„ფაქტების გადამოწმების ევროპული სტანდარტების ქსელი“ (EFCSN) ამერიკის შეერთებულ შტატებში Meta-ს დამოუკიდებელი ფაქტების გადამოწმების პროგრამის დასრულებით იმედგაცრუებულია; ის გმობს განცხადებებს, რომლებიც ფაქტების გადამოწმებას ცენზურას უკავშირებს.
- EFCSN მკაცრად გმობს Meta-ს აღმასრულებელი დირექტორის განცხადებებს, რომლებიც ფაქტების გადამოწმებას ცენზურასთან აკავშირებს;
- პლატფორმები, რომლებიც უკან იხევენ მისინფორმაციასა და დეზინფორმაციასთან ბრძოლაში, საარჩევნო პროცესში ჩარევის საშუალებას იძლევიან;
- EFCSN მოუწოდებს ევროკავშირს, რომ მსგავსი პოლიტიკური წნეხის წინაშე მტკიცედ დადგეს და ძალიან დიდ ონლაინ პლატფორმებზე მისინფორმაციისა და დეზინფორმაციის გავრცელებასთან ბრძოლის მცდელობები არ შეაფერხოს.
7 იანვარი, 2025 – „ფაქტების გადამოწმების ევროპული სტანდარტების ქსელი“ (EFCSN) იმედგაცრუებულია Meta-ს დამოუკიდებელი ფაქტების გადამოწმების პროგრამის დასრულებით, რომელიც „დაიწყება ამერიკის შეერთებული შტატებით“ და მკაცრად გმობს მისი აღმასრულებელი დირექტორის განცხადებებს, რომლებიც ფაქტების გადამოწმებას ცენზურასთან აკავშირებს.
„ეს უფრო მეტად პოლიტიკურად მოტივირებულ ნაბიჯს ჰგავს, რომელიც ამერიკის შეერთებულ შტატებში დონალდ ტრამპის ადმინისტრაციის მოსვლის კონტექსტში გადაიდგა, ვიდრე მტკიცებულებებზე დაფუძნებულ გადაწყვეტილებას“, – აცხადებს კლარა ხიმენეზ კრუზი, EFCSN-ის თავმჯდომარე. EFCSN მოუწოდებს ევროკავშირს, მტკიცედ დადგეს ასეთი პოლიტიკური ზეწოლის წინაშე და ძალიან დიდ ონლაინ პლატფორმებზე მისინფორმაციისა და დეზინფორმაციის გავრცელებასთან ბრძოლის მცდელობები არ შეაფერხოს.
ფაქტების გადამოწმება არ არის ცენზურა, მეტიც, ფაქტების გადამოწმება საჯარო დებატებს ამდიდრებს, მოქალაქეებს აწვდის დამატებით კონტექსტსა და ფაქტებს, რათა მათ საკუთარი აზრი თავად ჩამოიყალიბონ. დროთა განმავლობაში, დადასტურდა, რომ ფაქტების გადამოწმება ყალბი ინფორმაციის წინააღმდეგ ბრძოლაში ეფექტური საშუალებაა. ფაქტების გადამოწმების ცენზურასთან გაიგივება მცდარი და დამაზიანებელი მტკიცებაა. ფაქტების გადამმოწმებლები არავის „აცენზურებენ“. EFCSN-ის წევრი ორგანიზაციები პოტენციურად მცდარ ინფორმაციას იკვლევენ და შესაბამის მტკიცებულებებს აქვეყნებენ. ყოველთვის Meta-ს გადასაწყვეტი იყო და არა ჩვენი, თუ როგორ უნდა მოქცეულიყო იმ მასალასთან მიმართებით, რომელსაც ფაქტების გადამმოწმებლები ნიშნავენ.
EFCSN კატეგორიულად არ ეთანხმება Meta-ს აღმასრულებელი დირექტორის, მარკ ცუკერბერგის, მიერ ფაქტების გადამმოწმებლებისა და ჟურნალისტების დახასიათებას. პროგრამის დასრულების გასამართლებლად ცუკერბერგი ამბობს: „ფაქტების გადამმოწმებლები პოლიტიკურად ზედმეტად მიკერძოებულნი იყვნენ და ნდობა უფრო მეტად გაანადგურეს, ვიდრე შექმნეს“. ეს ცალსახად მცდარია. ფაქტების გადამმოწმებლები ექვემდებარებიან მიუკერძოებელი გაშუქების, გამჭვირვალობის, სანდოობის და ანგარიშვალდებულების უმაღლეს ჟურნალისტურ სტანდარტებს. ორგანიზაციები, როგორიცაა EFCSN, იცავენ ამ სტანდარტებს დამოუკიდებლად ჩატარებული აუდიტის მეშვეობით. ფაქტების გადამოწმების ცენზურასთან დაკავშირება განსაკუთრებით საზიანოა, ვინაიდან ასეთი ცრუ მტკიცებები ფაქტების გადამმოწმებლების შევიწროებისა და თავდასხმის ერთ-ერთი მამოძრავებელი ძალაა. ამ მტკიცებების მხარდაჭერა არსებულ არასახარბიელო სიტუაციას, რომელიც უარყოფით გავლენას ახდენს ფაქტების გადამმოწმებლებზე მთელ მსოფლიოში, მხოლოდ გაამწვავებს.
2025 წელს რამდენიმე ევროპულ ქვეყანაში არჩევნები ტარდება. პლატფორმები, რომლებიც უკან იხევენ მისინფორმაციისა და დეზინფორმაციის წინააღმდეგ ბრძოლაში, მავნე (განსაკუთრებით უცხოურ) აქტორებს საშუალებას აძლევენ და პოტენციურად იწვევენ მათ არჩევნებში ჩასარევად. განსაკუთრებით ევროკავშირი უნდა იდგეს მტკიცედ საკუთარი კანონების აღსრულებისას, თუნდაც სხვა ქვეყნების ზეწოლის პირობებში.
-
რას ამბობს ფაქტები (და Meta) დამოუკიდებელი ფაქტების გადამოწმების პროგრამის გავლენის შესახებ
განცხადებაში Meta-მ ფაქტებით გადამოწმებული დეზინფორმაციის მონიშვნის სისტემა გაუთანაბრა ცენზურას და განაცხადა, რომ „პროგრამა, რომელიც გამიზნული იყო ინფორმირებისთვის, ზედმეტად ხშირად ცენზურის იარაღად იქცა“. ეს კი რეალურად იმის საწინააღმდეგოა, რასაც მონიშვნის სისტემა გულისხმობს. დეზინფორმაციაზე არსებული მონიშვნები მომხმარებლებს შესაძლებლობას აძლევს, თავად მიიღონ ინფორმირებული გადაწყვეტილებები იმის შესახებ, თუ რომელ მასალასთან შევიდნენ ინტერაქციაში და რომელი გააზიარონ. რეალურად, გასულ წელს, 2024 წლის ევროკავშირის პარლამენტის არჩევნებამდე, Meta-მ მონიშვნის სისტემის ეფექტურობას გაუსვა ხაზი და განაცხადა: „მაგალითად, 2023 წლის ივლისიდან დეკემბრის ჩათვლით, ევროკავშირში Facebook-სა და Instagram-ზე ნანახია 68 მილიონზე მეტი ისეთი მასალა, რომლებსაც ფაქტების გადამოწმების მონიშვნა ჰქონდა. მაშინ, როდესაც პოსტზე ფაქტების გადამოწმების მონიშვნაა განთავსებული, ადამიანების 95% მას არ ხსნის ”.
