გასულ წელს ლელოს სანახავად ლამის ნახევარი მინისტრთა კაბინეტი იყო ჩამოსული _ მათ შუხუთში გამართული სანახაობა იმდენად მოეწონათ, რომ პირობა დადეს, ეს თამაში მთელი მსოფლიოსათვის გახდება ცნობილიო. გასულ წელსვე ითქვა, რომ აღდგომის ნაცვლად ის მეორე დღეს გაიმართებოდა, ასეთი იყო საპატრიარქოს სურვილი, მაგრამ წელს ლელო აღდგომა დღეს გაიმართება. როგორც ამბობენ, ამის მიზეზი ისაა, რომ გასულ წელს, თარიღის გადატანის შესახებ, მოსახლეობა არავის გაუფრთხილებია, სავარაუდოდ, წლევანდელ ლელოზე მოსულებს გააფრთხილებენ და გაისად უკვე შუხუთში ლელო აღდგომის მეორე დღეს ავარდება.
როგორც ჩანს, მოსახლეობის თხოვნა გაითვალისწინეს და შუხუთის ცენტრში კვირას, აღდგომა დღეს, 15 აპრილს, 17 საათზე კიდევ ერთხელ გველოდება რამდენიმე საათიანი შერკინება.
თუ როგორ ემზადება ლანჩხუთი ამ დღისთვის ამის შესახებ მუნიციპალიტეტის საკრებულოს თავმჯდომარე, სოფელ შუხუთის მაჟორიტარი დეპუტატი, რევაზ ჩიტიძე საუბრობს:
_ გასულ 2011 წელს, ძალიან განსხვავებული მასშტაბები შეიძინა ტრადიციამ, რომელსაც ლელობურთი ჰქვია და შუხუთში უკვე დიდი ხანია ტარდება. ეს ტრადიცია დაახლოებით 250 წელს ითვლის და მას მუდამ დიდი რუდუნებით უფრთხილდებოდა სოფელი. პოსტსაბჭოთა პერიოდში, 1946 წლიდან, ლელო იმართებოდა პირველ მაისს. მეორე მსოფლიო ომის დროს იყო ჩავარდნა. ბურთი არ ავარდნილა იმის გამო, რომ სოფელში ადამიანების გარკვეული კატეგორია მგლოვიარე იყო. მანამდე ლელო აღდგომის დღესასწაულზე იმართებოდა. მას შემდეგ, რაც პირველმა მაისმა დაკარგა თავისი ფუნქცია და ჩვენი ქვეყანა დამოუკიდებელი გახდა, ლელოს გამართვა ისევ აღდგომა დღეს დაიწყო. ამასთან დაკავშირებით, რამდენიმე წელია სხვადასხვა მოსაზრება არსებობს. ზოგი ამბობს, რომ აღდგომა არის საღვთო დღესასწაული, ხომ არ აჯობებს ლელო სხვა დღეს გაიმართოსო. ჯერჯერობით ამ საკითხის განხილვა რაღაც პერიოდით გადავდეთ და წელს, ისვე როგორც შარშან, ის აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაულზე, დღის 5 საათზე გაიმართება. მინდა მადლობა ვუთხრა ყველა იმ შუხუთელს და არაშუხუთელს, რომელიც ლელოს თამაშობს, ყველა იმ ადამიანს, რომელიც მხარს უჭერს ამ თამაშს, წვლილი შეაქვს ტრადიციის არსებობაში და განვითარებაში. ყველას ველოდებით შუხუთის ცენტრში ლელოს სათამაშოდ.
როგორც გასულ წელს, ახლაც ჩამოვლენ ქართული ანსამბლები, სავარაუდოდ თბილისიდან; გაიმართება ქართული ჭიდაობა, ცხენოსნობა, ჩვენთან მოღვაწე მხატვრების ნამუშევრების გამოფენა-გაყიდვა, ასევე იქნება წარმოდგენილი ხალხური რეწვის ნიმუშები და მოხდება მათი გაყიდვაც. დაახლოებით იგივე ფორმატი იქნება, რა ფორმატიც შარშან იყო… ველოდებით სტუმრებს. ბოლო წლებია, ლელოს მიმართ ინტერესი უფრო დიდი გახდა და ბუნებრივია, ჩამოვლენ. სტუმრების ვინაობის დაკონკრეტებისგან თავს შევიკავებ იმიტომ, რომ აღდგომამდე ჯერ კიდევ დროა და შეიძლება რაიმე შეიცვალოს.
_ პრეზიდენტი ხომ არ აპირებს ჩამოსვლას?
_ ვერ გეტყვით. ერთი შემიძლია გითხრათ, რომ სტუმრები გვეყოლება. როგორც გასულ წელს გამოვიდა ლამაზი სანახაობა, ისეთივე იქნება წელს. ბევრ რამეზეა კარგი თამაში დამოკიდებული, ამინდიც გარკვეულ წილად დიდ როლს თამაშობს. იმედია, მზე იქნება. მოთამაშეების დაბალანსებურობასაც აქვს მნიშვნელობა. შარშან იმდენად თანაბარი ბრძოლა იყო, რომ დაახლოებით, 3 საათი გაგრძელდა ჭიდილი.
გამარჯვებულ მხარეს გადაეცემა გარდამავალი თასი, რომელიც შარშან დაწესდა და მას “ზემოურები” დაეუფლნენ. წელს, რომელი მხარეც გაიმარჯვებს, იმათ ხელში გადავა თასი. შემდეგ სოფელი ვგეგმავთ გამარჯვებულის დალოცვას და შესაბამისად, ბურთი წავა გარდაცვლილი ლელობურთელის საფლავზე. რამდენიმე დღის წინ ბატონი გოგა ხაჩიძე იყო ჩამოსული. მას ძალიან უყვარს ეს ტრადიცია. ის დაგვპირდა გარკვეულ თანადგომას _ ეს იქნება ტექნიკური კუთხით თუ ანსამბლების მოწვევის მხრივ. ის ჩამოვა აუცილებლად თავის მეგობრებთან ერთად. ასევე ჩამოვა ყველა ის ადამიანი, ვინც ჩვენს მუნიციპალიტეტს მხარში უდგას. ბატონმა გოგამ მითხრა, რომ ის როგორც მინისტრი კი არ ჩამოდის, არამედ რიგითი ქართველი, რომელიც თავადაც აპირებს ლელოს თამაშს. გასულ წელს მისი მამაც თამაშობდა და შვილიც. წელსაც სამთავე მოვდივართ სათამაშოდო. პატარა საყვედურიც მითხრა, შენ რატომ არ თამაშობდი შარშან, წელს ასე აღარ გაგივა, ვეცდები, გათამაშოო. იმ დღის გრაფიკიდან გამომდინარე, ჩემი თამაში რამდენად შესაძლებელი იქნება ვერ გეტყვით, მაგრამ ვეცდები.
_ რომელ მხარეს მოგიწევთ თამაში _ “ზემოურებისკენ” თუ “ქვემეურებისკენ”?
_ “ზემოურებისკენ”. გამყოფი არის აცანისკენ მიმავალი გზა. ვინც აქეთ მხარეს ცხოვრობს “ქვემოურია”, ხოლო იქეთ მხარეს _ “ზემოური”.
_ ანუ შარშანდელი გამარჯვებული ხართ?
_ შარშანდელიც და შარშანწინდელიც.
_ უფრო მეტს ვინ იგებს?
_ ზუსტად ვერ გეტყვით, მაგრამ მახსოვს ასეთი რამ: ჩემი კლასელის გიგა აფხაძის დიდი ბაბუა გრიგოლ აფხაძე იყო ლელობურთელი. სანამ შეეძლო, თამაშობდა, შემდეგ ბურთს აგდებდა. ასევე იყო კოსტა ორაგველიძე _ ის იყო “ზემოური”, ხოლო გრიგოლი “ქვემოური”. ეს ორი უხუცესი აგდებდა ბურთს. ერთი 95 წლის ასაკში გარდაიცვალა, ხოლო მეორე _ 94 წლის. გიგა სკოლაში სწავლის დროს მიმტკიცებდა, რომ ბაბუაჩემის ნათქვამის მიხედვით 117:109-იაო. ეს დაახლოებით, 1984-85 წლის ამბავს გიყვებით. მას შემდეგ რამდენი დრო გავიდა. ზუსტად რა ანგარიშია, არავინ იცის. თუმცა, ჩვენ გავაკეთეთ ბოლო 12 წლის სტატისტიკა და 7:5-ია “ზემოურების” სასარგებლოდ. ბოლო სამი წელია “ზემოურები” იგებენ ზედიზედ და როგორც ვიცი, “ქვემოურები” რევანშისთვის აქტიურად ემზადებიან.
_ ბატონო რევაზ, გასულ წელს ლელოს გასაშუქებლად ამერიკელი ჟურნალისტი ჩამოვიდა. წელსაც ხომ არ ელოდებით უცხოელებს?
_ ის ამერიკელი ახლაც გვეწვევა. რამდენიმე დღეში ჩამოვლენ პოლონელები. კერძოდ, ცნობილი პოლონელი ფოტოგრაფი რადეკ პოლაკი და მისი თანაშემწე. ისინი მთელი კვირის განმავლობაში იცხოვრებენ სოფელ შეხუთში, შეისწავლიან აქაურ ადათ-წესებს, დაესწრებიან ლელოს და მომზადებულ მასალას მალე წიგნად გამოსცემენ. წიგნი გამოვა პოლონურ და ქართულ ენებზე და მასში ასახული იქნება როგორც ლელოს ტრადიცია, ისტორიული ფაქტები, ასევე სოფელ შუხუთის ცხოვრება.
_ ლელოზე რამდენიმე ფილმიც არის გადაღებული…
_ 5-6 ფილმია ასეთი. პირველი, მახსოვს, ჩემს ბავშვობაში გადაიღეს.
_ ლელოს ფხიზელი თამაში ცოტა წარმოუდგენელია, ალბათ?
_ ხშირად ამბობენ, რომ ლელოს ნასვამი ხალხი თამაშობსო. ასე არ არის. ძირითადი მასა სპეციალურად ემზადება ამ დღისთვის. ნასვამი მხოლოდ ისინი არიან, რომლებიც შემდეგ ერთვებიან.
მოკლედ, 15 აპრილს კიდევ ერთხელ ველოდებით სრულიად საქართველოს შუხუთის ცენტრში.
