ოზურგეთის რაიონული სასამართლო საქართველოში არ არის გამონაკლისი, სადაც ადამიანები წლების განმავლობაში ელოდებიან შეტანილ საქმეებზე გადაწყვეტილებას. ამ პრობლემის შესახებ საქმის კურსშია საქართველოს ადვოკატთა ასოციაცია; არა ერთი ოზურგეთელი ადვოკატი “გურია ნიუსთან” პირად საუბარში ამბობს, რომ ასე გაგრძელება აღარ შეიძლება; ადვოკატების დიდმა ნაწილმა კი, 2023 წლის აპრილში, იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს მიმართა წერილით:
“მოგახსენებთ, რომ ოზურგეთის რაიონული სასამართლო ვერ აუდის საქმეთა ნაკადს; განსაკუთრებით პრობლემატურია სამოქალაქო და ადმინისტრაციულ საქმეთა განხილვა. ჯერ კიდევ არ არის დასრულებული 2016 წლის საქმეები; ამავდროულად, ახალი საქმეების 99%-ის ჩანიშვნის იმედი აღარ გვაქვს უახლოეს ერთ წელიწადში (შეიძლება უფრო მეტი დროც დასჭირდეს). ინტენსიურად განიხილება სისხლის სამართლის საქმეები და აქაც გვაქვს დაუსრულებელ საქმეთა მნიშვნელოვანი რაოდენობა. სასამართლოში გამწესებულია მხოლოდ ორი მოსამართლე (ლანჩხუთის და ჩოხატაურის მაგისტრატი სასამართლო მოსამართლეების გარეშეა), რომლებიც, ფაქტობრივად 24/7 რეჟიმში მუშაობენ, მაგრამ აღნიშნული საკმარისი არ არის და სამართალწარმოების ყოველი მხარე დაზარალებულები ვართ”, _ ნათქვამი იყო წერილში.
ოზურგეთელი დავით მამალაძე 15 წელია, რაც ადვოკატია და ამბობს, რომ ასეთი კრიზისი სასამართლო სისტემაში არ ახსოვს:
“დიახ, მივმართეთ იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს. იუსტიციის საბჭოდან არანაირი პასუხი არ მიგვიღია. კრიზისია სასამართლო სისტემაში. ორი მოსამართლე, სისხლის სამართლის გარდა, სამოქალაქო და ადმინისტრაციულ საქმეებს ვერ იხილავენ. რა გახდა კიდევ ოთხი მოსამართლის დანიშვნა? ეს პრობლემა დროულად გადასაწყვეტია. ხალხი ელოდება, როდის განიხილება მათი საქმეები და ელოდებიან სამართლიანობას. ეს, რაც ხდება “ქართული ოცნების” ხელისუფლების უსუსურობაზე მიუთითებს. ყველანაირ ბრძოლის უნარს უკლავენ ადამიანებს, რომ სასამართლოში შეიტანონ საქმეები და ამ გზით მიაღწიონ სამართლიანობას”, _ ამბობს დავით მამალაძე.
“2018 წელს შეტანილ საქმეზე სასამართლო პროცესი დღემდე არაა დაწყებული”
“ღვთისშვილთა კავშირის” წარმომადგენელი გიორგი კალანდაძე, ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის სოფელ ვაკიჯვარში მიწის ნაკვეთის დაკანონებას წლების განმავლობაში ცდილობს, მაგრამ უშედეგოდ. მან 2018 წელს მიმართა სასამართლოს, რომ ორგანიზაციის სახელზე არსებული მიწის ნაკვეთი საჯარო რეესტრს კანონის ფარგლებში დაერეგისტრირებინა.
“ასეთი საქმის განხილვა რატომ არ ხდება დროულად, ნამდვილად გაუგებარია ჩემთვის. ავიყვანე ადვოკატი და კანონიერად შევუდექი საქმეს, მაგრამ 2018 წლიდან დღემდე არ განხილულა საქმე სასამართლოში!
ახლა გავდივარ კონსულტაციებს ჩემს ადვოკატთან და აუცილებლად უნდა მივმართო იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს. სასამართლოში გვეუბნებიან, რომ მხოლოდ ორი მოსამართლეა და ამიტომ არ ხდება დროულად საქმეების განხილვა. შეიძლება 2018 წელს შეტანილ საქმეზე სასამართლო პროცესი დღემდე არ იყოს დაწყებული?!” _ კითხვას სვამს გიორგი კალანდაძე.
იურისტი და ადვოკატი კახა ჩავლეშვილი “გურია ნიუსთან” საუბარში ამბობს, რომ თუ ადრე სამართლიან სასამართლოს ითხოვდნენ, ახლა მოსამართლეების დანიშვნაა პირველი რიგის მოთხოვნა:
“ყოველდღიურად მატულობს სარჩელებს რაოდენობა და ეს საკითხი, ერთხელ და სამუდამოდ, უნდა გადაწყდეს. არ ვიცი, სანამდე უნდა გაგრძელდეს ეს უსამართლობა?!
ზოგადად, საქართველოში, რაიონული სასამართლოებში არის მძიმე მდგომარეობა, განსაკუთრებით, სამოქალაქო და ადმინისტრაციულ საქმეებზე. ამ სასამართლოებიდან ოზურგეთის სასამართლო ყველაზე “მოწინავეა”. იმიტომ, რომ 2018 წლიდან დღემდე მოყოლებული, პრაქტიკულად, არც ერთი საქმე არ არის განხილული, რაც მე მაქვს; არადა, საკმაოდ ბევრი საქმე მაქვს აღებული. ამის მიზეზი მოსამართლეების ნაკლებობაა; გურიაში 120 000 კაცი ცხოვრობს და მთელ რეგიონში ორი მოსამართლეა. მხოლოდ სისხლის სამართლის საქმეებს იხილავენ და სხვა საქმეებზე დრო არ რჩებათ. დაუდასტურებელი ინფორმაციით, ერთ მოსამართლეს თვეში 2 000 საქმე აქვს.
არის პირველი კატეგორიის საქმეები, რომელიც სწრაფად უნდა დაასრულოს სასამართლომ საპროცესო კოდექსის მიხედვით; ეს არის ალიმენტი, შრომის დავები _ როდესაც ადამიანს სამსახურიდან გაათავისუფლებენ, მალევე უნდა გაირკვეს სამართალი, მინიმუმ, საარსებოდ ხელფასი რომ აიღოს!
ალიმენტის ამბებთან დაკავშირებით არის შემთხვევა, როცა ხუთი წლის განმავლობაში გრძელდება სასამართლო პროცესი და ამასობაში არასრულწლოვანი სრულწლოვანი გახდა!
სერიოზულად ართულებს სიტუაციას ის, რომ სამართლის მოლოდინში ან ერთი მხარე გარდაიცვალა ან _ მეორე; არის ადმინისტრაციულ სამართალში ისეთი შემთხვევები, როცა ადმინისტრაციულ ორგანოს ის კომპეტენცია აღარ აქვს, რაც ხუთი წლის წინ ჰქონდა. მე ყოველთვის ვეუბნებოდი ადამიანებს, რომ სასამართლოსთვის მიემართათ და ისე განხილულიყო სადავო საკითხები. დღეს აღარ ვიცი, რა უნდა ვუთხრა. შეიძლება მის მიერ შეტანილი სარჩელი ხუთი წელი არ განიხილონ და ამაშიც არ ვარ დარწმუნებული, რომ ამ ხნის განმავლობაში განიხილავენ. ძალიან სერიოზული საკანონმდებლო ცვლილებებია საჭირო ამ სერიოზული კრიზისიდან გამოსვლისთვის”, _ ამბობს კახა ჩავლეშვილი.
“საბჭოს ერთ-ერთი მთავარი ფუნქციაა, მოსამართლეები დანიშნოს და მოაგვაროს გადატვირთულობის პრობლემა”
საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის დემოკრატიული მხარდაჭერის პროგრამის ანალიტიკოსი ნინო ნოზაძე “გურია ნიუსთან” ინტერვიუში ამბობს, რომ რაც ახლა სასამართლო სისტემაში ხდება, სისტემური პრობლემაა. მოსამართლეთა არასაკმარისი რაოდენობა სისტემის პრობლემაა და გადატვირთულობა დიდ გავლენას ახდენს მართლმსაჯულების ეფექტურად და დროულად გახორციელებაზე. ნოზაძე რამდენიმე ნიუანსზე ამახვილებს ყურადღებას:
_ შეიძლება ეს იყოს ის, რომ საბჭოს მიმართ არის უნდობლობა; საბჭოს, გარკვეულწილად, “აწყობს” ეს სიტუაცია _ მან კარგად იცის, რომ არსებობს გადატვირთულობის პრობლემა, მან კარგად იცის, რომ არსებობს მოსამართლეთა ნაკლებობის პრობლემა, თუმცა, ორი წლის განმავლობაში საბჭოს არ გამოუცხადებია კონკურსი იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში, რომელიც ამზადებს კადრებს.
ვიცით, რომ ახალდანიშნულმა მოსამართლემ აუცილებლად უნდა გაიაროს იუსტიციის უმაღლესი სკოლა, რომ შემდეგ გახდეს მოსამართლე. თუმცა, რეალობა არის ისიც, რომ კონკურსები როცა ცხადდება ვაკანსიებზე, კონკურსებში კანდიდატების რაოდენობა არის ძალიან დაბალი. კონკურსში მონაწილეთა ნაკლებობა მიუთითებს იმაზე, რომ კვალიფიციური კადრები თავს იკავებენ კონკურსებში მონაწილეობისგან…
ჩვენ ვიცით, რომ საბჭოში არსებობს გავლენიანი ჯგუფი, რომელიც მოსამართლეს არჩევს არა კვალიფიკაციისა და კეთილსინდისიერების ნიშნით, არამედ იმ ნიშნით, რომ ისინი ლოიალურად უნდა იყვნენ განწყობილნი სისტემისა და მათ მიმართ. არსებობს კიდევ ერთი პრობლემა _ ე. წ. პრივილეგირებული მოსამართლეები. ადმინისტრაციულ თანამდებობაზე მყოფი მოსამართლეები: თავმჯდომარეები, ასევე, პირები, რომლებიც იკავებენ იუსტიციის საბჭოს წევრის თანამდებობას, ისინი სარგებლობენ 5-10-20%-იანი დატვირთულობით იმ შემთხვევაში, როცა ვამბობთ, რომ სერიოზული გამოწვევაა გადატვირთულობა, მაშინ როცა ახლადდანიშნულ მოსამართლეს შეიძლება 250-300%-იანი დატვირთულობით დაეწეროს საქმეები! ამ ფონზე, ადმინისტრაციულ თანამდებობებზე მყოფი პირები, ე. წ. “პრივილეგირებული მოსამართლეები”, რომლებსაც ჩვენ გავლენიან მოსამართლეებად და გავლენიან ჯგუფად მოვიხსენიებთ, სარგებლობენ ამ შეღავათებით და პრივილეგიებით. ოზურგეთში, როგორც ვიცი, ამ მონაცემით, ორი მოსამართლეა… თბილისშიც სერიოზული გადატვირთულობაა, რეგიონებშიც და ეს კარგადაა ცნობილი საბჭოსთვის _ ამაზე თვითონაც საუბრობს; თუმცა, ჩვენ ვფიქრობთ, რომ მას “აწყობს” ეს სიტუაცია, ვინაიდან, როცა გადატვირთულობა და ვადების დარღვევა უფიქსირდება ყველა მოსამართლეს, დისციპლინური სამართალწარმოება, გარკვეულწილად, არის საბჭოს ხელში, ამ მექანიზმით თითქოს ყველა მოსამართლე უჭირავს მას ხელში. ყველა მოსამართლემ იცის, რომ მას ვადები დარღვეული აქვს; ყველამ იცის, რომ, გარკვეულწილად, მის წინააღმდეგ საჩივარი შეიძლება შეიტანოს პირმა, ხოლო საბჭოს შეუძლია მათ წინააღმდეგ დისციპლინური სამართალწარმოება დაიწყოს.
_ რაში ხედავთ გამოსავალს?
_ გამოსავალი იმაშია, რომ უნდა დაინიშნონ ახალი კადრები, მაგრამ მათი შერჩევა უნდა მოხდეს კეთილსინდისიერად და კვალიფიკაციის შესაბამისად და არა ნეპოტიზმის ნიშნით. ის, რომ არსებობს გადატვირთულობის პრობლემა და რეალურად, ხალხი ვერ იღებს სწრაფ მართლმსაჯულებას, ეს კარგად არის ცნობილი საბჭოსთვის, რომლის ერთ-ერთი მთავარი ფუნქცია არის ის, რომ მოსამართლეები დანიშნოს და მოაგვაროს გადატვირთულობის პრობლემა. თუმცა, ის, რეალურად, არ დგამს ამ მიმართულებით ნაბიჯებს.
შესაბამისად, ძალიან კომპლექსური საკითხია, ბევრ რამესთან არის დაკავშირებული და კადრის შერჩევა უნდა მოხდეს კვალიფიკაციისა და კეთილსინდისიერების ნიშნით. თუმცა, ვხედავთ, რომ საბჭო წარადგენს ან ნიშნავს ისეთ კადრებს, რომლებიც საბჭოს მიმართ ლოიალურად არიან განწყობილნი.
“იუსტიციის უმაღლესი საბჭო პრობლემის აღმოსაფხვრელად ნაბიჯებს დგამს”
ქეთევან ლაცაბიძე, იუსტიციის უმაღლესი საბჭო საზოგადოებასთან და მედიასთან ურთიერთობის მენეჯერი:
“მოსამართლეთა სიმცირის საკითხი ცნობილია და იუსტიციის უმაღლესი საბჭო პრობლემის აღმოსაფხვრელად ნაბიჯებს დგამს. ამის ნათელი მაგალითია, თუნდაც, მოსამართლეობის საკვალიფიკაციო გამოცდა, რომელიც მიმდინარე წელს სამჯერ ჩატარდა. მოგეხსენებათ, რომ გამოცდის ჩაბარება მოსამართლედ განწესებისთვის ერთ-ერთი აუცილებელი კრიტერიუმია. გარდა ამისა, არსებობს კანონით დადგენილი ეტაპები, რომლებიც უნდა გაიაროს მოსამართლეობის მსურველმა და დააკმაყოფილოს შესაბამისი კრიტერიუმები. იუსტიციის უმაღლესი საბჭო მაქსიმალურად ცდილობს მოსამართლეთა გადატვირთულობის საკითხის მოგვარებას”.
რას გვეუბნება სტატისტიკა
“გურია ნიუსმა” საჯარო ინფორმაცია გამოითხოვა ოზურგეთის რაიონული სასამართლოდან, რის საფუძველზე გავიგეთ ბოლო სამი წლის განმავლობაში რა რაოდენობის საქმის განხილვა მოახერხა ორმა მოსამართლემ.
2021 წელი, სისხლის სამართლის საქმე: ნაშთი 2021 წელის 1 იანვრისთვის _ 51; შემოვიდა 450 საქმე, დასრულდა _ 416, ნაშთი 2022 წლის იანვრისთვის _ 85.
სამოქალაქო საქმე: ნაშთი 2021 წლის 1 იანვრისთვის _ 334; შემოვიდა _ 1888, დასრულდა _ 1644; ნაშთი 2022 წლის 1 იანვრისთვის _ 578.
ადმინისტრაციული საქმე: 2021 წელის 1 იანვრისთვის _ 240; შემოვიდა _ 328, დასრულდა 141; ნაშთი 2022 წლის 1 იანვრისთვის _ 427.
2022 წელი, სისხლის სამართლის საქმე: ნაშთი 2022 წლის 1 იანვრისთვის _ 85; შემოვიდა _ 409, დასრულდა _ 376; ნაშთი 2023 წლის 1 იანვრისთვის _ 118.
სამოქალაქო საქმე: ნაშთი 2022 წლის 1 იანვრისთვის _ 578; შემოვიდა _ 2010, დასრულდა _ 1530; ნაშთი 2023 წლის 1 იანვრისთვის _ 1058.
ადმინისტრაციული საქმე: ნაშთი 1 იანვრისთვის _ 427; შემოვიდა _ 247, დასრულდა _ 156; ნაშთი 2023 წლის 1 იანვრისთვის _ 517.
2023 წლის 9 თვე, სისხლის სამართლის საქმე: ნაშთი 2023 წლის 1 იანვრისთვის _ 118; შემოვიდა _ 258, დასრულდა _ 254, ნაშთი 2023 წლის 1 ოქტომბრისთვის _ 124;
სამოქალაქო საქმე: ნაშთი 2023 წლის 1 იანვრისთვის _ 1058, შემოვიდა _ 1135, დასრულდა _ 847, ნაშთი 2023 წლის 1 ოქტომბრისთვის _ 1346;
ადმინისტრაციული საქმე: ნაშთი 2023 წლის 1 იანვრისთვის _ 517, შემოვიდა _ 201, დასრულდა _ 90, ნაშთი 2023 წლის 1 ოქტომბრისთვის _ 628.
რამდენ ხანს მოუწევს ორ მოსამართლეს ასეთ სიტუაციაში მუშაობა და რა ელით იმ ადამიანებს, რომლებიც სამართლიანობის აღდგენას წლებია ელოდებიან? სამწუხაროდ, ამ კითხვებზე პასუხი არც ერთ ჩვენს რესპონდენტს არ აქვს.
ავტორი
