სტრასბურგში, ევროპის საბჭოს მართლმსაჯულების ეფექტურობის ევროპული კომისიის (CEPEJ) ვიცე პრეზიდენტად, 2 წლის ვადით, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლე და ასოციაცია – „საქართველოს მოსამართლეთა ერთობის“ წევრი ირაკლი ადეიშვილი აირჩიეს, რომელიც ამ კომისიის ბიუროს წევრი იყო.
ევროპის საბჭოს მართლმსაჯულების ეფექტურობის ევროპულ კომისიაში 47 ქვეყანაა გაწევრიანებული. საბჭოს საქმიანობას ბიურო ხელმძღვანელობს, რომელიც პრეზიდენტის, ვიცე-პრეზიდენტისა და ბიუროს ორი წევრისგან შედგება.
აპირებს თუ არა ევროსაბჭოს რეკომენდაციების გათვალისწინებას საქართველო, რა გეგმები აქვს ამ თანამდებობაზე და რა მიაჩნია მართლმსაჯულების ძირითად პრობლემად, _ ამ საკითხებზე „გურია ნიუსი“ ირაკლი ადეიშვილს ესაუბრა.
_ ბატონო ირაკლი, რა საქმიანობას ეწევა ევროპის საბჭოს მართლმსაჯულების ეფექტურობის ევროპული კომისია და რამდენად მნიშვნელოვანია საქართველოსთვის ამ თანამდებობაზე თქვენი დანიშვნა?
_ ევროპული კომისიის ძირითადი მოვალეობაა ხელი შეუწყოს წევრ ქვეყნებში მართლმსაჯულების ეფექტურობის ზრდას. მართლმსაჯულების ხარისხის ამაღლების მიზნით, კომისიის მიერ გამოიცემა სხვადასხვა სახის სახელმძღვანელოები, დოკუმენტები. კომისიის მიზანია შეიმუშაოს გარკვეული რეკომენდაციები, გაიდლაინები და დანერგოს წევრი ქვეყნების მართლმსაჯულების სისტემაში, რომ იმაზე უკეთ და ეფექტურად შეძლონ საქმიანობა, ვიდრე ამჟამად. რაც შეეხება საქართველოს პერსპექტივიდან, ეს არის ძალიან დიდი პასუხისმგებლობა იმიტომ, რომ ფაქტიურად ევროპის საბჭოს 47 წევრი ქვეყნის საქმიანობის უფრო მეტად გაცნობის შესაძლებლობა მომეცემა, საქართველოს მართლმსჯულებას კი ექნება საშუალება უფრო აქტიურად ითანამშრომლოს ამ კომისიასთან და საბჭოს სხვა სტრუქტურებთან. კომისიის რეკომენდაციის გათვალისწინებით ქართული სასამართლო სისტემის მიერ მრავალჯერ ჩატარდა სასამართლოს მომხმარებელთა კვლევები.
_ ევროსაბჭოს რა რეკომენდაციები გაითვალისწინა საქართველომ და რა კონრეტული შედეგები მივიღეთ?
_ ძალიან საინტერესო იყო ერთი პროექტი – სასამართლოს მომხმარებლების გამოკითხვა, რამდენად კმაყოფილები არიან სასამართლოს მუშაობით, მომსახურებით. კომისიის მიერ შემუშავებული კითხვარით უზენაესმა სასამართლომ და ევროპის საბჭოს ოფისმა საქართველოში დამოუკიდებლად ჩაატარეს კვლევები გასულ წლებში და საინტერესო შედეგები მივიღეთ. კვლევის ჩატარების დროისათვის, დაახლოებით, 80% სასამართლოს მომსახურებით და მუშაობით კმაყოფილი იყო. ეს მაჩვენებელი საკმაოდ მაღალია და ძნელად წარმოსადგენი იყო კრიტიკის ფონზე. როგორც ჩანს, კრიტიკა გამოწვეულია უკმაყოფილო მომხმარებლების ფართო გაშუქებით, სენსაციის ძიების კუთხით. ნეგატიური ინფორმაცია უფრო იყიდება მასობრივ ინფორმაციის საშუალებებში, თუმცა, გამოკითხვამ საპირისპირო შედეგი აჩვენა.
_ ხომ არ იგეგმება ახალი რეგულაციების შემუშავება მართლმსაჯულების ხარისხის გაუმჯობესებისთვის საქართველოში, თუ არის მსგავსი რეკომენდაციები ევროპის საბჭოს კომისიის მიერ?
_ჩვენი კომისია შეიმუშავებს წინადადებებს, როგორ შეიძლება ეფექტურად განხორციელდეს მართლმსაჯულება, თუმცა რამდენად მოვა შესაბამისობაში ეს რეკომენდაციები და წინადადებები ამა თუ იმ ქვეყნის მართლმსაჯულებასთან, ან გაითვალისწინებენ თუ არა, ქვეყნის გადასაწყვეტია. არ გამოვრიცხავ, რომ ზოგ წევრ ქვეყანას უკეთესი კანონმდებლობა ჰქონდეს, ვიდრე ის რეკომენდაცია, რაც შემუშავებულია, ამიტომ ყველა ქვეყანა თავისი საჭიროებიდან გამომდინარე წყვეტს, რა დანერგოს თავის მართლმსაჯულებაში.
_ რა პრობლემები აქვს ქართულ მართლმსაჯულებას? ძალიან ბევრი კითხვა ისმება მოსამართლეთა დამოუკიდებლობის ხარისხზეც…
_ ყველაზე დიდი პრობლემა მოსამართლეთა რაოდენობაა. ის რაოდენობა, რაც დღეს დიდ ქალაქებშია, საკმარისი არ არის. ეს კი იწვევს სასამართლოს გადატვირთულობას. ეს ბუნებრივია, გავლენას ახდენს როგორც განხილვების სისწრაფეზე, ისე გადაწყვეტილების ხარისხზეც. როდესაც მოსამართლეს ასეულობით საქმე აქვს წარმოებაში, ცხადია, შესაძლებელია, რომ მან რაღაც არგუმენტი თავის გადაწყვეტილებაში ისე კარგად ვერ ჩამოაყალიბოს, ანუ სასამართლოს გადატვირთულობა დასაბუთებულობის ხარისხზე მოქმედებს. თუ იქნება საკმარისი რაოდენობის მოსამართლეები, ასეთ შემთხვევაში საქართველოს მოსახლეობა კიდევ უფრო უკეთესი ხარისხის მართლმსაჯულებას მიიღებს. შესაბამისად, არავის გაუჩნდება კითხვა მოსამართლის დამოუკიდებლობასთან დაკავშირებით. ეს სერიოზული გამოწვევაა ქვეყნის წინაშე და დარწმუნებული ვარ, გადავჭრით ამ პრობლემას.
