ბახმარო უნიკალური კურორტია, რომლის განვითარების გზა ყოველთვის მწვავე დისკუსიის საგანია.
“ქართული ოცნების” მთავრობამ სივრცითი და ქალაქთმშენებლობითი განვითარების სააგენტოს ბახმაროს განაშენიანების გეგმის განახლება დაავალა. სააგენტოს ასევე ევალება, “ახალი საკურორტო დასახლებების შესაქმნელად” ბახმაროს მიმდებარე ტერიტორიები შეისწავლოს და შესაბამისად დაგეგმოს. შესაბამის განკარგულებას ხელი ოფიციალური ინფორმაციით პრემიერმა ირაკლი კობახიძემ 27 ნოემბერს მოაწერა.
საკითხის შეფასება ჩოხატაურის ყოფილ მთავარ არქიტექტორს გოგი ბოლქვაძეს ვთხოვეთ, რომელიც ბახმაროს განვითარების გეგმაზე წლები მუშაობდა.
_ ბატონო გოგი, ბახმაროს ეკოსისტემა ძალიან მგრძნობიარეა. თქვენი აზრით, როგორ უნდა მოგვარდეს განაშენიანების საკითხი ისე, რომ არ დაზიანდეს უნიკალური რეკრეაციული ზონები და ნაძვნარი, რაც კურორტის მთავარი სამკურნალო თვისებაა?
_ ბახმარო ისეთივე ნაზ ეკოსისტემას წარმოადგენს, როგორც ალპური ტიპის სხვა სიმაღლის კურორტები _ აქ ერთი შეცდომითაც ადვილია ნიადაგის დაზიანება, მიკროკლიმატის შეცვლა და ნაძვნარის გაჩეხვა. ამიტომ სწორ განაშენიანებას ნამდვილად გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს.
არის გზა, როგორ შეიძლება ბახმაროს განვითარება ისე, რომ ეკოსისტემა არ დაზიანდეს _ საჭიროა დაცული ზონის, რეკრეაციული ზონის და განაშენიანების ზონის მკაფიო გამიჯვნა.
ნაძვნარის ძირითადი მასივი და ტორფიანი ჭალები აუცილებლად უნდა შევიდეს გამკაცრებულად დაცულ ტერიტორიებში, სადაც მშენებლობა საერთოდ იქნება აკრძალული.
მხოლოდ ეკოლოგიური ექსპერტიზით დამტკიცებული პროექტები უნდა იღებდეს მშენებლობის ნებართვას. ყველა კოტეჯსა და სასტუმროს უნდა ჰქონდეს ეკოლოგიური სტანდარტების პაკეტი _ ენერგოეფექტურობა, მინიმალური გათბობის დანადგარები, გარე განათების შეზღუდვა (ჰაერისა და ცხოველთა დისლოკაციის დასაცავად).
ბახმაროსთვის დამახასიათებელი ხის კარკასული, მცირე მოცულობის, მაღალი საძირკვლის სახლები ყველაზე ნაკლებ ზიანს აყენებს ნიადაგს. მასშტაბური სასტუმროები და მრავალსართულიანი შენობები არ შეესაბამება კურორტის ტოპოგრაფიას და ეკოლოგიას _ საჭიროა მათი მკაცრად შეზღუდვა. ასევე, საჭიროა კანალიზაციის ცენტრალური, დახურული სისტემა, რადგან ნიადაგში პირდაპირი ჩაღვრა დამანგრეველია. ზუსტი კვლევის საფუძველზე უნდა განისაზღვროს მაქსიმალური ერთდროული დატვირთულობა, სეზონურობის მართვა, ფასის პოლიტიკა, წინასწარი რეგისტრაცია _ ეს ყველაფერი იცავს გარემოს გადატვირთვისგან.
დაწყება უნდა მოხდეს სანერგე პროგრამებით, სადაც ადგილობრივი ჯიშის ნერგები გაიზრდება. დაზიანებული ზონების ეტაპობრივი აღდგენა, ნარჩენების კონტროლი და მონიტორინგი სავალდებულოა.
_ ხშირად გვესმის ბახმაროში მიმდინარე ქაოსურ მშენებლობებზე. თქვენი აზრით, რა რეგულაციები უნდა დაწესდეს, რომ კურორტმა არ დაკარგოს თავისი იერსახე?
_ ბახმაროსთვის “ქაოსური მშენებლობები” ყველაზე დიდი საფრთხეა _ სწორედ ეს აზიანებს მის უნიკალური ლანდშაფტს, ნაძვნარსა და მკურნალობით ცნობილ მიკროკლიმატს. თუ პოლიტიკა მკაცრი და თანმიმდევრული არ გახდა, კურორტი შეიძლება დაკარგოს ის, რაც მას საინვესტიციოდაც და ეკოლოგიურადაც ღირებულს ხდის.
ქვემოთ ჩამოვთვლი ყველაზე რეალურ და გამოცდილი საერთაშორისო პრაქტიკიდან მიღებულ რეგულაციებს, რომლებიც ბახმაროს გადაარჩენს:
- სამშენებლო ზონების მკაფიო განსაზღვრა
განაშენიანების ზონები უნდა განისაზღვროს საფუძვლიან კვლევებზე: ნიადაგი, ბიომრავალფეროვნება, კლიმატი. განსაზღვრული უნდა იყოს: ჩანაშენების ზონა, რეკრეაციული/დაცული ზონა, ინფრასტრუქტურის ზონა. იმ ზონებში, სადაც ნაძვნარი მაღალია, მშენებლობა უნდა იყოს აკრძალული ან მინიმალურ დონემდე შეზღუდული.
- სიმაღლისა და მოცულობის რეგულაცია
ბახმაროს ბუნებრივი ლანდშაფტი ალპურია. მას არ შეესაბამება:
მაღალი სასტუმროები, 3-სართულიანზე მაღალი შენობები, სჯობს ყოველი კოტეჯი იყოს: 1–2 სართული,ხის კარკასით, შეუცვლელი არქიტექტურული სტილით .
3.არქიტექტურული კოდექსი
აუცილებელია შემუშავდეს ბახმაროსთვის ერთიანი “არქიტექტურული წესდება“, სადაც გაწერილი იქნება: სახლის ფორმა, ფერები, გადახურვის მასალა, ფანჯრის პროპორციები, აივნის ტიპები _ ეს თავიდან აიცილებს “სოკოებივით ამოსულ” სხვადასხვა სტილის შენობებს და ინარჩუნებს ვიზუალურ მთლიანობას.
- სამშენებლო მასალების კონტროლი
ალპურ ზონებში ბეტონისა და მასიური ქვის სახლებს უფრო დიდი ეკოლოგიური ზიანი მოაქვს. რეგულაციით უნდა იყოს დაშვებული: ხის კარკასი, თანამედროვე ეკო–მასალები, მძიმე ტექნიკის გამოყენება უნდა იყოს ლიმიტირებული, რათა ნიადაგი არ დააქუცმაცოს.
- ნებართვების მკაცრი პროცესი
ნებართვა გაიცეს მხოლოდ მაშინ, როცა პროექტი აკმაყოფილებს: ეკოლოგიურ შეფასებას (EIA)
არქიტექტურულ სტანდარტებს, სასმელი წყლის, კანალიზაციისა და ენერგოეფექტურობის მოთხოვნებს, მიწისქვეშა წყლების დაზიანებისგან დაცვის გეგმას – თუ ეს პირობები არ სრულდება _ ნებართვა არ გაიცეს.
- კანალიზაცია და ნარჩენების სისტემა
სავალდებულოა: ცენტრალიზებული კანალიზაცია, ნარჩენების დახურული მართვა, მშენებლობისას წარმოქმნილი ნარჩენების გატანის მკაცრი კონტროლი. თუ ეს არ გაკეთდება, ნიადაგს, წყალს და ნაძვნარს დაზიანება გარანტირებული აქვს.
- ბახმაროს დატვირთვის ლიმიტი
უნდა განისაზღვროს რამდენ ტურისტს, კოტეჯე, სასტუმროს შეიძლება ერთდროულად ემსახურებოდეს ეკოსისტემა. თუ ზღვარს გადავაჭარბებთ, კურორტი დაკარგავს თავის ბუნებრივ რესურსს.
- პარკინგისა და მოძრაობის რეგულირება
ბახმაროს შიგნით მოძრაობა უნდა იყოს შეზღუდული: პერიმეტრალური პარკინგები შიდა გადაადგილება ფეხით ან ელექტრო შატლით _ ეს განაშენიანებასაც და გარემოსაც იცავს.
- მონიტორინგისა და ზედამხედველობის ერთიანი სისტემა
რეალურ დროში მონიტორინგი dron-ებით, GIS-ით, სასჯელების მკვეთრი გამკაცრება, უკანონო მშენებლობის დემონტაჟი დაუყოვნებლივ.
- ადგილობრივი მოსახლეობის ჩართულობა
ბახმარო ვერ გადარჩება მარტო “ზედა” რეგულაციით _ მოსახლეებისთვისაც საჭიროა სტიმულები: ეკოტურიზმის ტრენინგები გარემოს დაცვის მხარდაჭერის პროგრამები სუბსიდირება ეკო–მშენებლობაზე.
_ თქვენი აზრით, რა არის ის მთავარი არქიტექტურული ელემენტი, რომელიც ბახმაროს სხვა მაღალმთიანი კურორტებისგან (მაგალითად, გოდერძისგან) განასხვავებს?
_ ბახმაროს თავისი უნიკალური არქიტექტურული ხასიათი აქვს, რომელიც სხვა მაღალმთიანი კურორტებისგან მათ შორის გოდერძისგან აშკარად განასხვავებს. თუ ერთ მთავარ არქიტექტურულ ელემენტს გამოვყოფთ, ეს იქნება:
კომბინაცია სიმაღლეზე აწეული ხის სახლები მაღალ ფერდობზე შემოხვეული ვიწრო პლატოები მაღლა აწეული, მსუბუქი ხის სახლები, კარავი–კოტეჯის ტიპის ფორმა.
ბახმაროს ტრადიციული კოტეჯები ყოველთვის იყო: ხისგან აშენებული, მინიმალური მძიმე მასალებით ბოძებზე აწეული (ნიადაგის დატენიანებისა და ნისლიანი კლიმატის გამო) ბარი–კარავის მსგავსი სახურავით, გადმოშვებული ფერდით მაქსიმალურად მორგებული ხშირ ნისლსა და თოვლს _ ეს სილუეტი პატარა, აწეული, ბუნებაში “ჩასმული” კარავი ბახმაროს ამოცნობადი სიმბოლოა. ბუნებრივ რელიეფზე მიმოფანტული, არარეგულარული განაშენიანება გოდერძიში მეტი არის: დაგეგმილი ქუჩები, ერთიანი სტანდარტით აშენებული სასტუმროები, მაღალი მოცულობები, ბახმარო კი განსხვავდება: არასდროს ყოფილა მკაცრი კვარტალური დაგეგმარება, სახლები “დასდევენ” რელიეფს ყველაფერი ბუნებრივად ნაწილდება პლატოებსა და ალპურ მინდვრებზე, დაბალი სიმჭიდროვე, რაც ქმნის მის მყუდრო, ნახევრად ველურ იერსახეს, გარემოსთან შერწყმული მასალები და ფერები.
ტრადიციული ბახმაროს სახლები იყო: ღია ხის, თბილი შეფერილობებით, ტყის ფერთან შეხამებული. გოდერძიში გაცილებით მეტი თანამედროვე, მინაბეტონის, მეტალის მასალაა.
მოკლედ: ბახმაროს მთავარი არქიტექტურული ელემენტი არის ბოძებზე აწეული, მსუბუქი ხის კარვის ფორმის კოტეჯი, რომელიც ბუნებრივ რელიეფზე თავისუფლად განლაგებულია და მთელ გარემოსთან ორგანულად ერწყმის.
ინფორმაციისთვის: მთავრობის 2019 წლის N589 დადგენილებით დამტკიცებულია ბახმაროს სარეკრეაციო ტერიტორიის ქალაქთმშენებლობითი დოკუმენტაციის ტექსტური ნაწილი, ბახმაროს სარეკრეაციო ტერიტორიის გენერალური გეგმა და ბახმაროს სარეკრეაციო ტერიტორიის განაშენიანების გეგმა თანდართულ რუკებთან ერთად. ამავე დადგენილებით გაუქმდა 2017 წლის განკარგულება “ბახმაროს სარეკრეაციო ტერიტორიის ქალაქთმშენებლობითი დოკუმენტაციის დამტკიცების თაობაზე”.
სივრცითი და ქალაქთმშენებლობითი განვითარების სააგენტოს დაკვეთით ბახმაროში ერთი ახალი უბნის განაშენიანების დეტალური გეგმის პროექტი უკვე მომზადებულია და გარემოს ეროვნულ სააგენტოში სკრინინგის ანგარიშიც იყო გადაგზავნილი, თუმცა მოგვიანებით გარკვეული საკითხების დაზუსტების აუცილებლობით სკრინინგის პროცედურა შეწყდა.
პროექტი ბახმაროს შესასვლელში, ცენტრალური გზიდან მარჯვნივ (ბახმაროს აბრასა და ვერტოდრომს შორის მდებარე ნაკვეთზე) ახალი უბნის გაშენებას ითვალისწინებდა.
გარდა ამისა, “ორბი ჯგუფი” ბახმაროში სასტუმროს აშენებას გეგმავს.
“ორბი ჯგუფი ბახმაროს”, რომელსაც 2024 წლის მაისამდე კურორტ ბახმაროში სასტუმრო უნდა აემოქმედებინა, მთავრობამ ეს ვალდებულება 2028 წლის ივნისამდე გადაუვადა. სახელმწიფომ ბახმაროში “ორბს” ჯამში 4 ჰექტარზე მეტი მიწა 1 ლარად მიჰყიდა.
ავტორი
