პასუხები ყველაზე აქტუალურ კითხვებზე _ პაციენტის საინფორმაციო ფურცელი

ჯანდაცვის სამინისტრომ ახალ რეფორმასთან დაკავშირებული აქტუალური შეკითხვები და პასუხები გამოაქვეყნა, რომელსაც "გურია ნიუსი" უცვლელად გთავაზობთ:

_  ვის უნდა მიაკითხოთ საჭირო მედიკამენტის რეცეპტზე (ფორმა N3) გამოწერის მიზნით?

_ რეცეპტზე მედიკამენტის გამოწერის მიზნით უნდა მი­ მართოთ ოჯახის/სოფლის/უბნის ექიმს ან საჭირო სპე ციალობის   ექიმ­სპეციალისტს.

_  დაკავშირებულია თუ არა რეცეპტის გამო­ წერა დამატებით ფინანსურ ხარჯებთან?

_ რეცეპტის გამოწერა არ იწვევს დამატებით ფინანსურ ხარჯებს პაციენტის მხრიდან, ვინაიდან:  ექიმთან ვიზიტის ძირითადი მიზანი პაციენტის დიაგ­ ნოსტიკა და მკურნალობაა და რეცეპტი მხოლოდ ჩვეულებრივი სამედიცინო დოკუმენტია, რომელიც ივსება საჭიროების შემთხვევაში.

 ოჯახის ექიმთან და ექიმ­სპეციალისტთან ვიზიტების რაოდენობა შეზღუდული არ არის და ფინანსდება სა­ ხელმწიფოს მიერ საყოველთაო ჯანდაცვისა და სხვა სახელმწიფო  პროგრამების  ფარგლებში. 

ამასთან, სრულად ფინანსდება: ოჯახის/უბნის და სოფლის ექიმთან ვიზიტი ­ ყველა ბე­ნეფიციარისათვის; ყველა ექიმ­სპეციალისტთან ვიზიტი ­ სოციალურად დაუცველი მოსახლეობისათვის, პედაგოგებისათვის, ბავშვთა სააღმზრდელო დაწესებულებების აღსაზრდე­ლებისა და აღმზრდელებისათვის, რეინტეგრაციაში ან მინდობით აღზრდაში მყოფთათვის, ხანდაზმულთა და შშმ პირთა პანსიონატებში მცხოვრებთათვის, იძულებით გადაადგილებულ პირთა გარკვეული ნაწილისათვის, სა­ ხალხო არტისტების, სახალხო მხატვრების და რუსთავე­ ლის პრემიის ლაურეატებისათვის, პენსიონერებისათვის, 0­5 წლის ბავშვებისათვის, სტუდენტებისათვის, შშმპ ბავშვებისა და მკვეთრად გამოხატული შშმ პირებისათ­ ვის; ენდოკრინოლოგთან, ოფთალმოლოგთან, კარდიოლოგ­ თან, ნევროლოგთან, ოტორინოლარინგოლოგთან, გინე­ კოლოგთან, უროლოგთან ვიზიტი ­ ვეტერანებისათვის.

_ რომელი მედიკამენტები გაიცემა ურე­ცეპტოდ?

_ ურეცეპტოდ გაიცემა III ჯგუფის მედიკამენტები, რო­ მელთა რაოდენობა 3 600­–ზე მეტია.მათი მიღება შესაძ­ ლებელია ექიმის დანიშნულების გარეშე. ურეცეპტოდ გასაცემი წამლების ნუსხაში გაერთიანებულია ისეთი პრეპარატები, რომლებიც ნაკლებად მძიმე გვერდითი (არასასურველი) მოქმედებით ხასიათდებიან და ნაკლები ზიანის მოტანა შეუძლიათ პაციენტისთვის. მათი სარ­ გებელი აშკარად სჭარბობს სავარაუდო არასასურველი ეფექტის  პოტენციურ  რისკს.

ურეცეპტოდ გასაცემ მედიკამენტებს მიეკუთვნებიან: კუჭ­ნაწლავის სისტემის დაავადებების სამკურნალო საშუალებები (მაგ.: ომეპრაზოლი, ალმაგელი, დე­ნო­ ლი, ალოხოლი, სენადექსინი, ენტეროლი, მეზიმ­ფორ­ ტე და სხვა); ვიტამინები და მინერალები (გარდა საინექციო ხსნა­ რებისა); ანტიაგრეგანტები (სისიხლის შედედების საწინააღ­ მდეგო) პრეპარატები (მაგ.: ასპირინი კარდიო, კარ­ დიომაგნილი და სხვა); პერიფერიული სისხლის მიმოქცევის გასაუმჯობესე­ ბელი საშუალებები (მაგ.: ტრენტალი, დილასიდომი და სხვა); ანგიოპროტექტორები (მაგ.: ვენო დიოლი, ფლებოდია, დეტრალექსი და სხვა); მთელი რიგი  ტკივილგამაყუჩებელი,  სიცხის  დამწე­ ვი და ანთების საწინააღმდეგო არასტეროიდული სა­ შუალებები (მაგ.: ანალგინი, ტემპალგინი, კეტონალი, იბუპროფენი, ნუროფენი და სხვა); ბრონქული ასთმის სამკურნალო პრეპარატები (მაგ.: ეუფილინი, ტეოტარდი და სხვა); ხველის საწინააღმდეგო და ამოსახველებელი საშუა­ ლებები (მაგ.: ლაზოლვანი, ბრომჰექსინი, სინეკოდი და სხვა); ალერგიის საწინააღმდეგო პრეპარატები (მაგ.: ერიუ­ სი, ალერფასტი, კლარიტინი, სუპრასტინი და სხვა); ღებინების საწინააღმდეგო მედიკამენტები (მაგ.: დრა­მინა) ანემიის საწინააღმდეგო საშუალებები (მაგ.: ფერო­ ფოლგამა, ფეროვიტი, ფეროპლექსი, ფოლის მჟავა და სხვა); გამხსნელის სახით გამოყენებული საშუალებები (საი­ნექციო წყალი, ფიზიოლოგიური ხსნარი); ბიოლოგიურად აქტიური დანამატები და სხვ. ურეცეპტოდ გასაცემი მედიკამენტების ჩამონათვალი განთავსებულია საქართველოს შრომის,  ჯანმრთელო­ ბისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს საიტებზე (www.moh.gov.ge; www.rama.moh.gov.ge). აღნიშნული სიები შედგენილია სხვადასხვა პრინციპით (მაგ.: ანბანის მიხედვით; სავაჭრო დასახელებით), რათა მომხმარებელ­მა ადვილად შეძლოს მისთვის სასურველი მედიკამენტის მოძებნა

_ რომელი მედიკამენტები გამოიწერება რე­ცეპტის (ფორმა N3) ბლანკზე და რატომ?

_ რეცეპტზე (ფორმა N3) გამოიწერება II ჯგუფის მედი­ კამენტები, რომლებიც სერიოზული პოტენციური გვერ­ დითი (არასასურველი) ეფექტებით ხასიათდებიან, რაც მოითხოვს დოზირების უფრო მკაცრ კონტროლს, ექი­ მის სპეციალურ მითითებებს, ზოგჯერ კი პერიოდულ ლაბორატორიულ კონტროლს. მათი ჭარბი დოზირების და არასწორი გამოყენების შემთხვევაში, მოსალოდნელია მძიმე გვერდითი მოვლენები და გართულებები. ამიტომ, ასეთი საშუალებების ექიმის დანიშნულების გარეშე გა­ მოყენებისას სავარაუდო არასასურველი ეფექტი შეიძლე­ბა სჭარბობდეს მათ სარგებლიანობას.

_ რა სახის საფრთხე ახლავს მედიკამენტების საინექციო ფორმებს, რომლებიც რეცეპტზე (ფორმა N3) გამოიწერება?

_ საინექციო (ნემსით ან სისტემით შესაყვანი) ყველა პრე­ პარატი გაიცემა რეცეპტით (II ჯგუფი), ვინაიდან:

• საჭიროებს დოზირების უფრო ზუსტ რეჟიმს და შეყვა­ ნის ადგილის განსაზღვრას ექიმის მითითების შესაბა­ მისად (მაგ.:  ერთი და  იგივე  სამკურნალო საშუალე­ ბა, სხვადასხვა შემთხვევაში, შეიძლება კეთდებოდეს კუნთებში, ვენაში ან კანქვეშ. თითოეულ შემთხვევა­ ში, უნდა შეირჩეს მედიკამენტის განსხვავებული დოზა,  რასაც  მხოლოდ ექიმი  განსაზღვრავს.

• ძალიან მნიშვნელოვანია ექიმის მითითება ინექციის გა­ კეთების ტექნიკის თაობაზე (მაგ.: ზოგიერთი ინტრავე­ ნურად შესაყვანი პრეპარატი შეიძლება მხოლოდ ზუს­ ტად განსაზღვრული განზავებული სახით გაკეთდეს, ან მისი შეყვანა უნდა მოხდეს ძალიან ნელა; სხვადას­ ხვა პრეპარატი სხვადასხვა ჯგუფის კუნთში კეთდება: ზოგიერთი დუნდულა კუნთებში, ზოგიერთი ბარძაყის კუნთებში, ზოგიერთი წინამხარზე; არ შეიძლება ზო­ გიერთი კანქვეშ შესაყვანი პრეპარატის კუნთებში ან ინტრავენურად გაკეთება, ან პირიქით (მაგ.: კალციუ­ მის ქლორიდის კანქვეშ ან კუნთში შეყვანამ შეიძლება ქსოვილების გაღიზიანება და ნეკროზი გამოიწვიოს).

• ინექციურ პრეპარატებს ახასიათებთ მოქმედების უფრო სწრაფი დასაწყისი,  ისევე  როგორც  გვერდი­ თი (არასასურველი) ეფექტების განვითარების უფრო სწრაფი გამოვლენა, მათ მიერ გამოწვეული გართულე­ ბების მართვა არასწორი დოზირების ან სხვა გვერდითი ეფექტების გამოვლენის შემთხვევაში, უფრო ძნელია!

• საინექციო საშუალებების გამხსნელის გამოყენება სიფრთხილეს მოითხოვს (მაგ.: ლიდოკაინის არასწო­ რად გამოყენებისას მოსალოდნელია წნევის დაქვეი­ თება, კრუნჩხვები, ალერგიული რეაქცია);

• ერთი შპრიცით რამდენიმე ნივთიერების შეყვანა, ექიმთან შეუთანხმებლად, არ შეიძლება (შეიძლება შპრიცში არსებული ნივთიერებების შეუთავსებლო­ ბის ან ალერგიული რეაქციის მიზეზი გახდეს);

• საინექციო პრეპარატების გამოყენებისას საჭიროა მათ შეყვანას შორის ექიმის მიერ განსაზღვრული დროის ინტერვალის მკაცრი დაცვა, რომლის გარეშეც პრეპარატმა შესაძლოა სწრაფი კუმულაცია (დაგრო­ ვება) განიცადოს და მძიმე მოწამვლა გამოიწვიოს.

• საინექციო პრეპარატები საჭიროებენ სისუფთავის მა­ ღალ ხარისხს და შესაბამის შესაყვან მოწყობილობას;

_ ხომ არ შეექმნებათ პრობლემები ქრონიკუ­ლი ან ხანგრძლივად მიმდინარე დაავადებების მქო­ ნე პაციენტებს რეცეპტის ამოქმედების შემდეგ?

_ ქრონიკული ან ხანგრძლივად  მიმდინარე  დაავადებების შემთხვევაში, ექიმს უფლება აქვს, გამოწეროს რეცეპტი ერთ წლის ვადით, ამასთან, რეცეპტის გამოყენება შესაძ­ლებელია მრავალჯერადად, ვიდრე არ ამოიწურება გა­მოწერილი მედიკამენტების რაოდენობა. ასევე, კონკრეტული მედიკამენტის საჭირო რაოდენო­ბა ერთი ვიზიტის დროს შეიძლება, გამოიწეროს (გადანა­წილდეს) არა მხოლოდ ერთ, არამედ რამდენიმე რეცეპ­ ტის ბლანკზე, რათა ხანგრძლივი დროის განმავლობაში პაციენტს არ დაჭირდეს ექიმთან დამატებითი ვიზიტი, მხოლოდ რეცეპტის გამოწერის მიზნით.

_ დასაშვებია თუ არა, რეცეპტზე გამოწერი­ ლი წამალი შეძენილი იქნეს არასრულად (ნაწილ-­ნაწილ)?

_ დიახ, რეცეპტი შესაძლოა გამოყენებული იქნეს მრავალ­ ჯერადად, რეცეპტის მოქმედების ვადის ამოწურვამდე. პაციენტს შეუძლია ყოველ ვიზიტზე შეიძინოს წამლის სასურველი რაოდენობა.

_ შესაძლებელია თუ არა სასწრაფო სამედიცინო დახმარე­ ბის გამოძახების დროს სსდ ბრიგადის ექიმმა გამოწეროს რეცეპტი?

_ სასწრაფო სამედიცინო დახმარების ბრიგადის ექიმის მოვალეობაა პაციენტს ადგილზე გაუწიოს სამედიცინო დახმარება, მათ შორის მედიკამენტოზური და საჭიროე­ ბის შემთხვევაში, მოახდინოს მისი ჰოსპიტალიზაცია. გა­ მოძახებისას ის არ გამოწერს რეცეპტს!

_ როგორ მოვიქცეთ ზოგიერთი გადაუდებელი შემთხვევისას, თუ არ გაგვაჩნია რეცეპტი?

_ ჩვეულებრივ, სსდ ბრიგადის გამოძახების გარდა, ზო­ გიერთი გადაუდებელი შემთხვევის დროს (მაგ.: ტკივი­ ლი გულის არეში, მაღალი წნევა, ალერგიული რეაქცია, ბრონქული ასთმის შეტევა და სხვა) შეგიძლიათ მიმარ­ თოთ უახლოეს აფთიაქს. ყველა აფთიაქს აქვსგადაუ­დებელი დახმარების მედიკამენტები, რომელთა გაცემა ნებადართულია ურეცეპტოდ, გადაუდებელი დახმარების აღმოჩენის მიზნით (კაპტოპრილი, სალბუტამოლი, დექ­ სამეტაზონი, ნიფედიპინი, გლუკოზა, ინსულინი, ადრე­ ნალინი, დიმედროლი, პრედნიზოლონი, მეტოპროლოლი, ფუროსემიდი, ატროპინი, ნიტროგლიცერინი, კეტორო­ ლაკი)

_ როგორ ვიქცევით რეცეპტზე გამოწერილი მედიკამენტის რაოდენობის ამოწურვისას?

_ რეცეპტზე გამოწერილი მედიკამენტის რაოდენობის ამოწურვის შემთხვევაში, რეცეპტის ბლანკი რჩება აფ­ თიაქს, პაციენტი კი მკურნალობის კურსის გაგრძელების შემთხვევაში მიმართავს ოჯახის /სოფლის/უბნის ექიმს ან იმ ექიმ­სპეციალისტს, რომელიც ახორციელებს მის სამედიცინო მომსახურებას და საჭიროების შემთხვევა­ ში, უზრუნველყოფს რეცეპტს გამოწერას.

_ განიცდის თუ არა ცვლილებებს რეცეპტით  და  ურეცეპტოდ გასაცემი მედიკამენტების ნუსხები?

_ მედიკამენტების ნუსხები არ არის მუდმივი (სტატიკური) და პერიოდულად ექვემდებარება გადამოწმებას, რომლის შედეგადაც, გვერდითი ეფექტების შესახებ დაგროვილი საერთაშორისო და ადგილობრივი გამოცდილებიდან გა­ მომდინარე,შესაძლებელია სამკურნალო საშუალებების გადატანა ერთიდან მეორე ჯგუფში. მაგალითად: კუჭისა და 12 გოჯა ნაწლავის სამკურნალო პრეპა­ რატები (რანიტიდინი, ომეპრაზოლი, ფამოტიდინი, ესომეპრაზოლი და სხვა) II ჯგუფიდან ამჟამად გადა­ ტანილია  III  ჯგუფში; კეტოკონაზოლის (სოკოს საწინააღმდეგო საშუალე­ ბა), სერიოზული გვერდითი (არასასურველი) ეფექ­ ტების გამოვლენის გამო, მისი გარეგანი ფორმები III ჯგუფიდან (ურეცეპტო) გადატანილი იქნა რეცეპ­ ტით გასაცემთა ნუსხაში (II ჯგუფი), შიგნით მისაღე­ ბი (ტაბლეტები, კაფსულები) ფორმები კი საერთოდ ამოღებულია მიმოქცევიდან.

_ რატომ ხვდება ერთი და იგივე დასახელების სამკურნალო საშუალება სხვადასხვა ჯგუფში?

_ რიგ შემთხვევებში, ერთი და იგივე სამკურნალო საშუა­ ლება გვხვდება სხვადასხვა ჯგუფში, ვინაიდან განსხვავე­ ბულია მათი ფარმაცევტული ფორმები და მიღების გზე­ ბი. კერძოდ, საინექციო საშუალებები შეტანილია რეცეპ­ ტით გასაცემი მედიკამენტების (IIჯგუფი) ნუსხაში, ხოლო შიგნით მისაღები (ტაბლეტი, აბი, კაფსულა) და გარეგანი გამოყენების ფორმები ­ ურეცეპტოდ გასაცემი მედი­ კამენტების (III) ჯგუფში (მაგ.: C ვიტამინის, ანალგინის, პარაცეტამოლის, სუპრასტინის, დიკლოფენაკის და სხვა­ თა საინექციო ფორმები გაიცემა რეცეპტით, ხოლო მათი ტაბლეტირებული ფორმები ­ ურეცეპტოდ).