“გურია ნიუსში” გამოცხადებული კონკურსის ფარგლებში, რომელიც ოჯახებში დაცული, საბჭოთა ოკუპაციის დროინდელი რეპრესიების, წინაპრების ტრაგიკული ისტორიების გამომზეურებას ითვალისწინებს, ერთ საინტერესო წერილს გაგაცნობთ.
1991 წლის 15 მაისით დათარიღებული ეს წერილი ბატონ ილია ცინცაძეს ეკუთვნის _ გამორჩეულ პიროვნებას გასული საუკუნის ჩოხატაურის სინამდვილეში; მდიდარი არქივის შემქმნელს, რომელიც, სამწუხაროდ, მისი გარდაცვალების შემდეგ მიუხედავი, ნაწილობრივ დაკარგული და განადგურებულია.
წერილის ადრესატი კი ქალბატონი რუსუდან ბერიშვილია; სწორედ მან გადმოგვცა ეს წერილი, რომელსაც სრულად ვაქვეყნებთ.
ქალბატონო რუსუდან, გამარჯობა! თქვენმა პუბლიკაციამ _ “ჯიუტი გვარის შვილები”, რომელიც დაწერილია კვალიფიციურ დონეზე, გამახსენა არა მარტო ნახული კარმიდამო, სადაც ობლად ბუხარი იდგა მარტო, დიდი შთამომავლობის ბედკრული ისტორიაც გვამცნო, რისთვისაც, როგორც მკითხველისგან, გთხოვთ, მიიღოთ დიდი მადლობა. ალბათ, ჟურნალისტთა არმიამ, თქვენი სახით დაკარგა კარგი სპეციალისტი. სამწუხაროდ.
აქვე მინდა მოგითხროთ ერთი სინამდვილე, რომელიც მე განვიცადე:
იდგა 1944 წლის მარტი თუ აპრილი. სამხედრო ეშელონს, რომლითაც სტალინგრადის ბრძოლებში დაღუპული ოფიცრების 7-8 წლის 164 შვილი მომყავდა თბილისის ადმირალ ნახიმოვის სახელობის სამხედრო-საზღვაო სასწავლებელში, ჯარისკაცებით სავსე კიდევ 20 ვაგონი მოაბეს.
ვაგონიდან ვაგონში გადასვლა ისე გრძელდებოდა სიმრავლის გამო, რომ იატაკზე მყოფი ჯარისკაცებისთვის უნდა გადაგევლო.
უეცრად შემომესმა “კაცოს” ძახილი _ სულ ზემოდან ხელგამოწვდილი ადამიანი იღებდა ჯარისკაცებისგან გამხმარი პურის ნატეხს ან გახვეულ “მახორკის” ნარჩენს. ვუცქეროდი და ვუსმენდი ამ სურათს, გული მეწვოდა.
მივუახლოვდი, როგორც იქნა და ავძახე:
_ ქართველი ხარ?
_ კი, ბიძია, _ მიპასუხა…
_ საიდან, კაცო?
_ ჩოხატაურიდან.
_ ჩემი სოფლელი ყოფილხარ… გვარი?
_ ბერიშვილი. შენი ჭირიმე, აქანე არ დამტიო, _ შემეხვეწა.
2-3 საათის შემდეგ წავიყვანე ჩემთან, ბავშვებისგან მოშორებით, ღუმელთან გაუშალა ექიმმა ლეიბი და “ადეალები”. თან პროდუქტი მოუკითხეს ბავშვებმა. დახარბებული დაეწაფა და დავტოვე… რომ მოვინახულე უძრავად იწვა, კიდეც შევშინდი ხომ არ… ფრთხილად გავაღვიძე და გავაგრძელეთ საუბარი:
_1942 წელს, მეზობლის დაბეზღებით დამაპატიმრეს და გადამასახლეს ციმბირში. ერთი თვეა, გამათავისუფლეს, მარა, ჩემი პატრონი, ისიც პატიმარი ჯიმშეთი ბერძენიშვილი (დაბიდან, ი. ც.) გარდაიცვალა და ყინულის საფლავში დავასაფლავეთ. ამიტომ შემაგვიანდა წამოსვლა, ხუთიდან 4 გარდაიცვალა, მე შევეკედლე ამ მადლიან ხალხთან ეშელონში და მოვდივარ მას შემდეგ…
რახან შენ გნახე, აწი აფერი არ მიჭირს, _ სურებელის კილოკავით დაამთავრა და ჭამა განაგრძო.
ვუცქეროდი გაოგნებული _ ამ სიგრძე კაცი, სახით ნამდვილი მთის ვაჟკაცი, ჯანგაცლილიყო ციმბირში. ჯარისკაცის ყურებიანი გაქექილი ქუდი ეხურა, თვალები მიბნედილი, მეჩხერი გაუპარსავი წვერი, დაფლეთილი შინელი წელზე თოკით შეკრული, ფეხზე ავტოშინის ძირიანი წუღა ეცვა, მხარზე ბრეზენტის ჩანთა გადაეკიდა და პურის ნატეხები ეყარა შიგ საგზლად…
ვუცქეროდი და გული მეწვოდა ცოდვისგან, ვინ დაიდო მისი ცოდვა, რომ ასე წამებული გაეხადა. ბავშვები გულუხვად უმასპინძლდებოდნენ უცხო “კაცოს” _ ჯიუტი გვარის შვილს.
თბილისის რკინიგზის სადგურში ადგილი მივუჩინე. როცა დავაბინავე ბავშვთა ასეული, უმალ მივბრუნდი, ადგილზე არ დამხვდა… ბაქანზე ტვირთის საზიდი “ტაჩკა” შემომეფეთა; დავხედე, ჩემი თანამგზავრი უსულოდ იდო ზედ და მიჰყავდათ… სახელი კი დროთა სვლამ წაიღო ჩემი მეხსიერებიდან…
იქიდან მოყოლებული დღემდე ვერ გამიგია _ ვინ იყო ეს სიცოცხლეწართმეული ხვთისნიერი კაცი ბერიშვილი შუასურებიდან?
პატივისცემით,ილია ცინცაძე
