რას მოვერიდოთ და როგორ მოვიქცეთ ცხელ დღეებში ცუდად გახდომის დროს

ზაფხული წელიწადის ყველაზე ცხელი დროა. ბოლო დღეების განმავლობაში საქართველოში ჰაერის მაღალი ტემპერატურა ფიქსირდება. ჯანდაცვის ეროვნული ცენტრი გასცემს რეკომენდაციებს, სადაც აღნიშნულია, რომ ცხელ დღეებში 11 საათიდან საღამოს 6 საათამდე სასურველია, რომ გარეთ ყოფნას მოვერიდოთ, თუმცა ადამიანების ნაწილი შინ თუ გარეთ, სახლში, სამსახურში თუ ქუჩაში ზოგჯერ შეუძლოდ  ხდება და სასწრაფო დახმარება სჭირდება. ხშირია ნაწლავური ინფექციების შემთხვევებიც.

როგორ მოქმედებს ჰაერის მაღალი ტემპერატურა ადამიანის ორგანიზმზე და როგორ მოვიქცეთ თუ ჩვენს გვერდით მყოფი ადამიანი უეცრად შეუძლოდ გახდა – ამ საკითხებზე ოზურგეთის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ცენტრის ეპიდემიოლოგს, ელზა სიმონიშვილს ვესაუბრეთ.

“ზაფხული მაღალი ტემპერატურა განსაკუთრებით მოქმედებს სუსტი იმუნიტეტის მქონე ადამიანებზე, მცირე ასაკის(განსაკუთრებით 1 წ-მდე ასაკის) ბავშვებზე, ხანდაზმულ პირებზე, სხვადასხვა ქრონიკული დაავადების მქონე პაციენტებზე. მაღალი რისკის ჯგუფებს მიეკუთვება გულ-სისხლძარღვთა სისტემისა და სუნთქვის ორგანოების დეფექტების მქონე ადამიანები, რომლებიც ძალიან მგრძნობიარენი არიან გარემოს მიმართ.

ამიტომ ზაფხულში  სახლში, ტრანსპორტში, ქუჩაში ან სხვა თავშეყრის ადგილას თუ ვინმე მაღალი ტემპერატურის გამო გახდა ცუდად,  ყველამ უნდა იცოდეს პირველადი დახმარების გაწევის წესი, რითაც შესაძლოა ვიხსნათ ადამიანის სიცოცხლე”,_ ამბობს სიმონიშვილი და აღნიშნავს, რომ ღია სივრცეში, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში თუ ადამიანი იმყოფება თავსაბურავის გარეშე შესაძლოა განვითარდეს მზის დაკვრა, ხოლო დახურულ სივრცეში დაბალი ვენტილაციისა და მაღალი ტემპერატურის პირობებში ხშირია სითბური დაკვრა. ასეთ შემთხვევებში დამახასიათებელი სიმპტომებია: 

საერთო სისუსტე, თავის ტკივილი, თავბრუ, ყურებში შუილი, მხედველობის დაბინდვა, გულის ფრიალი, პირის სიმშრალე, წყურვილი, ხანდახან ცხვირიდან სისხლდენა.

ზოგჯერ აღინიშნება გულისრევა და ღებინება. კანი წითელი ფერისაა, ან ფერმკრთალია, ოფლით დაფარული.

ტემპერატურა ზოგჯერ მატულობს, სისხლის წნევა დაბალია. შეიძლება განვითარდეს ხანმოკლე გულისწასვლა გახშირებული  პულსაციით.

მზის დაკვრას პარალელურად შეიძლება ახლდეს მზისგან დამწვრობის ნიშნებიც: დახეთქილი და დაწითლებული კანი, ბუშტუკები სხეულზე, მძიმე შემთხვევებში ვითარდება კრუნჩხვები, ბოდვა, ჰალუცინაციები, გრძნობის დაკარგვა ხანგრძლივი დროით (კომატოზური მდგომარეობა), რასაც შეიძლება მოჰყვეს სიკვდილი.

ამის მიზეზია ძირითადად მზეზე, ცხელ ამინდში დიდხანს გაჩერება შიშველი თავით და/ან სხეულით, მაგალითად გარუჯვისას ჩაძინება, ალკოჰოლური სასმელების ჭარბი მოხმარება პლაჟზე.

_ როგორ გავუწიოთ ადამიანს პირველი დახმარება მზის დაკვრისა და სითბური დაკვრის შემთხვევაში?

_ ასეთ დროს დახმარება  ყველა ადამიანმა უნდა შეძლოს, რადგან თუ პირველი დახმარება დაგვიანდა, მდგომარეობა დამძიმდება.

პირველ რიგში, დაზარალებული უნდა მოვათავსოთ გრილ ადგილას, დახურული სივრცე გავანიავოთ.

თუ მსუბუქი გადახურებაა და უმნიშვნელო დისკომფორტს განიცდის, მაშინ უნდა მიიღოს გრილი შხაპი ხუთი წუთის განმავლობაში, სხეული კარგად გაიმშრალოს და წოლითი რეჟიმი გააგრძელოს.

ნებისმიერი სიმძიმის დროს, აუცილებელია დიდი რაოდენობით ცივი სასმელი: წყალი, ხილის წვენები, მინერალური წყალი (ეს, რა თქმა უნდა იმ შემთხვევაში, თუ ადამიანი გონზეა).ხოლო თუ შხაპის შესაძლებლობა არ არის, მაშინ თავზე უნდა დავადოთ ყინული და შევახვიოთ სველ ზეწარში.

იმ შემთხვევაში, თუ მიიღებთ სხეულის დამწვრობას, ნურასოდეს დაარღვევთ დამწვრობისას წარმოქმნილი ბუშტუკების მთლიანობას, რითაც თავიდან აიცილებთ სხეულის ინფიცირების რისკის გაზრდას. ასეთ შემთხვევებში არ გამოიყნოთ სხვადასხვა არასამედიცინო საშუალებები (რაც ხალხში ასე ფართოდ არის გავრცელებული). უმჯობესია გამოიყენოთ მალამოები.

გარდა ამისა, ეპიდემილოგი ამბობს, რომ როგორც მოსალოდნელი იყო, წელსაც მომატებულია ნაწლავური ინფექციების შემთხვევები და რაც განსაკუთრებით საყურადღებოა, მოიმატა ლეპტოსპიროზის ლაბორატორიულად დადასტურებულმა დიაგნოზებმაც. აღნიშნულის გათვალისწინება ზაფხულის პერიოდში აუცილებელია, რადგან ტბებში, მდინარეებში, წყალსატევებში ბანაობა ზრდის ლეპტოსპიროზით დასნებოვნების რისკს, ხოლო ტემპერატურული რეჟიმის დარღვევითა და ღიად შენახული საკვები, პირადი ჰიგიენის უგულებელყოფა იწვევს ნაწლავური ინფექციების შემთხვევათა ზრდას.

რაც შეეხება ზაფხულის სეზონზე ჯანდაცვის ცენტრის მიერ გაცემულ  რეკომენდაციებს, თუ როგორ დაიცვას მოსახლეობამ თავი  ცხელ დღეებში  ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესებისაგან, სპეციალისტების სამედიცინო რჩევები, რომ  ზაფხული ნაკლებად შემაწუხებელი იყოს, ასე გამოიყურება:

ტანსაცმელი სწორად უნდა შეარჩიოთ

ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ზაფხულის ცხელ დღეებში ტანსაცმლის ფერები და ქსოვილი სწორად შეარჩიოთ. რეკომენდებულია, რომ სიცხეში მაქსიმალურად ნათელი ფერებით შეიმოსოთ, განსაკუთრებით თეთრით, რადგან ასეთი ფერები მზის სხივებს ირეკლავს და თქვენ სხეულს გადახურებისგან იცავს. ატარეთ ნატურალური ქსოვილი.

დაიფარეთ თავი

თუ დღის განმავლობაში გარეთ მოგიწევთ გასვლა და საკმაო  მანძილის ფეხით გავლა, მაშინ აუცილებლად უნდა ატაროთ ქუდი. საათებში, როცა მზე ზენიტშია, დაუცველი თავით გარეთ გასვლა არარეკომენდებულია.

დალიეთ რაც შეიძლება მეტი წყალი, თუ არა გაქვთ რაიმე უკუჩვენება.

სიცხეში ჩვენ დიდი რაოდენობით წყალს ვსაჭიროებთ, რადგან მაღალ ტემპერატურაზე ორგანიზმისთვის საჭირო და აუცილებელი რაოდენობა შეივსოს.

როგორც იცით, მაღალ ტემპერატურაზე ადამიანის ორგანიზმიდან წყალი ინტენსიურად ორთქლდება.

გრილი და არა ყინულიანი წყალი ორგანიზმს აგრილებს და სიცხე უფრო მარტივი ასატანი ხდება.

კონდიციონერი ჩართეთ პერიოდულად

რადგან ის იწვევს ჰაერის გამოშრობას, დეიონიზაციას, მოქმედებს სუნთქვის ორგანოებზე, სისხლძარღვთა სისტემაზე, ამასთანავე აღსანიშნავია, რომ განსხვავება გარემოს ტემპერატურასა და სამყოფ გარემოს შორის არ უნდა აღემატებოდეს 5-6 გრადუსს. უმჯობესია, გარედან შესვლისას 1-2 წთ გავჩერდეთ დერეფანში ან სხვა ნეიტრალურ გარემოში და მერე შევიდეთ კონდიციონერიან სივრცეში.

ჭამეთ ახალმომზადებული საკვები და ახალი ხილი; მოერიდეთ კრემიან საკონდიტრო ნაწარმს.

ცხელი სეზონის დადგომასთან დაკავშირებით ჩვენს მუნიციპალიტეტში მომატებულია ნაწლავური ინფექციების შემთხვევები, ამიტომ განსაკუთრებული ყურადღება მიაქციეთ საკვებ პროდუქტებს.

დიდი ყურადღება მიაქციეთ სხეულის ჰიგიენას, განსაკუთრებით, ხელების ჰიგიენას.

 არ ჩახვიდეთ ზღვაში ან მდინარეში, თუ კანზე გაქვთ ნებისმიერი სახის დაზიანება.

წყლიდან ამოსვლის შემდეგ აუცილებლად მიიღეთ შხაპი და არ ჭამოთ საკვები დაუმუშავებელი ხელებით.

 ეცადეთ , რომ დღის ცხელ საათებში ნაკლებად მიიღოთ ალკოჰოლი;

სპირტიანი სასმელები კიდევ უფრო მგრძნობიარეს ხდის ორგანიზმს, ავიწროებს სისხლძარღვებს და ჰაერის ტემპერატურას უფრო მძაფრად აღიქვამთ. სწორედ ამიტომ, სჯობს — წყალი და ნაკლები ალკოჰოლი.

დღის საათებში არ ივარჯიშოთ ღია სივრცეში

ზაფხულში ჩვენი ორგანიზმი ისედაც დიდი ზეწოლის ქვეშაა, დღის საათებში დამატებითი ფიზიკური აქტივობით დატვირთვა კი კიდევ უფრო გაამძაფრებს მის მდგომარეობას. ამიტომ ვარჯიში ძალიან უსიამოვნო აქტივობად იქცევა თქვენთვის.

საღამოს საათებში ვარჯიში, როცა ჰაერის ტემპერატურაც მცირდება, საუკეთესო გამოსავალია.

სპეციალისტები აღნიშნავენ, რომ  რეკომენდაციები განსაკუთრებული ყურადღებით უნდა  გაითვალისწინონ ასაკოვანმა ადამიანებმა და მცირე ასაკის ბავშვთა მშობლებმა.

გარდა ამისა, ყველას უნდა უპირველესად ახსოვდეს, რომ  ზღვაზე, მდინარეზე, ღია სივრცეებში გასვლა სასურველია დილის 11 საათამდე და საღამოს 6 საათის შემდეგ.