TikTok პლატფორმაზე მზარდია იმ ანგარიშების რაოდენობა, რომლებიც პოლიტიკური მიზნით დეზინფორმაციულ, დისკრედიტაციულ ან სხვა მხრივ, მანიპულაციურ მასალას ათავსებენ და ამით მომხმარებლებში მათთვის სასურველი განწყობების შექმნას ცდილობენ. ამის შესახებ ფაქტ-მეტრის ანგარიშშია აღნიშნული.
როგორც ცნობილია, ფაქტ-მეტრის ანგარიში მიზნად ისახავს საზოგადოებას გააცნოს TikTok პლატფორმაზე არსებული საინფორმაციო გამოწვევები და მოქალაქეებს მიაწოდოს ინფორმაცია იმ არხებზე, რომლებიც საზოგადოებრივ აზრზე მანიპულირებას ცდილობენ.
“კვლევის პროცესში TikTok-ზე პროპაგანდისა და დეზინფორმაციის გამავრცელებელი წყაროების სიის შესადგენად საწყის მასალად გამოყენებული იქნა „ფაქტ-მეტრის“ მონიტორინგის სია. სიის გავრცობა „თოვლის გუნდის“ მსგავსი პრინციპით მოხდა. კერძოდ, ხელით (manual) მონიტორინგის პროცესში ანალიტიკოსებმა გამოიყენეს სხვადასხვა გზა, რათა არსებულ წყაროებზე დაყრდნობით გაეფართოებინათ საინფორმაციო მანიპულაციის გამავრცელებელი არხების სია, მათ შორის ე.წ. ჰეშთეგებით ძიება, Facebook-ზე უკვე არსებული გვერდების მსგავსი ან იდენტური TikTok არხების მოძიება და ა.შ. აღნიშნულ კვლევას მოცემული გზით შეგროვებული TikTok-ზე პროპაგანდისა და დეზინფორმაციის გამავრცელებელი წყაროების სია დაედო საფუძვლად.
გარდა აღნიშნული ანგარიშისა, წყაროების სია ღირებული ინფორმაციაა შემდგომი კვლევების ჩასატარებლად – მისი გამოქვეყნება, მათ შორის, მიზნად ისახავს აღნიშნული საკითხით მკვლევრების დაინტერესების გაზრდას და შემდგომი კვლევების ჩატარების გამარტივებას. თუმცა ავტომატიზაციის (მონიტორინგის ხელსაწყოს) გარეშე, ზემოხსენებული მეთოდების გამოყენებით, შედგენილი წყაროების სია შესაძლოა, სრულად არ მოიცავდეს TikTok-ის ქართულ სივრცეში პროპაგანდისა და დეზინფორმაციის გამავრცელებელ წყაროებს და ისინი, შესაძლოა, გაცილებით მეტი იყოს. ამავე კონტექსტში აღსანიშნავია, რომ TikTok-ზე (ისევე როგორც სხვა სოციალური მედიის პლატფორმებზე) ახალი პროპაგანდისტული წყაროების შექმნა რთული პროცედურა არაა და ისინი შესაძლოა, სიის შედგენის შემდგომაც შექმნილიყო. ანგარიში მოიცავს 2023 წლის სექტემბერი-ნოემბრის განხორციელებულ მონიტორინგს.
შედგენილ სიაზე დაყრდნობით განხორციელდა 1) ღია წყაროებზე დაყრდნობით სამაგიდო კვლევის ფარგლებში მათთან დაკავშირებული ინფორმაციის შეგროვება, 2) დამონიტონიტორინგებული არხების დაჯგუფება კატეგორიებად და 3) გარდა თვისობრივი ინფორმაციისა, მონიტორინგის პროცესში რაოდენობრივი მონაცემების სახით შეგროვდა წყაროების მიერ გავრცელებული მასალის მაქსიმალური ნახვების რაოდენობები.
ძირითადი მიგნებები:
- TikTok-ი საქართველოში ანტიდასავლური და პრორუსული პროპაგანდისა და დეზინფორმაცის გავრცელების კუთხით აქტიურად გამოიყენება. მიმდინარე ანგარიშში წარმოდგენილია საინფორმაციო მანიპულაციების გამავრცელებელი 5 ძირითადი კატეგორია: ალტ-ინფოსთან დაკავშირებული ჯგუფები, სხვა პრორუსული ჯგუფები, ოპოზიციის, მთავრობის მადისკრედიტირებელი არხები, შეთქმულების თეორიის გამავრცელებელი არხები.
- Meta-ს მიერ სხვადასხვა დროს Facebook-ზე არაავთენტური და კოორდიცინირებული ქცევის ან საზოგადოების სახელმძღვანელო სხვა წესების დარღვევის გამო წაშლილი ან სხვაგვარად შეზღუდული გვერდები თავისუფლად მოქმედებენ TikTok პლატფორმაზე.
- გვერდები, რომლებიც კოორდინირებულად მოქმედებდნენ Facebook-ზე, ასევე გამოირჩევიან მასალისა და შინაარსის კოორდინირებით TikTok-ზე.
- პრორუსული ჯგუფების ძირითადი ნაწილი „ალტ-ინფოს“ მასალებს აქვეყნებს.
- ოპოზიციის მადისკრედიტირებელი არხებისგან განსხვავებით, ანტისახელისუფლებო არხების კოორდინირებული მოქმედება არ შეინიშნება”,_ აღნიშულია ანგარიშში.
