“საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონში ცვლილებები შედის.
ცვლილებებს “უფლებათა დაცვის საერთაშორისო ცენტრში” (ICFRP) ეხმაურებიან.
უფრო ვრცლად საკითხის შესახებ “გურია ნიუსი” “უფლებათა საერთაშორისო ცენტრის” აღმასრულებელ დირექტორს, სერგო მახარაძეს ესაუბრა.
_რა იცვლება “საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონში?
_ კანონპროექტის თანახმად – რეორგანიზაცია შეეხება ნებისმიერ საკითხს სახელწოდებისა და დაქვემდებარების ცვლილების გარდა.
რეორგანიზაციის ვადა 3 თვიდან მცირდება 2 თვემდე.
რეორგანიზაციის საფუძველი შესაძლებელია გახდეს ფუნქციების ცვლილება, ფუნქციის ზრდის ჩათვლით, სტრუქტურული დანაყოფების შერწყმა/გაერთიანება/დაყოფა და ა.შ., რა დროსაც საჯარო მოხელე გათავისუფლდება სამსახურიდან და ცხადდება კონკურსი.
რეორგანიზაციის შედეგად გათავისუფლებული საჯარო მოხელეები აღარ დაექვემდებარებიან მობილობას.
დაწესებულებას ეძლევა შესაძლებლობა კონკურსის შედეგად ნებისმიერ პოზიციაზე დაასაქმოს, მათ შორის ნებისმიერი პირი ანუ არანაირი მვნიშვნელობა არ მიეცემა სამუშაო გამოცდილებას, უნარ-ჩვევებს და აშ.
დაწესებულების ხელმძღვანელს ენიჭება უფლებამოსილება თავისი შეხედულებისამებრს შეცვალოს მოხელის უშუალო ხელმძღვანელის შეფასება (რომელიც დაკავშირებულია მათ შორის მოხელის კლასთან და შესაბამისად საკლასო დანამატთან, ხოლო 2 ჯერ უარყოფითი შეფასების მიღების შედეგად შესაძლებელია მოხელე დათხოვნილი იქნას სამსახურიდან) – შეფასებიდან 3 თვის ვადაში.
მოხელის მიერ სამსახურიდან დათხოვნის შესახებ ბრძანების სასამართლოში გასაჩივრება არ შეაჩერებს მის მოქმედებას, სასამართლოს მიერ მოხელის მოთხოვნის დაკმაყოფილება არ იწვევს მის სამსახურში აღდგენას, ხოლო უკანონოდ დათხოვნილ მოხელეს მიეცემა, მხოლოდ 3 თვის კომპენსაცია.
_ რამდენად არის შესაბამისობაში დაგეგმილი ცვლილებები საერთაშორისო სტანდარტებთან?
_ ევროპის სოციალური ქარტიის პირველი მუხლის, საქართველოს კონსტიტუციის 26-ე მუხლის პირველ პუნქტის, სოციალური, ეკონომიკური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტის მე-7 მუხლის, ევროკავშირის და ევროპის ატომური ენერგიის გაერთიანების და მათ წევრ სახელმწიფოებსა და საქართველოს შორის ასოცირების შეთანხმების თანახმად, საქართველომ ასოცირების დღის წესრიგით აიღო ვალდებულება შექმნას შრომითი ურთიერთობების დაცვის საერთაშორისოდ აღიარებულ სტანდარტებთან შესაბამისი შრომის კანონმდებლობა და პოლიტიკა. ასოცირების ხელშეკრულება ზოგადი პრინციპის დონეზე აზუსტებს ამგვარი პოლიტიკის შემუშავების მეთოდოლოგიასა და სისტემას და ის ავალდებულებს ხელმომწერ სახელმწიფოს, გასწიოს სისტემატური და განგრძობადი მცდელობები, შრომითი ურთიერთობების დაცვის მაღალი დონის მისაღწევად და მიღწეულის გასაუმჯობესებლად, რაც მოცემულ შემთხვევაში უგულველყოფილია.
შრომის უფლება ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებას წარმოადგენს და ამ უფლების დაცვა ნებისმიერ დემოკრატიულ სახელმწიფოში განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია.
შრომის უფლება, აღიარებულია მრავალი საერთაშორისო ინსტრუმენტით (მათ შორის: ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია, ევროპის სოციალური ქარტია, შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის №158-ე კონვენცია დასაქმების შეწყვეტის შესახებ), რომელთა შორის, ერთ-ერთი ყველაზე მრავლისმომცველი მოწესრიგება ასახულია ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტში.
პაქტის თანახმად – სახელმწიფოები აღიარებენ შრომის უფლებას, რომელიც მოიცავს თითოეული ადამიანის შესაძლებლობას, მოიპოვოს საარსებო სახსრები შრომით, რომელსაც თავისუფლად აირჩევს ან რომელზეც თანხმდება (ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტი, მუხლი 6, ნაწილი 1).
დასახელებული მოწესრიგების ფარგლებში, სახელმწიფოები ვალდებულნი არიან, მიიღონ შესაბამისი ზომები დასაქმებულთა უკანონო გათავისუფლებისგან დასაცავად (გაეროს ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების კომიტეტი (CESCR), ზოგადი კომენტარი №18: შრომის უფლება (პაქტის მე-6 მუხლი), 6 თებერვალი 2006, E/C.12/GC/18, პარ. 35)
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო შრომის უფლებას კონვენციის მე-8 მუხლით გარანტირებული პირადი და ოჯახური ცხოვრების დაცულობის უფლების მოქმედების სფეროში აქცევს (ევროპის საბჭო/ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო, ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის მე-8 მუხლის გზამკვლევი, 31 აგვისტო 2021, პარ. 90-103 ხელმისაწვდომია ვებგვერდზე: https://cutt.ly/AIe5qjD ზ. შველიძე, შრომით დავებზე საქართველოს სასამართლო პრაქტიკა -გადაწყვეტილებათა კრებული, თბილისი, 2020, გვ. 138).
ამდენად, პრეცედენტული სამართალი არაერთ მნიშვნელოვან განმარტებას აკეთებს შრომითი უფლებების დაცვის თვალსაზრისით, მათ შორის, დაკავებული თანამდებობიდან უკანონო გათავისუფლების კონტექსტში, რაც რელევანტური გარემოებების სრულყოფილი გამოკვლევის, გონივრული დასაბუთებისა და დასაქმებულისთვის შესაბამისი პროცედურული გარანტიებით სარგებლობის შესაძლებლობის მინიჭების გარეშე, გაუმართლებლად მიიჩნევა (ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2010 წლის 19 ოქტომბრის გადაწყვეტილება საქმეზე Özpinar v. Turkey).
შრომითი უფლებების დაცვისთვის ქმედითი მექანიზმების შექმნა, როგორც ავღნიშნეთ სახელმწიფოს ვალდებულებას წარმოადგენს, რომლის ზედმიწევნით განხორციელების საჭიროება მომეტებულად იჩენს თავს სწორედ საჯარო სექტორში, სადაც სახელმწიფო, ადმინისტრაციული კანონმდებლობის საფუძველზე, ერთი მხრივ, თავად ქმნის დასაქმებულ საჯარო მოხელეთა შრომითი უფლებების დაცვის ბერკეტებს, ხოლო, მეორე მხრივ, გვევლინება დამსაქმებლის როლში, რაც საგრძნობლად ზრდის მისი მხრიდან დასაქმებულ საჯარო მოხელეთა შრომითი უფლებების დაცვის სავალდებულოობის ხარისხს.
_ როგორ უნდა დაიცვან საკუთარი უფლებები საჯარო სექტორში დასაქმებულმა პირებმა?
_ უფლებათა დაცვის საერთაშორისო ცენტრი (ICFRP) აცხადებს მზაობას დაიცვას საჯარო მოხელეთა შრომითი უფლებები ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში წარმომადგენლობის განხორციელების ჩათვლით.
