მომღერალი ვარლამ სიმონიშვილი სინანულით იძახდა, რომ ადრე მომღერალ კაცს ხალხში გამოარჩევდიო, იგი ზრდილობით სავსე უნდა ყოფილიყო, სუფრასთან ნაზად მჭამელი და ზომიერად მსმელი, მას სხვანაირი იერი ჰქონდა და სხვანაირადაც დადიოდაო. თურმე ერთხელ ერთმა მომღერალმა დააგვიანა რეპეტიციაზე:
– სად იყავი, კაცო, ასე რომ ქშინავ, უკითხავს ვარლამს.
– ბოდიში, ბატონო ვარლამ, მშიოდა და ბორშით გავძეხიო, -უპასუხა მომღერალმა.
– წაბძანდი, ბიძია, სახლში, ბორშით გამძღარი კაცი გურულ სიმღერას ვერ იმღერებსო!
მღვდელი ლავრენტი წულაძე (ცნობილი ეთნოგრაფისა და საზოგადო მოღვაწის აპოლონის ძმა) გურიის არაერთი თაობის აღმზრდელი, სკოლების დამაარსებელი, ცნობილი ჟურნალისტი და განმანათლებელი გახლდათ. გასაბჭოების შემდეგ, ერთ დღეს, როგორც მისი ქალიშვილი იხსენებდა, წულაძესთან მივიდნენ წითელი დროშებით და შესთავაზეს მას ანაფორის გახდა და უარის თქმა რწმენაზე. იუმორის გრძნობით დაჯილდოებულ მღვდელს უხუმრია: ,,ჯერ ხუცესი რა ვარ და ნახუცვარი რაღა ვიქნებიო”. უარის გამო აღშფოთებულმა ბოლშევიკებმა და ,,კომსომოლებმა” გამოიტანეს ეკლესიიდან ძველი წიგნები, ხატები და დაწვეს. მალე კი ლავრენტი თავის უფროს შვილთან ბაგრატთან ერთად დააპატიმრეს და მეტეხის ციხეში ჩასვეს. მეტეხის ციხიდან ის გიმნაზიელმა მოსწავლემ ვინმე დუმბაძემ დაიხსნა. წულაძე სოფელში დაბრუნდა, მაგრამ უარის თქმა მას მაინც არ აპატიეს. 1923 წელს წულაძეს ჩაუსაფრდნენ, ცემა-წამებაში ამოხადეს სული და ხიდიდან გადააგდეს.
იტალიელი ანტონ (ანტონიო) დაგოსტინი (დ’აგოსტინი) სპეციალობით მშენებელი იყო და საქართველოს სხვადასხვა რაიონებში მშენებლობებს აწარმოებდა. ის საქართველოში ბევრს მოგზაურობდა და ერთხელაც მოხვდა გურიაში, რომელიც ძლიერ მოწონებია, რადგან მის მშობლიურ იტალიას აგონებდა თურმე. სუფსაში მან ააშენა რკინიგზის სადგურის შენობა. იმავე პერიოდში, 1897 წელს, იქვე მიმდინარეობდა ნავთის გადასამუშავებელი სადგურის მშენებლობა, რომლის დროს 20 მეტრის სიმაღლის აგურის მილი ჩამოიშალა და ორი მშენებელი იმსხვერპლა. მაშინ მიიწვიეს დაგოსტინი, რომელმაც ბრწყინვალედ გაართვა თავი 25 მეტრის სიმაღლის მილის აგებას, რომელიც ამ რამდენიმე წლის წინ გაუგებარი მიზეზების გამო დაანგრიეს და აგურ-აგურ გაყიდეს. ანტონ დაგოსტინი სუფსაში დაფუძნდა. მან შეირთო ადგილობრივი მცხოვრები მარინე ღლონტი და ხიდმაღალში ააგო საცხოვრებელი სახლი. მათ ჰყავდათ ცხრა შვილი: ემილია, ვიტორიო, ალბერტი, როზა, რინა, ანგელინა, მარო, ზინა და ალფონსო. გასაბჭოების შემდეგ, ისევე როგორც ბევრს, მასაც ჰქონდა პრობლემები ბოლშევიკებთან. მისი შვილი ვიტორიო არ ეთანხმებოდა ადგილობრივ მთავრობას სოფლის მეურნეობის წარმართვის ზოგიერთ საკითხში, რისთვისაც ის დააბეზღეს და როგორც მავნებელი დააპატიმრეს, ხოლო მოხუც მამამისს კი უთხრეს რომ მის შვილს დახვრეტდნენ. დაგოსტინიმ საქმეში იტალიის ელჩი ჩარია – შვილი გადარჩა, მაგრამ ნერვიულობის ნიადაგზე ანტონ დაგოსტინი 1932 წელს გარდაიცვალა. მისი შთამომავლები დაგოსტინები დღესაც ცხოვრობენ სუფსაში.
სერგეი მესხი საკუთარი გაზეთისთვის ,,დროება” გურია-აჭარიდან რუსეთ-თურქეთის 1877-78 წლების ომის შესახებ წერდა რეპორტაჟებს და ერთ წერილში აღწერს გურულებს: …გურულებს, როცა ლაპარაკობენ, თითქო ცეცხლი ამოსდით პირიდამაო, ჩქარობენ, სხაპა-სხუპობენ, სიტყვებს ერთი მეორეზე მიაყრიან ასე, რომ ყური ვერ ასწრობს იმათი ლაპარაკის გაგონებას და ტვინი გაგებას.”
ლანჩხუთელი მწერლის გივი გოგიჩაიშვილის მეუღლე, ბასკი ქალბატონი მარტინა მინტეგი ბილბაო საქართველოში 1937 წელს, 10 წლის ასაკში მოხვდა, როცა ესპანეთში მიმდინარე სამოქალაქო ომს გამოექცა. როდესაც მარტინა გურულების რძალი გახდა, მან ქართული სრულებით არ იცოდა. ცოტა ხანში მისი მეუღლე მივლინებით აჭარაში წავიდა, ხოლო მარტინა ჩიბათში დატოვა თავის აღმზრდელ ფუცასთან. იქ რუსული არ იცოდნენ, მხოლოდ ქართულად საუბრობდნენ და ცოტა ხანში მარტინამ ენა გაიტეხა. ქართული წერა-კითხვა მას მამამთილმა, ძველმა და გამოცდილმა პედაგოგმა ასწავლა.
1966 წელს, ოცდაცხრა წლის შემდეგ, მარტინა პირველად ჩავიდა სამშობლოში და საკუთარი შთაბეჭდილებები გადმოსცა წიგნში ,,ჩემი ბასკეთი”: (ბასკეთში) ,,…ისევე იდგა სიმინდის შესანახი ნალია, დიახ, დიახ, ნამდვილი გურული ნალია, ასასვლელი პწკალათი, გურიაში ხის კიბეს რომ ეძახიან. ნალიის გვერდით ტრადიციული ხის მორი იდო და შიგ ნაჯახი ჩაერჭოთ”.
როცა ბასკებმა სამხმიანი სიმღერა წამოიწყეს მარტინა მინტეგის თქმით, ,,ბევრი რამ ნაცნობი მომესმა მათ სიმღერებში. განსაკუთრებით ერთი მათგანი ძალიან ჰგავდა გურულ სიმღერას:
სამნი ძმანი გურულები მუშაობდნენ ყანასა…”
,,გურია ძალიან მიყვარს, ბევრი რამით მაგონებს ბასკეთს…”, _ წერდა მარტინა მინტეგი ბილბაო.