წითელი პარასკევი დიდი მარხვის ყველაზე მძიმე დღეა. დიდი პარასკევი – იგივე წითელი პარასკევი, ვნების კვირის პარასკევი დააწესა ქრისტიანულმა ეკლესიამ იმ დღის აღსანიშნავად, როდესაც ქრისტე ჯვარს აცვეს.
ამ მოვლენის სახარებისეული ინტერპრეტაცია ასეთია: იესოს მოძულე მღვდელმთავრებმა იუდას შემწეობით შეიპყრეს იგი და წარუდგინეს ურიასტანის მმართველს პონტოელ პილატეს და მისი ჯვარცმა ითხოვეს. იგი გოლგოთის მთაზე აიყვანეს, სადაც ებრაელები დამნაშავეებს სიკვდილით სჯიდნენ. მაშინ პასექის დღესასწაული იყო და ერთი დასასჯელის განთავისუფლება შეიძლებოდა. პილატემ ავაზაკი ბარაბა გამოიყვანა და იკითხა: რომელი გავათავისუფლოთო. ხალხმა ბარაბას გათავისუფლება ითხოვა. პილატე არ იყო დარწმუნებული ქრისტეს დანაშაულში, მაგრამ ხალხის შფოთს მოერიდა, ტაშტი მოატანინა, ხელები დაიბანა და თქვა: ამ საქმეში მე უბრალო ვარო. ამის შემდეგ, ხალხის მოთხოვნით, ქრისტე ჯვარს აცვეს.
დღეს კაცობრიობამ ღმერთს სიკვდილი მიუსაჯა. დღეს მოხდა ღმერთის საშინელი განსჯა… სამყაროს არასდროს უხილავს ასეთი უმანკო განსასჯელი და ასეთი საშინელი მსაჯული: არასდროს დაუცინიათ ღმერთისთვის ასე საშინლად. მოხარხარე ჯოჯოხეთი ჩასახლდა დღეს ადამიანში და დასცინა ღმერთსა და ყოველივე ღვთაებრივს. დღეს დასცინეს მას, ვისაც არასდროს გაუცინია. დღეს დაამცირეს ის, ვინც მოვიდა ჩვენს განსადიდებლად; დღეს ვტანჯავთ მას, ვინც მოვიდა ტანჯვისაგან ჩვენს განსათავისუფლებლად; დღეს სიკვდილს ვანიჭებთ მას, ვინც მარადიული ცხოვრება მოგვიძღვნა.
საკუთარი ხალხისაგან უარყოფილი სამყაროს მეუფე ჯვარზედ აღესრულა; ზეციური სიყვარული გაითელა ადამიანური სიძულვილით; ნათელი ჭეშმარიტი შეურაცხყოფილი იქნა სიცრუითა და ადამიანური ღალატით. რა ჩააცხრობდა ზეციური მამის მრისხანებას, როგორი ღვაწლი გამოისყიდდა კაცობრიობის ამ ახალი ცოდვით დაცემას. რას წარმოადგენდა მთელი სამყარო და თვით ზეციური ძალები ძე ღმრთისას დანთხეული სისხლის თუნდაც ერთი წვეთის წინაშე?.. გოლგოთიდან ყველაფერი ხელისგულივით მოჩანდა. ნათელი იყო ყოველივე და სამყარო განაჩენს ელოდა. განაჩენი წარმოითქვა ნაგვემი, შეურაცხყოფილი, ტანჯული ძე კაცისას მიერ: „მამაო, მიუტევე ამათ, რამეთუ არა იციან, რასა იქმან“.
აღსრულდა რაღაც დიადი, განუზომლად მნიშვნელოვანი და იდუმალი. მოხდა დაცემული ადამის აღდგინება, ქრისტეში ადამიანის ღმერთთან შეერთება, ცოდვების წარხოცვა, სიცოცხლის განახლება. მამის მიერ მოცემული საქმე აღასრულა ძემ. მამისადმი სრული მორჩილების გზა ბოლომდე განვლო. აღსრულდა ადამიანური სიმართლეც: ის სიყვარული, რაც ერთმა შეიძლება ყველას მისცეს, მიეცა ქვეყანას; ის ბოროტება, როგორიც შეიძლება ამ სოფელმა ერთს დაატეხოს, ქრისტეს ხვედრი შეიქნა. კაცობრიობამ გოლგოთაზე გაასამართლა ქრისტე, მაგრამ გოლგოთაზევე გასამართლდა კაცობრიობაც. გოლგოთაზევე დასრულდა ადამის მოდგმის ქრისტიანობამდელი ისტორია. მართალია, იუდეველებმა ჯვარს აცვეს უფალი, მაგრამ სამაგიეროდ თითქმის მთელმა მაშინდელმა წარმართულმა სამყარომ თაყვანი სცა ჯვარცმულს, როგორც ღმერთს და ამით ქრისტეს ვნების გზა სამყაროს გადარჩენის, ბოროტებისა და ცოდვის უფსკრულიდან მისი აღმოყვანის გზად აღიარა. ქრისტეს ჯვართან ჯვარცმისას შეკავშირდა სამყაროს მთელი ბოროტება და იქვე, ჯვარცმისას, ჯვართან მოხდა ამ ბოროტების დამარცხება. დამარცხება, ასე რომ სწყუროდათ ბოროტებისა და ძალადობის გარემოცვაში მცხოვრებ სიმართლის მაძიებელთ.
ქრისტეს ჯვრით დასრულდა ძველი ცხოვრება და დაიწყო ახალი, რომელშიც აღორძინდა ადამიანის სული. გოლგოთაზე ნათლად გამოიკვეთა საშინელება გზისა, კაცობრიობა რომ ვიდოდა ქრისტემდე. ადამიანს საშუალება მიეცა სინანულისა. გოლგოთა იყო ბრძოლა სიკეთისა ბოროტებასთან, ნათლისა ბნელთან, ქრისტესი ამა სოფლის თავადთან. და ქრისტემ სძლია ამ სოფელს!
გარდამოხსნა
გარდამოხსნას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს მთელი მარხვის განმავლობაში. პარასკევ დღემდე გარდამოხსნა ტრაპეზზე არის დაბრძანებული. მართმადიდებლურ ეკლესიაში ტრაპეზზე მსხვერპლშეწირვა ხდება, პურითა და ღვინით მომზადებული ნივთიერებების ქრისტეს სისხლად და ხორცად გარდაქმნა. ეს არის მთელი ლიტურღიის დანიშნულება და პროცედურა. სწორედ ეს განასახიერებს უფლის განვლილ პერიოდს. ამას წირვის დროს დიდი გამოსვლაც განასახიერებს. როდესაც მოაბრძანებენ ფეშხუმს ხორცით და შემდეგ ბარძიმს იესო ქრისტეს მომავალი სისხლისა და ხორცის შესაქმნელად.
ტრაპეზს საკურთხეველში განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს. ის არის სიმბოლო იმ აკლდამისა, სადაც უფალი იყო დასვენებული, ასევე – იესო ქრისტეს აღდგომისა და მისი ხორცშესხმისა. ტრაპეზზე დაბრძანებულია გარდამოხსნის ცერემონიალი, რაც შექმნილია შესანიშნავ ხელოვანთა მიერ შთაგონებით.
ყველა მართმადიდებლურ ეკლესიაში გარდამოხსნა ძვირფას ტილოზეა შესრულებული. ჩვენ გვაქვს ქართულ სტილში შექმნილი გარდამოხსნები.
გარდამოხსნის ცერემონიალი ყოველთვის აღდგომის წინა პარასკევს აღესრულება.
ჩვენი მღვდელთმთავარი, მისი უწმიდესობა ტაძარში, გარდამოხსნის ქვეშ იკავებს ადგილს. თუ პატრიარქი არ არის, მაშინ რომელიმე უპირატესი სასულიერო პირი აღასრულებს ცერემონიას, მას ამის პრეროგატივა აქვს, როგორც მღვდელმთავარს, ასევე მოძღვარს. ტაძარში ხდება გარდამოხსნის შემოტარება, შემდეგ მას დაასვენებენ ცენტრში.
კვერცხებიაქ პირველად თავს იჩენს წითელი პარასკევის კიდევ ერთი ფენომენი, როდესაც კვერცხი წითლად იღებება. კვერცხი სამყაროსა და მარადიულობის სიმბოლოა. მწვანე ჯეჯილში ჩნდება წამების ფრაგმენტები. მთელი სამყარო იღებება ქრისტეს სისხლითა და ხორცით.
გარდამოხსნას ეს რიტუალი ყოველთვის მოსდევს. შემდეგ უფლის გლოვა იწყება, როგორც მენელსაცხებლე დედებმა და ღვთისმშობელმა დაიტირეს.
გარდამოხსნა ტაძრის ცენტრში სამი დღე, კვირის დილის 6 საათამდე, განთიადის ჟამამდე არის დაბრძანებული. განთიადის ჟამს გარდამოხსნა აღდგება და შებრძანდება ისევ საკურთხეველში.
იმავე საღამოს ტარდება საზეიმო ლიტურღია და იწყება აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაული.
გარდამოხსნას ჩვენ ძალიან დიდ ყურადღებას ვაქცევთ, რადგან ეს დღესასწაული არის ვნების შვიდეულის უმძიმესი დღის დასასრული, რასაც ჯვარცმა ჰქვია და იმ ბედნიერების წინა პირობა, რასაც დიდი აღდგომა ჰქვია.
წყარო: http://www.orthodoxy.ge, www.ambioni.ge
