჭამა. მგრძნობიარეა ხმაურის, ტანსაცმლის მიმართ, არ უყვარს შეხება.
12-დან 24 თვემდე ბავშვს ურჩევნია განმარტოებით თამაში. არ ითხოვს დამშვიდებას, როცა რამეს იტკენს ან აღელვებულია, არ რეაგირებს ადექვატურად მშობლის ემოციის საპასუხოდ.
2 წლის ასაკისთვის ბავშვები არ რეაგირებენ სახელით მიმართვაზე, არსებობს მზერითი კონტაქტის სრული ან ნაწილობრივი დეფიციტი, არ უზიარებენ ემოციებს ოჯახის წევრებს, არ იღიმებიან საპასუხოდ, როდესაც მათ უღიმიან; ასევე აღსანიშნავია ზედმეტი მგრძნობელობა ხმაურის მიმართ (ყურებზე ხელის აფარება, ტირილი, შიში), სტერეპტიპული მოძრაობები (ხელის მტევნების ქნევა, ხტუნვა, უმიზეზო სირბილი, ტირილი…), ხელებით უცნაური მოძრაობები სახესთან და თვალებთან ახლოს, სტერეოტიპული თამაში (ბორბლების ტრიალი, საგნების ჩაყრა-გადმოყრა, წყლის გადასხმა-გადმოსხმა…), უჩვეულო საგნების ამოჩემება (ფეხსაცმელი, ყუთები, კოსმეტიკა, თმის სამაგრები …), უჩვეულო და ასაკის შეუსაბამო ინტერესები: ასოები, ციფრები, ლოგოები და ასე შემდეგ, ქცევის დარღვევა: სასურველის არშესრულების შემთხვევაში გადამეტებული ტირილი, ყვირილი, კივილი ტემპერ-ტანტრუმის (მრისხანების შეტევის) განვითარება.
მსგავსი ნიშნების არსებობის შემთხვევაში, მშობელმა ადაუყოვნებლივ უნდა მიმართოს ბავშვთა ფსიქიატრს, რათა დროულად შეფასდეს აუტიზმის სპექტრის აშლილობის განვითარების რისკი. ადრეულ დიაგნოსტიკას ენიჭება დიდი მნიშვნელობა. რაც უფრო ადრე იწყება თერაპია, მით უფრო კარგი შედეგები აქვს მას.
