სასამართლო სისტემის ევოლუციური განვითარებაა მნიშვნელოვანი და არა რევოლუციური. აქცენტი უნდა გაკეთდეს ახალ მოსამართლეებზე, რომლებიც სუფთა ხელებით მოვლენ სისტემაში. არ უნდა მოხდეს ქირურგიული ჩარევა, რომელიც შედეგის მომტანი ვერ იქნება და შესაძლოა, ამან სისტემა შეარყიოს, _ ამბობს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატი ირაკლი ყანდაშვილი, რომელიც საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციამ ამ თანამდებობაზე წარადგინა.
რა პრობლემებსა და გამოწვევებს ხედავს სისტემაში; როგორ აპირებს ხარისხიანი მართლმსაჯულების განხორციელებას; ვის ბრალეულობას ხედავს დაგვიანებული სამართლიანობის აღდგენის პროცესში, _ ამ და სხვა საკითხებზე "გურია ნიუსი" ირაკლი ყანდაშვილს ესაუბრა.
_ რა პრობლემებს ხედავთ მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესში და რა გეგმებით აპირებთ უზენაეს სასამართლოში მისვლას?
_ მიმაჩნია, რომ ხარისხიანი მართლმსაჯულების ადმინისტრირება შეუძლებელია ძლიერი უზენაესი სასამართლოს გარეშე. უზენაესი სასამართლო არის დოქტრინისეული ინსტანცია, რომელმაც უნდა დანერგოს სწორი პრაქტიკა ევროპულ სტანდარტებზე დაყრდნობით. უნდა შეიქმნას კიდევ უფრო გამჭვირვალე, დამოუკიდებელი, ხარისხიანი მართლმსაჯულების განხორციელების წინაპირობები. აუცილებელია გაძლიერდეს ინდივიდუალური მოსამართლე, რის გარეშეც სასამართლოს დამოუკიდებლობას დიდი საფრთხე ემუქრება. ეს გამოწვევები დღეს ნამდვილად არის ქართულ სასამართლო სისტემაში, ამ ყველაფრის სათავეში კი, უპირველესად უზენაესი სასამართლო უნდა ჩაუდგეს. მზად ვარ მივიღო მონაწილეობა ამ პროცესებში, რადგან ამ ყოველივეს რეფორმირების და განვითარების საჭიროებას რეალურად ვხედავ.
მადლობა ადვოკატთა ასოციაციის თავმჯდომარეს, აღმასრულებელ საბჭოს რომელმაც ნდობა გამომიცხადა. მიმაჩნია, რომ სასამართლო სისტემაში რამდენიმე მიმართულებით არის რეფორმა განსახორციელებელი. პირველ რიგში ეს ეხება დროული მართლმსაჯულების განხორციელებას, გადაწყვეტილებების რეალურად დასაბუთებული ფორმით მხარეებისათვის ჩაბარების ტრადიციის დანერგვის საჭიროებას, სისტემის გამჭვირვალობის შექმნას და ევროპულ სტანდარტებთან მიახლოებას.
_ რა არის ყველაზე დიდი პრობლემა მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესში და რატომ გვაქვს ეს პრობლემა – სახელმწიფოს ნების უქონლობის გამო თუ სხვა ფაქტორების ზეგავლენით?
_ სახელმწიფოს ნება უნდა იყოს ძლიერი სასამართლო ხელისუფლების შექმნა ქვეყანაში; წინააღმდეგ შემთხვევაში, წარმოუდგენელია სახელმწიფოს განვითარება. ქვეყნის დემოკრატიულობის, ეკონომიკური წინსვლის ბაზისი – გავლენებისგან დამოუკიდებელი მართლმსაჯულების სისტემაა, გამომდინარე იქედან, რომ ეს ყველაფერი სასამართლო ნდობის წინაპირობაა, როგორც ბიზნესების, ასევე მოქალაქეების მხრიდან. დღეს ეს ნდობა სასამართლო სისტემას დაკარგული აქვს, რაც ჯერ უნდა მოვიპოვოთ, შემდეგ, დავამკვიდროთ. ამისთვის კი, ნეიტრალური პროფესიონალები უნდა მოხვდნენ სასამართლო სისტემაში. სასამართლო უნდა კომპლექტდებოდეს იურიდიული პროფესიიდან მოსული ხალხით, რომლებსაც აქვთ გამოცდილება იურიდიულ პროფესიაში მუშაობის, სისტემას იცნობენ შიგნიდან და იციან როგორც საერთაშორისო ქვეყნის შიგნით არსებული სასამართლო პრაქტიკა, ანუ სასამართლო სისტემაში შემთხვევითი ხალხის მოხვედრის დრო უნდა დამთავრდეს, რაიმე სახის ექსპერიმენტების უფლება არც პრეზიდენტს აქვს და არც სხვა მხარეს.
_ რამდენად სწორად არის დაკომპლექტებული უზენაესი სასამართლო დღეს და რა ხარვეზებს ხედავთ სისტემაში?
_ უპირველესი და მთავარი ხარვეზი მართლმსაჯულების განხორციელების დროულობაა. ფაქტია, რომ უზენაესი სასამართლო ახალ კადრებს საჭიროებს, ისევე როგორც მთელი სასამართლო რგოლები, რადგან, ნებისმიერი გამოკითხვა, კვლევა ამას აჩვენებს. ადვოკატებსაც რომ ჰკითხოთ, საქმეების განხილვის დროულობა ყველაზე დიდი პრობლემაა სასამართლო სისტემაში. წარმოუდგენელია, რომ ერთ მოსამართლეს 400-დან 600 საქმემდე ეწეროს. ასეთ შემთხვევაში მათი კვალიფიკაციაც ეცემა და ხარისხიც კლებულობს. უბრალოდ, ვერ მოასწრებს ერთი მოსამართლე ვადებში საქმის განხილვას და დასრულებას. არის როგორც კადრების ნაკლებობის, ასევე ტექნიკურად აღჭურვის პრობლემა. აქ უნდა მოინდომოს როგორც საკანონმდებლო, ასევე აღმასრულებელმა ხელისუფლებამ, რომ მართლმსაჯულება განვითარდეს. ქილიკი ყოველთვის მარტივია, საქმის კეთება – რთული. მაგრამ როცა გვაქვს იმის საშუალება, რომ საქმე ვაკეთოთ, ხელი უნდა შევუწყოთ სასამართლო სისტემის განვითარებას.
_ როგორ უყურებთ მართლმსაჯულების რეფორმას?
_ ხელისუფლება ნებისმიერი რეფორმის დაგეგმვისას უნდა მოქმედებდეს იმ პრინციპით, თუ რა არის დროული და სწორი ნაბიჯი სასამართლო სისტემის განვითარებისთვის. სასამართლო სისტემის ევოლუციური განვითარებაა მნიშვნელოვანი და არა რევოლუციური. ქირურგიული ჩარევა ეფექტის და შედეგის მომტანი ვერ იქნება. აქცენტი უნდა გაკეთდეს ახალ მოსამართლეებზე, რომლებიც სუფთა ხელებით, იურიდიული პროფესიიდან მოვლენ სისტემაში და არა ქირურგიული ჩარევა, რომელმაც შესაძლოა სისტემა შეარყიოს. თუმცა, ცვლილებები რომ საჭიროა, ეს ნათელია. ადვოკატთა კორპუსი ამას აკადემიურ სტილშიც და საქმითაც საზოგადოებასაც მიანიშნებს.
_ გუშინ თქვენი წარდგენის შემდეგ საზოგადოების ნაწილს გაუჩნდა აზრი რომ თქვენ იკავებთ ლევან მურუსიძის ადგილს უზენაეს სასამართლოში.
_ ამ ეტაპზე მოცემულობა არის ასეთი, რომ ერთი ვაკანტური ადგილია უზენაეს სასამართლოში. მიგვაჩნია, რომ ჩვენ გვქონდა უფლება მიგვეღო მონაწილეობა და დაგვეფიქსირებინა ჩვენი პოზიცია. ახლა ჯერი საქართველოს პრეზიდენტზეა, რომელმაც უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის კანდიდატურა პარლამენტს უნდა წარუდგინოს.
საზოგადოების აზრით ჯერ კიდევ არ არის აღდგენილი სამართლიანობა რომელსაც 2012 წლამდე ხელისუფლება გვპირდებოდა. თქვენი აზრით რას არ აკეთებს სწორად ხელისუფლება და ზოგადად ხედავთ თუ არა სამართლიანობის აღდგენისა და დამკვიდრების ნებას.
ამ პროცესში ყველაზე მნიშვნელოვანია, რომ არ მოხდეს არასწორი მოლოდინების გაჩენა. საზოგადოებას მართლაც აქვს დასაბუთებული პრეტენზიები სამართლიანობის აღდგენის პროცესში. განცდა მაქვს, რომ თავის პირველ განცხადებებში ხელისუფლება გულწრფელი იყო, თუმცა, სამართლიანობის აღდგენის პროცესი ბოლომდე არ არის მიყვანილი. პროცესი უნდა გაგრძელდეს სწორი მუშაობით, სწორი სამართლებრივი რეფორმის მეშვეობით და ამას ხელი უნდა შეუწყოს მართლმსაჯულების ისეთმა მნიშვნელოვანმა რგოლმა, როგორიცაა სასამართლო, ბრალდების მხარემ – პროკურატურამ და ადვოკატთა კორპუსმა.
_ როგორც ვიცით, ადვოკატთა ასოციაცია ახალ რეფორმას იწყებს, რაც ადვოკატთა პროფესიაში შემოსასვლელად სავალდებულო ერთწლიანი სტაჟირების გავლას გულისხმობს. რა ახალი სტანდარტი წესდება ადვოკატობის მსურველებისთვის?
_ საქართველოს ადვოკატთა ასოციაცია აგრძელებს პროფესიის განვითარებაზე ფიქრს და მუშაობას, ჩვენ ვაგრძელებთ ამ პროფესიის კიდევ უფრო მეტად პოპულარიზაციის და საზოგადოებაში ადვოკატის პროფესიისადმი ნდობის მოპოვების პროცესს, რაც გადის კვალიფიციური სერვისის მიწოდების ზღვარზე და შესაბამისად ამ კუთხით ვგეგმავთ ახალ რეფორმას, რაც გახდება წინაპირობა და გარანტია კიდევ უფრო განსწავლული, პრაქტიკისთვის მეტად მომზადებული ადვოკატების პროფესიაში მიღებისა.
კერძოდ, არსებული კანონმდებლობით ადვოკატთა ასოციაციას არა აქვს საშუალება, აკონტროლოს ადვოკატობის მსურველი კანდიდატის სტაჟირების პროცესი, ანუ სად, როგორ და საერთოდ გაივლის თუ არა რეალურად კანდიდატი სტაჟირებას. გვაქვს მოსაზრება, რომ 2017 წლის 1 იანვრიდან ამოქმედდეს ადვოკატთა უმაღლესი სკოლა, რომლის ბაზაზეც ადვოკატობის მსურველი გაივლის იმ თეორიულ კურსებს, რასაც ვერ ისწავლის უმაღლეს სასწავლებელში და მეორე მხრივ კლიენტთან ურთერთობაშ არ ისწავლის, არამედ სანამ კლიენტთან ექნება შეხება ანუ სანამ გახდება ადვოკატი, მას ამის სწავლა სავალდებულო ფორმით მოუწევს ადვოკატთა ასოციაციის ბაზაზე, რაც იქნება წინაპირობა კვალიფიციური კადრების შემოსვლის ჩვენს პროფესიაში. ამით გვექმნება მექანიზმი, ვაკონტროლოთ, რა თეორიულ ცოდნას და პრაქტიკულ უნარ-ჩვევებს იძენს სტაჟიორი.
ასევე აღსანიშნავია, რომ უკვე მესამე წელია ადვოკატთა ასოციაციის პროფესიული გამოცდა ელექტრონული ფორმით ტარდება; რაც არც პროკურორებს და არც მოსამართლეებს არ ჰქონიათ აქამდე. ასევე პირველები ვიყავით, როდესაც ადვოკატებს შევუქმენით ონლაინ სწავლების პლატფორმა, რითაც მათ ოფისიდან გაუსვლელად შეუძლიათ კურსები გაიარონ. ამ ყველაფრით ჩვენ ადვოკატთა პროფესიას ევროპულ სტანდარტებს ვუსადაგებთ. მე როგორც ადვოკატთა ასოციაციის აღმასრულებელი საბჭოს წევრმა თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ ასოციაცია მუდმივად ფიქრობს და მუშაობს ადვოკატის პროფესიის გაძლიერებაზე. აქცენტი გვაქვს გაკეთებული, რომ კვალიფიციური კადრებით დავაკომპლექტოთ ჩვენი პროფესია. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ევროპელი კოლეგებიც ძალიან აფასებენ ჩვენს ასოციაციას, რაც კიდევ ერთხელ დადასტურდა ადვოკატთა ასოციაციის იუბილეზე ნოემბერში, როდესაც ჩვენი კოლეგები და ევროპის ადვოკატთა ასოციაციის ხელმძღვანელი ესწრებოდა ამ ღონისძიებას.
_ მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესში ისაუბრეთ ადვოკატებისა და მოსამართლეების როლზე. როგორ შეაფასებთ პროკურორების მუშაობას და რა ხარვეზებს ხედავთ ამ მიმართულებით?
_ ძალიან მნიშვნელოვნად მიმაჩნია, პროკურორების და ადვოკატთა კორპუსის სწორი კომუნიკაცია. აქ არის საუბარი, ადვოკატებისა და პროკურორების ერთობლივ სასწავლო ტრენინგებზე, ახალი მოდულების შემუშავებაზე. არ შეიძლება ადვოკატი ერთ სამართლებრივ ხედვას ავითარებდეს და საწინააღმდეგო ხედვა ჰქონდეს პროკურორს, რადიკალურად განსხვავებული კი – მოსამართლეს. პროკურორების, მოსამართლეების და ადვოკატების ერთობლივი სასწავლო ღონისძიებების განხორციელება არის ძალიან მნიშვნელოვანი, რაც ახლა არ არის.
_ არის ამის რაიმე წინაპირობა რომ ერთობლივი სწავლება დაიწყოს?
_ ეს აპრობირებული მეთოდია ამერიკის შეერთებულ შტატებში. ადვოკატებმა ამის საჭიროებაზე რამდენიმე წლის წინ დავიწყეთ საუბარი. წელსაც ვაპირებთ ამ მიმართულებით მუშაობას და ვეცდებით, ყველა იურიდიული პროფესიის ადამიანი ჩავრთოთ ამ პროგრამაში. პილოტური შეხვედრები 2015 წელს უკვე გვქონდა, რაც საკმაოდ წარმატებით ჩატარდა. არ უნდა ჰქონდეს საზოგადოებას განცდა, რომ ადვოკატი და პროკურორი არ შეიძლება ერთმანეთში ურთიერთობდნენ. უნდა იყოს საუბარი სამართლებრივ ხედვებთან დაკავშირებით და არა კონკრეტულ საქმეებზე. დარწმუნებული ვარ, ეს მინიმუმამდე დაიყვანს იმ გაუგებრობებს, რასაც აქამდე ჰქონდა ადგილი, პროკურორების მხრიდან ადვოკატების მიმართ ან პირიქით.
.jpg_9849.jpg)
