როცა 1905 წელს გურიაში ამბოხი დაიწყო რუსი მხატვარი-პერედვიჟნიკი ორლოვი ლევ ტოლსტოის შეეკითხა:
_ გიხარიათ რომ ხორცს ისხამს თქვენი იდეები?
_ დიახ, ეს ხალხის ჯანსაღი გამოვლინებაა.
მომდევნო თვეებში სხვადასხვა წერილებში ტოლსტოი წერდა: ,,მე აღტაცებული ვუამბობ ყველას გურულების ამბავს და მაღელვებს მათი ბედი…
შეხეთ გურულებს! რა მნიშვნელოვანი საქმეები წამოიწყეს… გურულების შესახებ წინათაც მსმენია…
მთელი ამ ხნის განმავლობაში ჩემთვის ერთადერთი ბედნიერი მოვლენა გურულების ამბავი იყო….
გურულები ფიცხი ხალხია, ვერ იტანენ პასიურობას…”
მეფისნაცვალ ვორონცოვ-დაშკოვის კანვოის უფროსი ბიგაევი კი მოგონებებში წერდა: Когда волна крестьянских восстаний прокатилась по всему Закавказью… Особенные в этом отношении хлопоты и беспокойство вызывали гурийцы. Возвеличенная самим великим Л. Н. Толстым Гурия, — “авангард русской революции”, не знала рамок своему размаху.
ნაწყვეტი ირაკლი მახარაძის წიგნიდან "გურიის რესპუბლიკა"
