მაღალი არტერიული წნევა აწუხებს ყოველი მესამე ადამიანს მთელ მსოფლიოში და ის ადამიანების “ჩუმი მკვლელია”.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) ახალი ანგარიში აჩვენებს, რომ ამ მდგომარეობის მქონე ხუთი ადამიანიდან ოთხი არ იღებს სათანადო მკურნალობას, მაგრამ თუ ქვეყნები მთელ მსოფლიოში გააძლიერებენ მეთვალყურეობას, შეიძლება, რომ 2050 წლისთვის მოხდეს 76 მილიონამდე ადამიანის სიკვდილის თავიდან აცილება.
ამერიკის გულის ასოციაციის თანახმად, მაღალი არტერიული წნევა, ასევე ცნობილია როგორც ჰიპერტენზია, არის შემაშფოთებელი პრობლემა, რომელიც ჩნდება, როდესაც თქვენ გაქვთ არტერიული წნევის მაჩვენებელი 140/90 -ზე ან უფრო მაღალი. თუ მკურნალობა არ ჩატარდება, შეიძლება გამოიწვიოს ინსულტი, გულის შეტევა, გულის უკმარისობა, თირკმლის დაზიანება და მრავალი სხვა ჯანმრთელობის პრობლემა.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, 1990-დან 2019 წლამდე, ჰიპერტენზიით დაავადებულთა რიცხვი ორჯერ გაიზარდა და ახლა გლობალურად დაახლოებით 1.3 მილიარდი ადამიანია დაავადებული.
თუმცა, ჯანმო ამბობს, რომ ამ მზარდი გლობალური ჯანმრთელობის პრობლემისგან მძიმე გართულებების თავიდან აცილება შეიძლება ისეთივე მარტივი იყოს, როგორც ცხოვრების წესის ძირითადი ცვლილებების განხორციელება და დაბალფასიან მედიკამენტებზე ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესება სიმპტომების გასაკონტროლებლად.
„ჰიპერტენზიის ეფექტურად კონტროლი შესაძლებელია მარტივი, იაფი მედიკამენტების სქემებით, მაგრამ ჰიპერტენზიით დაავადებული მეხუთე ადამიანიდან მხოლოდ ერთი აკეთებს ამას“, – თქვა ჯანმო-ს გენერალურმა დირექტორმა, ტედროს ადანომ გებრეიესუსმა.
მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს მარტივი სტრატეგია ხელთ, უფრო დიდი პრობლემა გამომდინარეობს იქიდან, რომ „გლობალური ხალხის თითქმის ნახევარმა“ არ იცის, რომ აქვს მაღალი წნევა. შეერთებულ შტატებში, უკონტროლო ჰიპერტენზიის მქონე ადამიანების დაახლოებით 38%-მა არ იცის, რომ აქვს ეს მდგომარეობა, _ ნათქვამია 2021 წლის კვლევაში, რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალში Hypertension.
ჯანმო-ს მონაცემებით, ჰიპერტენზიით დაავადებულთა 75%-ზე მეტი ცხოვრობს დაბალი და საშუალო შემოსავლის მქონე ქვეყნებში. ხანდაზმულმა ასაკმა და გენეტიკამ ასევე შეიძლება გაზარდოს ჰიპერტენზიის განვითარების რისკი.
თუმცა, პრევენციის სტრატეგიები ადრეულ გამოვლენასთან და პირველადი ჯანდაცვის დონეზე ეფექტური და დროული ინტერვენციების დანერგვასთან ერთად შეიძლება დაეხმაროს ეკონომიკურად ღარიბ ქვეყნებს ჰიპერტენზიის რაოდენობის შეჩერებაში.
მაგალითად, მაღალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებმა, როგორიცაა კანადა და სამხრეთ კორეა, შეძლეს შეასრულონ ყოვლისმომცველი ნაციონალიზებული მკურნალობის გეგმები, რის შედეგადაც ქვეყნებმა „გააჭარბეს არტერიული წნევის კონტროლის 50%-იან ნიშნულს ჰიპერტენზიით დაავადებულ მოზრდილებში“, _ ამბობს WHO.
დასაწყისისთვის, კარგად დაბალანსებულმა დიეტამ, ფიზიკურმა ვარჯიშმა, თამბაქოს მოხმარების შეწყვეტამ და ნაკლები ალკოჰოლის მოხმარებამ შეიძლება შეამციროს მაღალი წნევის რისკი.
ასევე მნიშვნელოვანია მარილის ყოველდღიური მოხმარების შემცირება.
დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების (CDC) თანახმად, ამერიკელები მოიხმარენ ძალიან ბევრ სუფრის მარილს – ფედერალურ დიეტურ მითითებებს. ამის გასაგებად, ჯანსაღი დიეტისთვის, თქვენ უნდა მიირთვათ 2300 მგ-ზე ნაკლები ნატრიუმი. საშუალოდ, ამერიკელები ყოველდღიურად მოიხმარენ 3,400 მგ-ზე მეტ ნატრიუმს – ან სულ რაღაც ნახევარ სუფრის კოვზ მარილს დღეში.
„დღეს მსოფლიოში გულის შეტევების და ინსულტების უმეტესობის პრევენცია შესაძლებელია ხელმისაწვდომი, უსაფრთხო, ხელმისაწვდომი მედიკამენტებით და სხვა ინტერვენციებით, როგორიცაა ნატრიუმის შემცირება“, – მაიკლ ბლუმბერგი, ნიუ-იორკის ყოფილი მერი და ჯანმო-ს გლობალური ელჩი არაგადამდები დაავადებებისა და დაზიანებების საკითხებში.
რა თქმა უნდა, ცხოვრების სტილის ცვლილებების გარდა, ადამიანებს, რომლებსაც აქვთ ჰიპერტენზიის დიაგნოზი, შესაძლოა დასჭირდეთ მედიკამენტების მიღება სიმპტომების გასაკონტროლებლად და ჯანმრთელობის გართულებების შესამცირებლად.
მოხსენებამ ასევე დაადგინა, რომ არტერიული წნევის გრძელვადიანი კონტროლი, მდგრადი მკურნალობა იწვევს „ნაკლებად ინსულტს და გულის შეტევას და უფრო ხანგრძლივ, ჯანმრთელ ცხოვრებას“.
მაღალი არტერიული წნევასთან დაკავშირებული სიკვდილის თავიდან აცილების გარდა, ამ ქვეყნებში ჰიპერტენზიის ეფექტური კონტროლის გაზრდამ შესაძლოა თავიდან აიცილოს 120 მილიონი ინსულტი, 79 მილიონი გულის შეტევა და გულის უკმარისობის 17 მილიონი შემთხვევა დღეიდან 2050 წლამდე, WHO-ს თანახმად.
„ჰიპერტენზიის კარგი მკურნალობა ხელმისაწვდომია, მიუწვდომელია და აძლიერებს პირველადი ჯანდაცვის დაცვას. ახლა გამოწვევა არის „მიღწევის ფარგლებში“ გადასვლა „მიღწეულზე“. ეს მოითხოვს მთავრობების ერთგულებას მთელს მსოფლიოში“, ამბობს დოქტორი ფრიდენი.
