ქართული კალათბურთის ისტორიას არაერთი დიდი გამარჯვება ახსოვს.
1962 წლის 29 ივნისს, შვეიცარიის ქალაქ ჟენევაში, ევროპის ჩემპიონთა თასის ფინალში თბილისის „დინამომ” მადრიდის „რეალს” სძლია და ყველაზე პრესტიჟული საკალათბურთო თასი მოიგო. იმ „დინამოს” კაპიტანი გურამ მინაშვილი გახლდათ, 50-60-იანი წლების ქართული კალათბურთის ერთ-ერთი ლეგენდარული მოთამაშე.
დღევანდელ წერილში ბატონი გურამ მინაშვილი მსურს გავიხსენო, რომელიც საკუთარ სპორტულ ბიოგრაფიას თავადვე მოიგონებს. სამწუხაროდ ცნობილი კალათბურთელი 2015 წლის 1 მარტს გარდაიცვალა.
„მეშვიდე კლასში რომ გადავედი, ფიზკულტურის მასწავლებლად ცნობილი ტანმოვარჯიშე, მხატვარი და ყველა სფეროში გამორჩეული კაცი ვახტანგ მარსაგიშვილი მოვიდა. ის გარეგნულადაც სიმპათიური იყო და მთელ სკოლას უცებ შეაყვარა თავი. მარსაგიშვილი თითოეულ მოსწავლეს შესაბამის სპორტის სახეობას უძებნიდა და სასწავლო წლის ბოლოს იშვიათად ნახავდით ბავშვს, რომელიმე სპორტულ სექციაში რომ არ ყოფილიყო ჩართული.
როგორ მოვხვდი კალათბურთში? ბატონი ვახტანგის რჩევით. ერთ დღეს მითხრა, აი, ეს წერილი შალვა დიასამიძეს წაუღე, უნივერსიტეტის ფიზკულტურის კათედრაზე მუშაობს და ბავშვებს სასწავლებლის ეზოში ავარჯიშებსო. სარეკომენდაციო წერილი გამატანა. იმხანად ზუსტად უნივერსიტეტის წინ ვცხოვრობდი და მანამდეც დიდი ინტერესით ვადევნებდი თვალს ბატონი შალვას ვარჯიშებს. ასე დავუკავშირდი კალათბურთს. ერთხელ ჩვენი მწვრთნელი ავად გახდა და მეგობრებმა შინ მივაკითხეთ. მასთან უამრავი უცხოური წიგნი ვნახეთ კალათბურთის შესახებ. იმ დღის შემდეგ კალათბურთელობა საბოლოოდ გადავწყვიტე!
მეათეკლასელი თბილისის ტონო-ში მოვხვდი, რომელსაც კალათბურთის შესანიშნავი მცოდნე და სპორტზე უზომოდ შეყვარებული მიხეილ კეკელიძე წვრთნიდა. გეცოდინებათ, ტონო სახალხო განათლების თბილისის განყოფილების რუსული სახელწოდების აბრევიატურაა. ტონო-ს შემადგენლობაში საქართველოს ჩემპიონი გავხდი და საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატში მონაწილეობის მისაღებად ძაუჯიყაუში, ახლანდელ ვლადიკავკაზში წავედით. სამწუხაროდ იმ ტურნირზე ვერ ვითამაშე: 1936 წელს ვიყავი დაბადებული, შეჯიბრების დაწყების წინ კი ახალი წესი მიიღეს – მხოლოდ 1935 წელს და ადრე დაბადებულებმა უნდა ითამაშონო…
მომდევნო წელს საკავშირო ჩემპიონატი უკრაინის ქალაქ დნეპროპეტროვსკში ჩატარდა. ეს იყო ჩემი პირველი გასვლა საქართველოს ფარგლებს გარეთ. ოქროს მედლები ესტონელებმა მოიგეს, რომელთაც 205სმ სიმაღლის ცენტრი მარტინ ლაგა ჰყავდათ. ის იყო პირველი საბჭოთა კალათბურთელი, რომელიც ბურთს ტენიდა.
1953 წლიდან უკვე „დინამოს” მაისურით ვთამაშობდი თბილისის, საქართველოს თუ საკავშირო პირველობებში, არადა, იმ დროს ჯერ კიდევ სკოლაში ვსწავლობდი. თუმცა, იოლი არ იყო ვარჯიშების და სწავლის შეთავსება. მიუხედავად იმისა, რომ თავისუფალი დრო ფაქტიურად არ მქონდა, სასწავლებელი მაინც ოქროს მედალზე დავასრულე. სხვათა შორის, უნივერსიტეტიც წარჩინებით დავასრულე. დიპლომის აღების შემდეგ მცირე ხანს ენგურის კაშხლის მშენებლობაზეც ვიმუშავე – ბეტონის ხარისხს ვამოწმებდი…
მთავარმა მწვრთნელმა გიორგი ავალიშვილმა ნოდარ ჯორჯიკიასთან გამანაწილა ორადგილიან ნომერში – ჩვენ ერთი ამპლუის მოთამაშეები ვიყავით. ბატონი ნოდარი იმ „დინამოს” ერთ-ერთი საუკეთესო კალათბურთელი იყო. ის კალათბურთის ნიუანსებს მიხსნიდა და ცხოვრებისეულ ამბებსაც მიამბობდა. მიუხედავად იმისა, რომ მას კიდევ შეეძლო რამდენიმე წელი უმაღლეს დონეზე თამაში, ცოტა ხანში კარიერა დაასრულა. იგრძნო, რომ ღირსეულად შევცვლიდი და გზა დამითმო. თუმცა, იმ „დინამოში” მხოლოდ მე არ ვიყავი ახალგაზრდა: ვაჟა ჟღენტის, გივი აბაშიძის, ოთარ ქორქიას, ნოდარ ჯორჯიკიას, ლევან ინწკირველის და შოთა ქორქაშვილის მხარდამხარ მე, გურამ კუჭავა, გურამ აბაშიძე, ილო მირიანაშვილი, მამია კვაჭანტირაძე და ვაჟა გვანცელაძე ვთამაშობდით.
1958 წელს „დინამოს” კაპიტნად ამირჩიეს. იმ დროს ჩვენ თამაშებზე ტევა არ იყო, ბილეთის შოვნა წარმოუდგენელი გახლდათ. ცხადია, ბევრი ახლობელიც მთხოვდა დახმარებას… მოთამაშეთა ოჯახის წევრებისთვის სპორტის სასახლეში მეხუთე და მეთერთმეტე სექტორები იყო გამოყოფილი. მეხუთე სათადარიგოთა სკამთან ახლოს იყო, მეთერთმეტე კი სამთავრობო ლოჟის ზევით, მეორე იარუსზე. ასე რომ, თბილისში გამართული ყოველი მატჩი 20-25 მანეთი მიჯდებოდა. მაშინ ეს თანხა სულაც არ იყო სახუმარო: „დინამოში” ჩემი ხელფასი 80 მანეთი იყო, მოგვიანებით 180 მანეთამდე გამიზარდეს. თითქმის ყველა საბჭოთა კლუბში ასეთი ხელფასები იყო.
1959, 1960 და 1961 წლებში საბჭოთა კავშირის პირველობაზე ვერცხლის მედლები მოვიგეთ. ვერ ვიტყვი, რომ ამა თუ იმ შეჯიბრების საბოლოო შედეგზე მსაჯობამ დიდი გავლენა მოახდინა, მაგრამ ეს ის თემაა, რომელსაც კალათბურთში გვერდს ვერ აუვლი – მსაჯები ხშირად გვამწარებდნენ. განსაკუთრებით შუააზიელები და ერთი ესტონელი, გვარად კიაბი, რომელიც სისხლს გვიშრობდა.
1960 წელს თბილისის „დინამო” პირველად გამოჩნდა ევროპის ჩემპიონთა თასზე – მეორე წრიდან ჩავებით გათამაშებაში. საწყის ეტაპზე რუმინეთის „სტიაუა” დავამარცხეთ, 1/4-ფინალში ბულგარეთის „აკადემიკს” ვაჯობეთ, წინა ორი გათამაშების ფინალისტს და ბულგარეთის ნაკრების საბაზო გუნდს, ნახევარფინალში კი პოლონეთის „პოლონია” დავამარცხეთ, რომელმაც წინა ეტაპზე „ბარსელონას” სძლია. ფინალში ჩვენი ძველი ნაცნობი რიგის არმიის სპორტული კლუბი გველოდა. პირველ ფინალში ათი ქულის სხვაობით დავმარცხდით – 51:61, მეორე კი 62:69 წავაგეთ. ძალიან გულდასაწყვეტია, როცა ტიტულამდე ერთი ნაბიჯი გაკლდება, მაგრამ მეორე მხრივ, ჩვენ ხომ პირველად ვითამაშეთ საერთაშორისო არენაზე?
1962 წლის ჩემპიონთა თასის გათამაშებაშიც მეორე ეტაპიდან ჩავერთეთ. პირველად კვლავ „სტიაუას” ვაჯობეთ, 1/4-ფინალში კი კიდევ უფრო დიდი უპირატესობით დავამარცხეთ თურქეთის „დარუშაფაკა” – 80:67 სტამბულში და 84:49 თბილისში. ნახევარფინალში საკალათბურთო კლასიკა გაიმართა – თბილისის „დინამო” მოსკოვის ცსკა. მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან ძლიერი მეტოქე გვყავდა, ფაქტიურად, იმ წლების ევროპის ერთ-ერთი საუკეთესო კლუბი, ყველაფერი ვიღონეთ და ცსკა მისსავე მოედანზე დავამარცხეთ – 75:71. მიუხედავად ამისა, ვიცოდით: ფინალის საგზურის მოსაპოვებლად თბილისშიც ბოლომდე უნდა გვებრძოლა, რადგან მეტოქეს საპასუხო შეხვედრის მოგება თავისუფლად ხელეწიფებოდა. თბილისშიც გავიმარჯვეთ – 77:66 – და ჩემპიონთა თასის ფინალში გავედით!
ფინალში მადრიდის „რეალი” გველოდა. პირველი პრობლემა გადამწყვეტ თამაშამდე შეიქმნა: ესპანეთს და საბჭოთა კავშირს რთული პოლიტიკური ურთიერთობა ჰქონდათ, ამიტომ ესპანეთმა ვიზაზე უარი გვითხრა. თავის მხრივ, არც მოსკოვში სურდათ „რეალის” ხილვა. გამოსავალი ფიბა-მ მოძებნა: ორი ფინალური შეხვედრის ნაცვლად, ერთის გამართვა გადაწყდა, ისიც ნეიტრალურ მოედანზე. მასპინძლად შვეიცარიის ქალაქი ჟენევა შეირჩა, თარიღად – 29 ივნისი.
ფინალს ჟენევის “პატინუარ დუ ვერტენსმა” უმასპინძლა. მთელი დარბაზი გადათეთრებული იყო, ათასობით ესპანელს შორის კი „დინამოს” მხოლოდ ოთხი ქომაგი იჯდა, მაგრამ რა გულშემატკივრები: საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის პირველი ხელმძღვანელის სპირიდონ კედიას ქალიშვილი დიკა კედია ფრანგ მეუღლესთან ერთად; შალვა დადიანის პირველი მეუღლე ნინო ჩხეიძე; გალაკტიონის მუზა მერი შერვაშიძე და ქართული პროზის პატრიარქი გრიგოლ რობაქიძე!
რა შეიძლება ითქვას ფინალზე? ეს იყო თამაში, რომელშიც კარგი ინდივიდუალისტებით დაკომპლექტებული ორი გუნდი დაუპირისპირდა ერთმანეთს. საბედნიეროდ, ჩვენ ყველაფერი უკეთ გამოგვივიდა და გავიმარჯვეთ – 90:83! საოცარი შეგრძნება იყო, მეცხრე ცაზე ვიყავით სულიერადაც და ფიზიკურადაც!
ფინალის შემდეგ, ბანკეტზე, შუა ლხენისას, ქალბატონი დიკა კედია მოვიდა და მითხრა: გურამ, ბატონ გრიგოლს უნდა თქვენი ნახვა, თუ წინააღმდეგი არ იქნებით, ვესტუმროთ, ძალიან გავახარებთო. იმ მომენტში უჭკუობა გამოვიჩინე, დღევანდელი გადასახედიდან ძალიან ცუდად მოვიქეცი და უარი ვთქვი. შემეშინდა ვინმეს ჩემი არყოფნა რომ შეემჩნია და ნაკრებში პრობლემები არ შეექმნა… ვინ იცის რის თქმა სურდა გრიგოლ რობაქიძეს? ის ოთხ თვეში გარდაიცვალა ჟენევაში.
თბილისში დაბრუნებულებს გულშემატკივრებმა საოცარი დახვედრა მოგვიწყვეს – აეროპორტიდან ქომაგთა არმია მოგვაცილებდა და რაც უფრო ვუახლოვდებოდით ცენტრალურ უბნებს, მათი რიცხვიც იზრდებოდა! მსგავსი დახვედრა მეორედ მხოლოდ 1981 წლის მაისში ვნახე, როცა ფეხბურთელებმა თასების თასი მოიგეს.
ჩემპიონთა თასი – მოვერცხლილი კალათა – ვასილ მჟავანაძეს მივართვით. სამწუხაროა, რომ იმ ჯილდოს ასლი არ დამზადებულა… ბატონმა ვასილმა მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარეს გივი ჯავახიშვილს იქვე დაავალა ჩვენი პრემიებით დაჯილდოება. თავდაპირველად 15 ათასი მანეთი ითქვა. ერთ თვეში შეგვატყობინეს, მხოლოდ ათ ათასს გადმოგცემთო. გავიდა კიდევ ორი თვე და სპორტკომიტეტის თავმჯდომარემ გიორგი სიხარულიძემ მოგვიბოდიშა, ძალიან გვიჭირს და თქვენი პრემია ხუთ ათასამდე შევამცირეთო. საბოლოოდ კი გამოგვიწერეს ის თანხა, მაგრამ მხოლოდ 3500 მანეთი შეგვხვდა – 1500 საფეხბურთო „დინამოს” წევრებს დაურიგეს.
1957 წლის ევროპის ჩემპიონატის წინ პირველად მოვხვდი საკავშირო ნაკრებში – მაშინდელმა მთავარმა მწვრთნელმა გიორგი ტიხონოვმა მიხმო. იმ დროს მწვრთნელი პირადად არ ურეკავდა კალათბურთელს. მას შემდეგ, რაც ნაკრების შემადგენლობა გამოცხადდებოდა, საქართველოს სპორტკომიტეტში მოსკოვიდან აგზავნიდნენ ოფიციალურ წერილს კანდიდატების სიით… საწვრთნელი შეკრებების შემდეგ ბულგარეთში, ევროპის ჩემპიონატზე წავედით. იმ დროს გუნდს უკვე სტეპან სპანდარიანი წვრთნიდა, რომელმაც ტიხონოვი შეცვალა. სხვათა შორის, ეს იყო ევროპის პირველი ჩემპიონატი 1947 წლის შემდეგ, რომელიც ნაკრებმა ოთარ ქორქიას გარეშე ჩაატარა.
მთელი შეჯიბრება ერთი ამოსუნთქვით ჩავატარეთ და ფინალში გავედით. სოფიაში, „ლევსკის” საფეხბურთო სტადიონზე მოწყობილ მოედანზე მასპინძელ ბულგარელებს გაჭირვებით, მაგრამ მაინც მოვუგეთ – 60:57.
1959 წელს ევროპირველობას თურქეთმა უმასპინძლა. გადამწყვეტ შეხვედრაში ამჯერად ფრანგებს შევხვდით. ფინალი კვლავ ღია ცის ქვეშ, საფეხბურთო სტადიონზე იყო დანიშნული, თუმცა გაწვიმდა და დარბაზში გადაიტანეს. ფრანგებს დაცვაში კარგი თამაშით მოვუგეთ, მათ ლიდერს ჟან-კლოდ ლეფევრს გასაქანი არ მივეცით და მეც მეორედ გავხდი ევროპის ჩემპიონი.
იმავე წლის მიწურულს საბჭოთა კავშირის ნაკრების შემადგენლობაში სამი კვირით ამერიკის შეერთებულ შტატებში ვიმოგზაურე. ნიუ იორკი, კანზას სიტი, კლივლენდი, პეორია, დენვერი და სიეტლი – ამ ქალაქებში ვითამაშეთ. სიეტლში თამაშის წინ, როცა ტურნეს საერთო ანგარიში 2:3 იყო, საბჭოთა საელჩოს წარმომადგენელი გვესტუმრა და გვითხრა, თუ ბოლო მატჩს მოიგებთ და ტურნეს 3:3 დაასრულებთ, პრემიის სახით 60 დოლარს გამოგიწერთო. წავაგეთ.
1959 წელს, ჩილეში გამართულ მსოფლიო ჩემპიონატზე ბრაზილიელებთან რთული მატჩი მოვიგეთ – 73:64. მატჩის მერე, გასახდელში რომ შევედი, ვხედავ გურამ აბაშიძე ოლეგ კუტუზოვს ურტყავს. თურმე რა მომხდარა: ეს უკანასკნელი დაბოღმილა, რომ მწვრთნელი ძირითად შემადგენლობაში მათამაშებდა და ბრაზილიასთან მატჩის დაწყებამდე ჩემთვის შეუგინებია. მე ვერ გავიგე, მაგრამ გვერდით მჯდარ გურამს დაუმახსოვრებია და ამიტომაც სცემა კუტუზოვს. საბედნიეროდ, ყველაფერი მშვიდობიანად დასრულდა – მწვრთნელებმა არ გაგვამტყუნეს.
მორიგი ვარჯიშის დროს დარბაზში კანადელები შემოვიდნენ. თურმე ერთს უნახავს ბურთს როგორ ვტენიდი და თანაგუნდელისთვის უთქვამს, საბჭოთა კავშირის ნაკრების ყველაზე დაბალი მოთამაშე ბურთს ტენისო. 186სმ სიმაღლის ვარ, კალათბურთისთვის კი ეს „მოკრძალებული” სიმაღლეა… მოკლედ, ნაძლევი იმას მოვაგებინე, ვინც ჩემზე დებდა ფსონს. ისე, ჩემი სიმაღლის კალათბურთელისგან ბურთის ჩატენვა 50-იან წლებში იყო გასაკვირი, თორემ 80-იან წლებში „ატლანტა ჰოუქსში” ერთი 170სმ სიმაღლის გამთამაშებელი თამაშობდა, სპად ვები, რომელსაც NBA-ს ჩატენვების კონკურსიც მოიგო…
ბრაზილიასთან გამარჯვების შემდეგ ბულგარეთს ვძლიეთ, შემდეგ ჩილე დავამარცხეთ, ბოლოს კი ამერიკის ნაკრები – 62:37. ამხელა სხვაობა გაგაკვირვებთ და გეტყვით რაც მოხდა: ამერიკელები იმდენად იყვნენ გამარჯვებაში დარწმუნებულნი, რომ ჩილეში მოყვარულები გამოგზავნეს. ამიტომაც მოვიგეთ 25 ქულის სხვაობით. ამერიკელებს ბრაზილიელებმაც მოუგეს…
უკანასკნელი მატჩი ტაივანთან გველოდა. ეს ქვეყანა, რომელსაც საბჭოთა კავშირი ჩინეთის ნაწილად განიხილავდა, ფორმოზას სახელწოდებით მონაწილეობდა მსოფლიო ჩემპიონტში. სხვათა შორის, იმის შიშით, რომ ადრე თუ გვიან ტაივანს შევხვდებოდით, საბჭოთა სპორტის ხელმძღვანელები ერთი პირობა საერთოდ არ გვიშვებდნენ ჩილეში. მწვრთნელები დიდხანს არწმუნებდნენ ჩინოვნიკებს, ტაივანს ძალიან სუსტი გუნდი ჰყავს, გამორიცხულია ფინალურ ეტაპზე გავიდესო, მაგრამ ჩილეში მათ საოცრება მოახდინეს – სამხრეთ ამერიკის ჩემპიონი არგენტინა დაამარცხეს და აშშ-ს ნაკრებთან ერთად ფინალურ ეტაპზე გავიდნენ. ჩვენ მათთან თამაში აკრძალული გვქონდა. სპადარიანი და მისი თანაშემწე ალექსანდრ გომელსკი დიდხანს სთხოვდნენ მოსკოვს ტაივანთან თამაშის უფლებას, მაგრამ ამ საქმიდან არაფერი გამოვიდა. საბოლოოდ, ჩვენ და ბულგარეთი დისკვალიფიკაციით დავისაჯეთ და მსოფლიო ჩემპიონატი, რომელიც თითქმის მოგებული გვქონდა, მეექვსე-მეშვიდე ადგილზე დავასრულეთ.
შემძულდა პოლიტიკა, რომელმაც მსოფლიოს ჩემპიონობის შანსი წამართვა! ასეთი მომენტი შეიძლება ერთხელ დადგეს ადამიანის ცხოვრებაში. ჩილეში ჩვენ ამერიკის ნაკრები დავამარცხეთ, მსოფლიოს ჩემპიონად გამოცხადებულ ბრაზილიასაც ვძლიეთ, მაგრამ პოლიტიკური ბრძოლა წავაგეთ ჩინეთს იქით მდებარე პატარა კუნძულთან!
საბჭოთა ხელისუფლებამ საქციელი მოგვიწონა. მოსკოვში დაბრუნებულებს ტრაპზე ისე დაგვხვდნენ, როგორც მსოფლიოს ჩემპიონებს! სპეციალურად ჩვენთვის ოქროს მედლებიც ჩამოასხეს, მაგრამ მე ის, ნამდვილი, ჩილეში დამზადებული მედალი მერჩივნა.
მოსკოვში ჩამოსხმულ ჯილდოზე უფრო ძვირფასი ის შავი ჯინსები იყო, რომელიც სანტიაგოდან ჩამოვიტანეთ. მაშინ ჯინსები მოდაში ახალი შემოსული იყო და დიდი პოპულარობით სარგებლობდა. იმ შარვლებით დიდხანს ვიწონებდით თავს.
მსოფლიო ჩემპიონატზე განცდილი კრახის შემდეგ ამერიკელებმა 1960 წელს, რომის ოლიმპიადაზე ძლიერი გუნდი ჩაიყვანეს, მათ შორის ლეგენდარული ჯერი ვესტი და ოსკარ რობერტსონი. მთელი ნაკრები ოლიმპიურ სოფელში ცხოვრობდა, მხოლოდ რობერტსონი დააბინავეს ცალკე, მეგობარ გოგონასთან ერთად მდიდრულ სასტუმროში. რობერტსონის NBA-ში გადასვლა გადაწყვეტილი იყო და ამიტომაც სარგებლობდა ასეთი შეღავათით… ვესტიც და რობერტსონიც ძალიან ძლიერები იყვნენ, ამერიკელებმა ოლიმპიური ოქრო რომ მოიგეს, დიდწილად მათი დამსახურებაა.
იმ ოლიმპიადიდან ორი სახალისო ამბავი მახსენდება. პირველი ასეთია: ჯგუფურ ეტაპზე, იტალიასთან მატჩის მსვლელობისას (78:70 მოვიგეთ), მაყურებლებმა ხურდა დაგვიშინეს. სათადარიგოთა სკამზე ჩემს გვერდით მჯდომ ვლადიმერ უგრეხელიძეს ვუთხარი, ბიჭო, ფული მოაგროვე, ხვალ დაგვჭირდება-მეთქი. დარბაზის ადმინისტრაციას პარკეტის გასუფთავებაში ჩვენც „დავეხმარეთ”, მეორე დღეს კი იმ ფულით რამდენიმე პოპულარული იტალიელი მომღერლის ფირფიტა შევიძინეთ. რაც შეეხება მეორე ამბავს: მე და იურა კორნეევი ოლიმპიურ სოფელში რამდენიმე მზარეულს დავუახლოვდით, რომლებიც გემრიელი წითელი ღვინით გვიმასპინძლდებოდნენ. კალათბურთელთა ტურნირის დასრულების შემდეგ, სასადილოში, მათ ყავის ჭიქებით ვაკითხავდით და ისინიც ღვინოს გვისხამდნენ. მწვრთნელებს კი უკვირდათ ოთხ-ხუთ ფინჯან „ყავას” რომ ვსვავდით, მაგრამ რადგან მატჩები აღარ გვქონდა, არაფერს გვეუბნებოდნენ.
1961 წლის ევროპის ჩემპიონატზე არ მითამაშია, მწვრთნელის რჩეულთა შორის ვერ მოვხვდი, 1963 წელს, პოლონეთში კი მესამედ გავხდი ოქროს მედლის მფლობელი. სხვათა შორის, იმ ჩემპიონატზე მეოთხე ნომრით ვითამაშე, არადა, ამ ნომრით მხოლოდ ორ ტურნირზე ვიასპარეზე: პოლონეთის გარდა ნომერი ოთხი ვიყავი იმავე წელს ბრაზილიაში გამართულ მსოფლიო პირველობაზე. თბილისის „დინამოში” ყოველთვის მეექვსე ნომერი გახლდით.
ევროპის ჩემპიონის სამი ოქროს მედლით ყოველთვის ვიამაყებ, მაგრამ მათზე უფრო მარიანოს მედალი მიყვარს. ალდო მარიანო იტალიის კალათბურთის ფედერაციის პრეზიდენტი გახლდათ, მისი სახელობის თასი კი ლუწ წლებში თამაშდებოდა ევროპის ჩემპიონატის საუკეთესო სამ გუნდსა და იტალიის ნაკრებს შორის. ძალიან პრესტიჟული ტურნირი იყო. 1958 წელს, ბოლონიაში, მეც ვითამაშე და გარდა იმისა, რომ ჩემპიონი გავხდი, საუკეთესო მოთამაშის პრიზიც გადმომცეს. და რატომ მიყვარს ეს მედალი ასე ძალიან? იმიტომ, რომ იმ ტურნირის მსვლელობისას, იტალიაში გატარებულ დღეებში, ერთი რამ აღმოვაჩინე: თურმე ნამდვილი, დაწყობილი ცხოვრებაც არსებობს; რომ არის ქვეყანა, სადაც ადამიანი, პიროვნებაა მთავარი და ყველაფერი მისთვის კეთდება! ამის გაცნობიერებამ უცნაური აღმაფრენა შემძინა და აგერ, ამდენი წლის შემდეგაც, როცა იმ დღეებს ვიხსენებ, ცხოვრების საოცარი ხალისი მეუფლება! იტალიამ წარუშლელი შთაბეჭდილება მოახდინა ჩემზე. ამიტომაც მიყვარს მარიანოს მედალი ყველაზე ძალიან.
„დინამოდან” და დიდი კალათბურთიდან 1967 წელს წავედი, თუმცა კიდევ შემეძლო სამი-ოთხი წელი თამაში. მიზეზი? მოტივაციის ნაკლებობა. რაც საბჭოთა კავშირში მოთამაშე სპორტსმენს შეეძლო, თითქმის ყველაფერი მოგებული მქონდა: პირველობა, ევროპის ჩემპიონთა თასი, ევროპის ჩემპიონატი, მსოფლიო ჩემპიონატის მედალი, ოლიმპიური ვერცხლითაც ვიწონებდი თავს… თანაც, კარგად მახსოვდა ნოდარ ჯორჯიკიას მაგალითი – როგორ დამითმო გზა და მეც იგივე ნაბიჯი გადავდგი, „დინამოში” ახალი თაობა მოდიოდა და მათთვის გზის დათმობა ვამჯობინე. ერთი პერიოდი ბავშვებს ვავარჯიშებდი, მაგრამ მალე მივხვდი, რომ მწვრთნელობა ჩემი საქმე არ იყო და შევეშვი.
XX საუკუნის 50-60-იანი წლები ქართული კალათბურთის ოქროს ხანაა. ევროპის ჩემპიონთა თასი სწორედ იმ პერიოდში ჩამოვიტანეთ თბილისში!
საქართველოს ყველა დროის ხუთეული? სწრაფი, შემტევი, ტექნიკური კალათბურთი მიყვარს, ამიტომ ხუთეულში ამ სტილის მოთამაშეებს შევიყვან. სუბიექტურობაში ნუ ჩამომართმევთ და გამთამაშებლად ჩემ თავს დავასახელებ; მეორე ნომრად – ზურაბ საკანდელიძეს, ყველა დროის ერთ-ერთ საუკეთესო ქართველ კალათბურთელს; ნომერი მესამე, ფლანგის ფორვარდი ვლადიმერ უგრეხელიძე იქნება, მრავალმხრივი მოთამაშე, სწრაფი და ზუსტად მტყორცნელი; წინა ცენტრად, ანუ როგორც დღეს ამბობენ მძიმე ფორვარდად მიხეილ ქორქიას ვამჯობინებ. რაც შეეხება ცენტრს, ოთარ ქორქია უკონკურენტოა, ის ჩემთვის ყოველთვის პირველ ნომრად დარჩება!“
ავტორი
