შობა ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ქრისტიანული დღესასწაულია, რომელიც იესო ქრისტეს ხორციელად დაბადების დღის აღსანიშნავად დაწესდა. მართმადიდებელი ეკლესია ქრისტეს შობას გრიგორიანური კალენდრით 7 იანვარს აღნიშნავს. საქართველოს ყველა კუთხეში შობის დღესასწაულს განსხვავებული ტრადიციებით ხვდებიან. ტრადიციებმა წლებთან ერთად სახე იცვალა ან საერთო დაიკარგა. თუმცა, დღემდეა შემორჩენილი ,,ალილოს“ სიმღერის ტრადიცია, რომელსაც მრავალწლიანი ისტორია აქვს.
,,ალილოს“ ტრადიცია საქართველოს ისტორიაში მხოლოდ ერთხელ დაირღვა — საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ და 1990 წელს მისმა უწმინდესობამ ილია II-მ აღადგინა. დღესდღეობით, „ალილოს“ ასრულებენ სადღესასწაულო ლიტურგიის შემდეგ, როდესაც ეკლესიის მრევლი უერთდება „ალილოს“ მსვლელობას.
„ალილო“ ქართული საწესო სიმღერაა, რომელიც სრულდება შობის წინა ღამეს. იკრიბებოდა სულ ცოტა სამი კაცი (რადგან სიმღერა სამხმიანია), ჩამოივლიდნენ თითოეულ ოჯახში და სიმღერით ულოცავდნენ დღესასწაულს. მასპინძლები მომღერლებს ტკბილეულით, ხილით უმასპინძლდებოდნენ და აუცილებლად კვერცხს (სიცოცხლის და ნაყოფის სიმბოლოდ) ატანდნენ. ბოლო ათწლეულების მანძილზე „ალილოს“ მომღერალი კაცები ბავშვებმა ჩაანაცვლეს და ოჯახის ნობათთან ერთად მასპინძლები მათ ფულსაც ატანენ.
„ალილოს“ ტექსტებში („ოცდახუთსა დეკემბერსა“, „ჩიტი ღობეზე შემოჯდა“, „წისქვილს პური დავარიგე“ და სხვ.) გამოთქმული იყო ჯანმრთელობის, ბედნიერებისა და ბარაქიანობის სურვილი. სადღესასწაულო სიმღერა მთელ საქართველოში იყო გავრცელებული და ყველა კუთხეში თავისებურად ასრულებდნენ. სიმღერას, როგორც სპეციალისტები ამბობენ, საფუძვლად უდევს წარმართული ჰანგი და “ალილო”, როგორც ჩანს, მოგვიანებით დაერქვა (ალილუიასგან).
ალილოს მსგავსი ტრადიცია დასავლეთ ევროპის ქვეყნებშიც არსებობს, მაგალითად, ინგლისურენოვან სამყაროში, ეს ტრადიცია tricks and treats-ის ზეიმთან ასოცირდება, რომელიც, გარკვეულწილად, დაკავშირებულია “ჰელოუინთან” და 31 ოქტომბერს ეწყობა. ის შინაარსითა და ფორმით ქართულ „ალილოს“ უახლოვდება, რადგან ამ დროს სამასკარადო კოსტუმებში გამოწყობილი ბავშვები კალათებით ხელში დადიან კარდაკარ, მღერიან და მასპინძელს ტკბილეულს სთხოვენ.
1991 წელს გამოცემულ ქართულ ხალხურ დღეობათა კალენდარში გვხვდება მესხური „ალილოდან“ შემორჩენილია ტექსტი:
„ალანთასა ბალანთასა,
ჩამოვჰკიდებ კალათასა,
ადგა ქალი, დაძრა ტანი,
დადგა გობი, ზედ საცერი,
ერთი ვთხოვე, ორი მომცა,
ღმერთი მისცემს ბარაქასა“.
“ალილოს“ საქართველოში, როგორც ქართულ ენაზე, ასევე, მეგრულ და სვანურ ენებზე მღერიან.
კახეთში დღემდე არსებობს ,,ალილოს“ ტრადიცია, რაშიც მოძღვარი და მისი მრევლი მონაწილეობენ. ლიტურგიის შემდეგ მოკაზმული ვირის თანხლებით მოძღვარი და მისი მრევლი დადიან კარდაკარ, ასრულებენ „ალილოს“. ხოლო შეგროვებულ ნობათს და ფულს გაჭირვებულ ადამიანებს ურიგებენ.
საქართველოში შობის დღესასწაულისთვის სუფრის აუცილებელი ატრიბუტია ღორის ხორცი, თუმცა, მას სხვადასხვა კუთხეში სხვადასხვანაირად ამზადებენ. სამეგრელოში – გოჭს წვავენ აჯიკითა და მარილ-წყლით, ამზადებენ კუპატს ღორის შიგნეულობისა და ხორცისგან. სამეგრელოს საშობაო სუფრის განუყოფელი კერძია ღომი და ელარჯი. ასევე, 6-ში გვიან ღამით აცხობენ საშობაო ღვეზელებს, რომელიც 7 იანვარს უკვე თითქმის ყველა ოჯახშია. საშობაო ღვეზელს ზოგიერთი ამზადებს ყველით და კვერცხით, ზოგიც ღორის გულ-ღვიძლით.
კახეთში სუფრაზე მოხარშული ღორის თავ-ფეხი, მუჟუჟი და ღორის მწვადი აქვთ ხოლმე. ასევე კეთდება მრგვლად მოხარშული დედალი ნიორთავას (მარილთან ერთად დანაყული ნიგოზი და ნიორი) საწებლით. ასეთი საკმაზით ანელებენ მოხარშულ სიმინდსაც, რაც კახური სადღესასწაულო სუფრისთვის დამახასიათებელია. კახეთში ჩურჩხელასთან, თაფლთან და ჩირთან ერთად საშობაო მენიუში შედის გოგრაში მომზადებული ტკბილი ფლავი.
მთიანეთი ცნობილია საშობაო ქადებით. მოხევეები ქადისთვის ზელენ საფუვრიან ტკბილ ცომს, რომელსაც კვერცხსა და ერბოს უმატებენ. ცომის მოზელა მთელ რიტუალს წარმოადგენს და მთელი დღე ეთმობა მის სამზადისს. საშობაოდ ქადებს მესხეთ-ჯავახეთშიც აცხობენ, ოღონდ, ნახევრადფენოვანი ცომით. უცნაურ ანალოგიას ვხვდებით ევროპაში, სადაც ერთ-ერთ საშობაო ნამცხვარს სწორედ შტრეიზელით – ჩვენებური ქადის გულით აცხობენ.
ფშავსა და ხევსურეთში არ არსებობს შობა-ახალი წელი ხინკლის გარეშე. ხევსურეთში დღესასწაულთან დაკავშირებით იხდება არაყი, იხარშება ლუდი. ცხვება საახალწლო კვერები, რომლებზეც სხვადასხვა საგანი და ცოცხალი არსებაა გამოსახული (საერთოდ, ეს ტრადიცია მთელ საქართველოში ფართოდაა გავრცელებული.). საშობაოდ კვერი ცხვება, ასევე, მეკვლისთვის.
ქართლში კვერებს ურიგდებათ როგორც ოჯახის წევრებს, ასევე, შინაურ ცხოველებს. ადრე ასეთი ტრადიციაც იყო – ხონჩაზე დადებულ მოხარშულ ღორის თავს შემოუწყობდნენ ბედის კვერებს და სანამ ოჯახი სუფრასთან დასხდებოდა, ოჯახის უფროსი ეზოს შემოატარებდა ხონჩას.
სვანეთში შობას საკლავის გარეშე არ აღნიშნავენ. იკვლება ხბო, ხარი, უმეტესად კი _ ღორი. საშობაო სუფრაზე აუცილებლად უნდა იყოს კუბდარი, ხაჭაპური, ფხლოვანი, ფეტვრა. ამზადებენ გადაზელილ ყველს, ჭვიშტარს. სვანურ საშობაო სუფრაზე საპატიო ადგილი უკავია ხორცეულს. ტრადიციულად, ხარშავენ ხბოს ან დეკეულის ბეჭს, ამზადებენ ღორის კუპატებსა და ზისხორას, რომელიც წარმოადგენს უძველეს სვანურ კერძს. ღორს ისე დაკლავენ, რომ სისხლი არ დაიკარგოს. ნაწლავებს კარგად გარეცხავენ, წვრილ ნაწლავებს კეპავენ, სისხლს გადაწურავენ, აურევენ სანელებლებს, მოხარშავენ და ამ გულსართით გამოტენიან მსხვილ ნაწლავებს.
აჭარაში საახალწლო სუფრაზე აუცილებლად უნდა იყოს ბაქლავა და აჩმა. ბარაქის მოსატანად ოთახის ყველა კუთხეში მარცვლეულს ყრიან და თან დაილოცებიან. მარცვლეული და განსაკუთრებით, ხორბალი მთელ საქართველოში ითვლება ნაყოფიერებისა და ბარაქის სიმბოლოდ.
გურიაში შობისთვის საშობაო ღვეზელი ცხვება. ეს არის საფუვრიან ცომში გახვეული ყველი და მსხვილად დაჭრილი მოხარშული კვერცხი. ტრადიციის მიხედვით, იმდენ ღვეზელს აცხობენ, რამდენი ოჯახის წევრიცაა სახლში.
გურიაში დიასახლისი 6 იანვარს, გვიან ღამით იწყებს საშობაო ღვეზელის მომზადებას, რომელიც ,,გურული ღვეზელის“ სახელით არის ცნობილი, თავად გურულები კი „ღვეძელს“ უწოდებენ.