ამის შესახებ “მწვანე ალტერნატივას” წარმომადგენელმა დავით ჭიპაშვილმა ჯერ კიდევ 28 ნოემბერს სასტუმრო “ვერე პალასში” გამართულ პრესკონფერენციაზე განაცხადა, თუმცა ბანკმა დარღვევების შესახებ ოფიციალური ინფორმაცია ახლა გამოაქვეყნა.
“იმას, რასაც მწვანე ალტერნატივა იძახდა ამდენი ხანი, დადასტურდა ამ გამოძიებით. მაშინ როცა ენერგეტიკის სამინისტრო იძახდა, რომ თურმე ფარავანი, ისევე როგორც სხვა ჰესები საქართველოში შენდება საერთაშორისო სტანდარტებით, მაგალითად ბახვი, დარიალი, და ა.შ. არ წარმოადგენს სიმართლეს, რაც დაადასტურა ამ გამოძიებამ. ის რომ მდინარეში 10%-ის დატოვება არ არის საერთაშორისო სტანდარტი, ეს დადასტურდა ამ გამოძიებით და ახლა ვერავინ ვეღარ იტყვის, რომ საქართველოში დაგეგმილი თუ მიმდინარე დერივაციული ჰესები შესაბამისობაშია, ან ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის სტანდარტებთან ან ევროკავშირის სტანდარტებთან, რომელიც უფრო მკაცრია”, –აღნიშნა დავით ჭიპაშვილმა.
ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ბანკებზე დამკვირვებელთა ქსელმა (CEE Bankwatch Network) და მისმა წევრმა არასამთავრობო ორგანიზაციებმა: “”ეკო-სვესტი” (მაკედონია),
ასოციაცია “მწვანე ალტერნატივა” (საქართველო) და “ზელენა აქცია/დედამიწის მეგობრები” (ხორვატია) ბანკის გადაწყვეტილებაზე ერთობლივი განცხადება გაავრცელეს, რომელსაც “გურია ნიუსი” უცვლელად გთავაზობთ.
“ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკმა (ერგბ) ისე გამოყო დაფინანსება ჰიდროელექტროსადგურების სამი პროექტის განსახორციელებლად მაკედონიაში, ხორვატიასა და საქართველოში, რომ ამ პროექტების სრულფასოვანი შეფასება არ ჩაუტარებია” – ნათქვამია ბანკის შიდა გამოძიების დასკვნაში. გამოძიება კი მას შემდეგ დაიწყო, რაც CEE Bankwatch Network-ის წევრმა ორგანიზაციებმა აღნიშნულ პროექტებთან დაკავშირებით ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკს ოფიციალური საჩივრებით მიმართეს. არასამთავრობო ორგანიზაციები აფრთხილებენ ბანკს, რომ მის მიერ პროექტების არასრულფასოვანი შეფასება უკვე სამწუხარო ტენდენციად იქცა, რაც ბანკირების ზედმეტი თავდაჯერებულობის მაჩვენებელია. ბანკი რატომღაც თვლის, რომ გარემოსადმი მიყენებული ნებისმიერი ზიანი “მართვადია”. რა თქმა უნდა, მსგავსი მიდგომა, ბიზნესის წარმოების თვალსაზრისით, ბევრად უფრო მოსახერხებელია, ვიდრე იმის აღიარება, რომ ზოგიერთი პროექტის განხორციელება, უბრალოდ, არ შეიძლება.
ერგბ-ს პროექტებთან დაკავშირებული საჩივრების განხილვის ორგანომ (Projects Complaints Mechanism, PCM) (ერგბ-ს ორგანო, რომელიც შექმნილია ბანკის გადაწყვეტილებების ბანკისვე გარემოსდაცვით და სოციალურ პოლიტიკასთან შესაბამისობის დასადგენად) ბანკის მიერ სამი ჰიდროელექტროსადგურის პროექტის დაფინანსების თაობაზე სამი სხვადასხვა ანგარიში გამოაქვეყნა. ეს ჰიდროელექტროსადგურებია: ბოშკოვ მოსტი (Boskov Most) მაკედონიაში (1), ომბლა (Ombla) ხორვატიაში (2) და ფარავნის ჰიდროელექტროსადგური საქართველოში. სამივე შემთხვევაში დადგინდა, რომ ბანკმა დაარღვია საკუთარი გარემოსდაცვითი და სოციალური პოლიტიკა, არასწორად შეაფასა რა პროექტების ზემოქმედება ბიომრავალფეროვნებაზე, ამ პროექტების მხარდაჭერის შესახებ გადაწყვეტილებების მიღებამდე. ამას გარდა, ბანკმა ვერ გაატარა შესაბამისი ღონისძიებები პროექტებთან დაკავშირებული გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში საზოგადოების სათანდო მონაწილეობის უზრუნველსაყოფად.
„ბანკის ეს შიდა ანგარიშები ადასტურებს იმას, რაც ჩვენ თავიდანვე ვიცოდით: „თუ ბანკს სურს ამა თუ იმ პროექტის დაფინანსება, ზოგ შემთხვევაში, ის უგულებელყოფს კიდეც პროექტებში არსებულ სერიოზულ გარემოსდაცვით რისკებს”, – აცხადებს CEE Bankwatch Network-ის მაკედონიელი კოორდინატორი ანა ჩოლოვიჩი.
“ნუ ვიქნებით მიამიტები”, – აგრძელებს ჩოლოვიჩი. “ეს ბანკის მიერ დაშვებული უნებლიე შეცდომები არ არის. პირიქით, პროექტების დამტკიცება მათი განმახორციელებლების დაპირებების საფუძველზე და იმის დაშვება, რომ გარემოზე მოგვიანებით, ელექტროსადგურების მშენებლობის პროცესში იზრუნებენ, ერგბ-ს შეგნებული არჩევანია. ის, რასაც საბოლოოდ ვიღებთ, მხოლოდ კოსმეტიკური სამუშაოებია, იმ დროს, როდესაც გარემოს სერიოზული ზიანი ადგება”.
“ომბლას და ბოშკოვ მოსტის შემთხვევებში, ერგბ-მ პროექტები უხარისხო გარემოსდაცვითი შეფასებების საფუძველზე ისე დაამტკიცა, რომ დაცულ ტერიტორიებზე გავრცელებული ფაუნის შესახებაც კი არ ჰქონდა დეტალური ინფორმაცია”, – აცხადებს “ზელენა აქციას” წარმომადგენელი, იაგოდა მიუნიჩი.
“პროექტების დასაწყებად ამგვარი სიჩქარე კატეგორიულად მიუღებელია. ჯერ პროექტების დამტკიცების და ამის შემდეგ დამატებითი კვლევების განხორციელების არსებული პრაქტიკა უბრალოდ არ მუშაობს. ეს ასევე ზღუდავს გადაწყვეტილების მიღების პროცესში საზოგადოების ჩართვის უფლებას მაშინ, როდესაც ჯერ კიდევ შესაძლებელია პროცესზე ზემოქმედება”.
ერგბ-ი თავისი გარემოსდაცვითი და სოციალური პოლიტიკის ახალ პროექტს, სავარაუდოდ, მიმდინარე თვის ბოლოს გამოაქვეყნებს. CEE Bankwatch Network-ი და მისი წევრი ორგანიზაციები მოუწოდებენ ერგბ-ს, ახალ პოლიტიკაში გაამკაცროს პროექტის შეფასებისა და საზოგადოების მონაწილეობის სტანდარტები და რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, უზრუნველყოს, რომ ქაღალდზე გაცხადებული ბანკის პოლიტიკა რეალურ პრაქტიკად იქცეს.
უახლოესი ტესტი იმის შესამოწმებლად, გააუმჯობესა თუ არა ბანკმა თავისი პრაქტიკა საჩივრების განხილვის ორგანოს გაფრთხილებების შედეგად, არის ახალი ჰიდროელექტროსადგურის პროექტი საქართველოში, მდინარე აჭარისწყალზე. მიუხედავად გარემოსდაცვითი რისკებისა, ბანკი მაინც იხილავს ამ პროექტის დაფინანსების შესაძლებლობის საკითხს,
“როგორც მოსალოდნელი იყო, ბანკის იმ დეპარტამენტებს, რომლებიც პოლიტიკის შეუსრულებლობაში დადანაშაულდნენ, საჩივრების განხილვის ორგანოს დასკვნების მიღება გაუჭირდათ”, – აცხადებს ფიდანკა ბაჩევა-მაკგრეთი.
“არაა გასაკვირი, რომ ერგბ-ს ექვს თვეზე მეტი დასჭირდა დოკუმენტების გასაჯაროებისთვის! ახლა მხოლოდ ისღა დაგვრჩენია, დაველოდოთ, რა ზეგავლენას იქონიებს ეს დასკვნები ახალ გარემოსდაცვით და სოციალურ პოლიტიკასა და ბანკის საჩივრების განხილვის ორგანოს სამოქმედო წესებზე; უნდა ველოდოთ უკეთეს პოლიტიკას, თუ პირიქით, ამჟამად მოქმედი პოლიტიკის და უმაღლესი სტანდარტების დამკვიდრებისათვის აღებული ვალდებულებების შესუსტებას?”, – ნათქვამია განცხადებაში.
