"ატმოსფერული ჰაერის დაცვის შესახებ კანონში ცვლილები შედის, რომლის თანახმადაც სამაცივრე სისტემების შეკეთება მხოლოდ იმ ადამიანებს შეეძლებათ, რომლებსაც გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო, სპეციალური კურსის გავლის შემდეგ, სერთიფიკატებს გადასცემს.
სამინისტროს ოზონის ეროვნული ჯგუფის ხელმძღვანელი ნოე მეგრელიშვილი კანონში ცვლილებებს ოზონის შრის დაცვის აუცილებლობით ხსნის. მისი თქმით, ოზონდამშლელი ნივთიერებების მავნე ზემოქმედების შემცირება აუცილებელია.
"ატმოსფერული ჰაერის დაცვის შესახებ კანონში დაემატება კიდევ ერთი მუხლი, რომელიც მიეძღვნება სერთფიცირების სისტემას. გარემოში ოზონდამშლელი ნივთიერებები რომ არ გაიფრქვეს, საჭიროა კეთილსინდისიერი და შესაბამისი ცოდნით აღჭურვილი მაცივარ-ტექნიკოსი, რომელიც კონდიცირების სისტემებს მოემსახურება. დაინერგება სერტიფიცირების სისტემა და მხოლოდ სერთიფიცირებულ ტექნიკოსს შეეძლება ოზონდამშლელ ნივთიერებებთან ურთიერთობა. ამ ინიციატივით გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო პარლამენტში სექტემბერში, შემოდგომის სესიაზე, შედის. დაწესდება ჯარიმები, ვინც მაცივრებიდან ოზონდამშლელ ნივთიერებას, დაუდევრობის, ან სხვა მიზეზით გააფრქვევს. თუ სპეციალისტი სერთიფიკატის გარეშე მოემსახურება მაცივარ-დანადგარებს, ამ შემთხვევაში ტექნიკის მფლობელიც დაჯარიმდება", _ აცხადებს ნოე მეგრელიშვილი.
სამინისტრო ყველა ძირითად რეგიონში გეგმავს სწავლების ჩატარებას. საბოლოო სატესტო გამოცდა თბილისში იქნება. პირველ ეტაპზე დაახლოებით ათასამდე სერთიფიცირებული ტექნიკოსის მომზადება, ხოლო მომავალ წელს ამ რიცხვის გაზრდა იგეგმება. სერთიფიკატის გაცემის პირობებში სწორი მომსახურების ცოდნაც იგულისხმება. სერთიფიცირებულმა მემაცივრე-ტექნიკოსმა არამარტო ოზონდამშლელ ნივთიერებებთან მოპყრობა, არამედ ყველანაირი ტიპის მაცივრის, როგორც საყოფაცხოვრებო, ასევე დიდი კონდიცირების სისტემების და თბური ტუმბოების შეკეთებაც უნდა იცოდეს.
ოზონდამშლელი ნივთიერებების შემცირების ვალდებულება საქართველოს მონრეალის ოქმის საფუძველზე აქვს აღებული.
1985 წელს ოცმა ქვეყანამ ხელი მოაწერა ოზონის შრის დაცვის შესახებ ვენის კონვენციას, 1987 წელს კი 43–მა ქვეყანამ ამ კონვენციის ოქმს (მონრეალის ოქმი), რომლითაც დადგინდა ოზონის შრის დამშლელი ნივთიერებების ხმარებიდან ამოღების ეტაპობრივი გრაფიკი. შემდგომში ამ ხელშეკრულებებს პრაქტიკულად მთელი მსოფლიო შეუერთდა. დღეს ყველაზე აგრესიული ქლორ–ფტორ–ნახშირწყალბადები უკვე ამოღებულია ხმარებიდან.
სტრატოსფერული ოზონის დაშლა გამოწვეულია ჰალოგენების შემცველი ორგანული ნაერთების: ქლორ–ფტორ–ნახშირწყალბადების (ქფნ–ები), ქლორ–ბრომ–ნახშირწყალბადების და ჰალონების ატმოსფეროში მოხვედრით. ამ ნივთიერებათა წარმოება მეოცე საუკუნის ოციანი წლებიდან დაიწყო. ისინი გამოიყენება როგორც იდეალურად უსაფრთხო მაცივარაგენტები, დეზოდორანტების შემავსებლები, ელექტრომოწყობილობის გამწმენდები, ცეცხლჩამქრობი ნივთიერებები, მცენარეთა დაცვის საშუალებები. ითვლება, რომ თითო მოლეკულა ქლორ–ფტორ–ნახშირბადი ას ათასამდე ოზონის მოლეკულას შლის ( ოზონის ხვერელი, დიამეტრით 1000 კმ, პირველად აღმოაჩინეს 1986 წელს სამხრეთ ნახევარსფეროში ანტარქტიკის თავზე).
ნოე მეგრელიშვილის თქმით, სამაცივრე სისტემებში (განვითარებად ქვეყნებში, მათ შორის საქართველოშიც) ოზონდამშლელი ნივთიერება R22-ის, ე.წ. ფრეონის, სახელწოდებით არის გავრცელებული. სწორედ ამ ნივთიერებებთან მოპყრობა უნდა იცოდეს სერტიფიცირებულმა მემაცივრე ტექნიკოსმა, შეკეთებისას რომ არ გააფრქვიოს გარემოში და ამით ხელი არ შეუწყოს ოზონის შრის დაშლას.
ოზონის ეროვნული ჯგუფის ხელმძღვანელის თქმით, ოზონის ხვრელი დასახლებულ პუნქტების ზემოთ არ არის აღმოჩენილი, თუმცა მისი გაზრდა ნებისმიერ ადგილას, ძალიან მძიმე შედეგებს გამოიწვევს:
"ოზონდამშლელი ნივთიერებების გაფრქვევა, რომლებსაც სამაცივრე სისტემები შეიცავენ, იწვევს კანის კიბოს, კატარაქტას, იმუნური სისტემის დაქვეითებას და სხვა დაავადებებს. შლიან რა ეს ნივთიერებები ოზონის შრეს, მზის ულტრაიისფერი გამოსხივება იმატებს, რასაც ყველა ცოცხალ ორგანიზმზე მძიმე ზემოქმედება მოჰყვება", _ ამბობს მეგრელიშვილი.
საქართველოში ოზონშემცველ ნივთიერებების შემოტანაზე კვოტაა დაწესებული. კომპანიებს, რომლებიც ამ ნივთიერებებს ტექნიკის წარმოებაში იყენებენ, სპეციალური ნებართვა აქვს სამინისტროსგან მინიჭებული.
"კვოტა დაახლოებით 84 ტონას შეადგენს. ეს ნიშნავს, რომ ქვეყანა 84 ტონა ოზონდამშლელ ნივთიერებაზე მეტს ვერ მოიხმარს. იანვრიდან ეს რაოდენობა 10 ტონით შემცირდება და დახლოებით იქნება 74 ტონის შემოტანის საშუალება. ნელ-ნელა ეს კვოტა კიდევ უნდა შემცირდეს და დავიდეს ნულზე. მინდა გითხრათ, რომ საქართველო მაინც ვერ ითვისებს ამ კვოტას. მსოფლიოს განვითარებულმა ქვეყნებმა უკვე შეწყვიტეს 2010 წელს ოზონდამშლელი ნივთიერებების წარმოება. ახლა ჯერი განვითარებად ქვეყნებზეა, რომელთა ეკონომიკასაც არ აქვს იმის ფუფუნება, ერთბაშად ამოიღონ ეს დანადგარები მოხმარებიდან. საბოლოოდ, ეტაპობრივი შემცირებით 2050 წლამდე უნდა ამოიღონ ეს ნივთიერებები. ამ პერიოდში სხვა შემცვლელებიც გამოჩნდება და ნაკლებად ძვირადღირებული. საბედნიეროდ, მონრეალის ოქმის ძალიან ეფექტური მუშაობის შედეგად ხმარებიდან ამოღებულია ოზონდამშლელი ნივთიერებების დაახლოებით 98%, რაც ძალიან დიდი მიღწევაა. რომ არ ყოფილიყო მონრეალის ოქმი და გაფრქვევის ტენდენცია გაგრძელებულიყო, 2030 წლისთვის ოზონის შრის 2/3 განადგურდებოდა. წარმოიდგინეთ, რა რაოდენობის ულტრაიისფერი გამოსხივება შემოვიდოდა დედამიწაზე და რამხელა ზიანს მიაყენებდა იგი ადამიანს და გარემოს", _ ამბობს ნოე მეგრელიშვილი.
მეცნიერები იმედოვნებენ, რომ 2050 წლისთვის, ოზონდამშლელი ნივთიერებების კლების ტენდენცია გაგრძელდება (პროგრესი მონრეალის ოქმის მიღების შემდეგ თვალსაჩიონოა) და იმ შედეგებს მივაღწევთ, რაც 80-იან წლებში არსებობდა, ანუ აღდგება ოზონის შრე და ხვრელიც დაპატარავდება ეტაპობრივად.
