_ ასე, პირდაპირ წაით, კალცაოისთან მარჯვნივ წაით და მერე შეგხდებათ ვინმე და გეტყვიან.
წავედით. წრიული გავიარეთ და გზას დავადექით. კიდევ ერთ გამვლელს ვკითხეთ. იმან “ბენზინკალონკასთან” გაგვიშვა, იქ მიხვალთ და იკითხეთო, იქედან კი “დიდ ჯვართან რომ მიხვალთ, იკითხეთო”. საბოლოოდ, გურულების მიერ გზის სწავლების ტრადიციული ხერხით თუ უბრალოდ კარგი იღბალით მივაგენით სოფელ დვაბზუს ეთნოგრაფიულ მუზეუმს.
უკვე საღამოს 7 საათი იყო. დანგრეული და ატალახებული სოფლის გზა, ჩაბნელებული ტრადიციული გურული უბანი. მხოლოდ ეთნოგრაფიული მუზეუმის ეზოში ერთი განათება და ეზოში მოფუსფუსე გურულები. მუზეუმი გურული ტრადიციით აშენებულ ოდა სახლს, ნალიას, ცალკე მდგარ “შუაცეცხლის” სამზარეულოს და მარანს მოიცავს.
სიცივე იყო, ამიტომ პირდაპირ სამზარეულოში შევედით, სადაც შუაცეცხლი ენთო. კვამლისგან გაშავებულ ხის ოთახი, იატაკის ნაცვლად _ მიწა, კედლებზე ჩამოკიდებული გამხმარი წითელი პილპილი, ნიორი და კოწახური; შუაცეცხლის ზემოთ ჩამოკიდებული ღორის ბარკალი და კუპატი (ეს უკანასკნელი. როგორც მერე ერთ-ერთ ორგანიზატორმა თქვა სახლიდან მოიტანა).
შუაცეცხლთან დავჯექით. მართალია, კვამლი გვახრჩობდა, მაგრამ სითბოს “ხათრით” გვერჩივნა კვამლის შემოტევისთვის გაგვეძლო. თან გვაინტერესებდა, ვინ მოდიოდა წლევანდელ კალანდობაზე. “უსუფაშვილი მოდის. დილით 12-ზე უნდა მოსულიყვენ, მარა ბიუროს სხდომააო და გადადეს. 7-ზე მოვაო, მარა, არ მგონია მევიდეს მაგ დროსაც. ჩვენ დილის 12-დან აქ ვართ, აგერ, ქალები _ ათიდან,” _ ამბობს სამზარეულოში მოფუსფუსე ერთ-ერთი ქალბატონი.
_ თქვენ აქ მუშაობთ, თუ რატომ ხართ დილიდან? _ ვეკითხებით ქალბატონს.
_ მე ოზურგეთის თეატრის მსახიობი ვარ. ზოგი აქ, მუზეუმში მუშაობს. შარშან პრეზიდენტს დავხვდით და კალანდობა გავაცანით, წელს პარლამენტარები გვყავს, _ გვეუბნება ქალბატონი.
პარლამენტარების დასახვედრად დადგმულ კალანდობაში მონაწილეობას ოზურგეთის თეატრის მსახიობები და ეთნოგრაფიული მუზეუმის თანამშრომლები იღებდნენ. სცენარის მიხედვით, ოზურგეთის თეატრის მსახიობი ომარ ურუშაძე მამის როლს თამაშობს, ბელა კიკვაძე დედაა, ხოლო 3 ბავშვი ოჯახის ნამრავლია. სპექტაკლში მოგვიანებით შემოდის კიდევ ერთი მსახიობი _ გოგა გორდელაძე, ნათლული. სცენარი წინასწარ ჯერ ორგანიზატორებმა დაგეგმეს, შემდეგ უსუფაშვილის დაცვას გააცნეს. “ჯერ მივალთ ჭაჭის სახდელთან, მერე _ მარანთან, მერე _ კუხნაში, მერე ჩიჩილაკს გავათლევიებთ, მერე გადაძახილი და მერე სახლი,” _ გააცნო ორგანიზატორმა დაცვას გეგმა.
_ ბაღნებო, აი იქნება თქვენი მამა, _ ეუბნება ბავშვებს დედის როლში მყოფი ბელა კიკვაძე.
_ ჰამ! _ იყო ბავშვების გაკვირვებული რეაქცია.
_ დაადგინა? – გამოეპასუხა გვერდიდან ერთი ენაკვიმატი გურული, _ დე ენ ემით დადგინდა ბავშვები მამა, _ ხუმრობენ გურულები.
_ აი ბაღნები ნათლიას უნდა მოყვენ თუ აქ უნდა დაგვხდენ? – კითხულობენ.
_ ბაღნები არ გვყოფნის, _ ამბობს დედა.
_ გააკეთე, მერე, დედაკაცო! _ არის პასუხი.
სანამ სცენარი დგება, სამზარეულოში ერთი ცალი ხაჭაპური გამოაცხვეს, შუაცეცხლზე ქვაბი ჩამოკიდეს, წყალი ჩაასხეს, “ვითომ ღომის მოსახარსად გვინდაო”, მჭადის ფქვილი ვერ იშოვეს, ამიტომ მხოლოდ კეცი გააცხელეს. ცალკე ფელამუში მოხარშეს და რამდენიმე ჩურჩხელა ამოავლეს. დანარჩენი ცეცხლთან დატოვეს, “ვითომ, ახლა ვაკეთებთო”.
მთელი დღე ფეხზე მდგარი და მოფუსფუსე მსახიობებს და მისულ სტუმრებს ღორის თავის, ღვეზელის თუ დანახვაზე შიმშილით ლამის გული მისდიოდა, მაგრამ ენაკვიმატი მსახიობი ყველას ეუბნებოდა, “პირველი დათომ (უსუფაშვილმა) უნდა ჭამოს”.
“მაგი თინას გამომცხვარი ხაჭაპურის გარდა, სხვას არ ჭამს,” – არის გურულების პასუხი.
_ არიქა დაცალეთ ეზო! _ დააყიჟინა ორგანიზატორმა, _ მოვიდენ, მოვიდენ! ჩქარა გადაით ჭიშკარს იქეთ!
ეზო დაიცალა. ბელა ანუ ოჯახის დიასახლისი სამსახრეულოში დარჩა, ოჯახის უფროსი ჭაჭის სახდელ აპარატთან (რომელშიც წყალი ესხა, ხოლო არაყი ოჯახიდან ჰქონდათ მოტანილი), ბავშვები _ დედასთან.
საპარლამენტო დელეგაცია 10-მდე ავტომანქანით მოვიდა. დავით უსუფაშვილი, ზვიად ძიძიგური, დავით ბერძენიშვილი, ზაქარია ქუცნაშვილი, ვახტანგ ხმალაძე, ვიქტორ დოლიძე და მათი თანმხლები პირები გურული კალანდობის 6D სპექტაკლში ჩაერთო. (მე-6 “D” პარლამენტარებს ჭამის საშუალებას აძლევს).
_ მაინძელო! _ დაიძახა სტუმარმა და სპექტაკლიც დაიწყო.
_ მობძანდი! _ გამოსძახა ომარ ურუშაძემ, _ ხედავ, ქალო რა დაგვემართა?! სტუმრები მოგვივიდნენ!
მოქმედება სცენარის მიხედვით დაიწყო. ჯერ ჭაჭის სახდელ აპარატთან მივიდნენ. “უფ, უფ, ისეთი არაყია! ლომს დააბამს!”, – ეუბნება მასპინძელი დეპუტატებს. არაყის შემდეგ მარანთან დაგაინაცვლეს. ქვევრს თავი მოხსნეს. ჯერ მე დავლევო, თქვა მასპინძელმა. “დღეს მეექვსეჯერ გადის რეპეტიციას და დათვრა უკვე,” – გაეხუმრნენ გურულები.
მასპინძლის მერე დავით უსუფაშვილმა დალოცა კალანდობა, შემდეგ სხვა დეპუტატებმა.
_ აგერ ვიქტორ დოლიძეა და ამასაც დაალევინეთ, – ეუბნება მასპინძლებს ზაქარია ქუცნაშვილი.
სცენარში მცირე ცვლილება მოხდა _ სამზარეულოს ნაცვლად, სტუმრები ჯერ ჩიჩილაკის დასამზადებლად წაიყვანეს. “სავარაუდოდ, წმინდა ბასილის წვერებთანაა დაკავშირებული ჩიჩილაკი,” _ უხსნის უსუფაშვილს “ოჯახის უფროსი”.
მასპინძლის მერე ჩიჩიკალის დამზადება უსუფაშვილს ასწავლეს. “ასე გაჩეჩილი გვანახოს ჩვენი მტერი,” – ეუბნება მასპინძელი პარლამენტის თავმჯდომარეს.
“ასე იცის კამა ოჯახმა, ხორაგი, ხორაგი!” – სამზარეულოსთან ხის ლანგარზე დალაგებული ღორის თავით, ღვეზელებით და ხილით შეეგება დიასახლისი სტუმრებს და სამზარეულოში შეუძღვა.
სტუმრებმა სამზარეულოში კიდევ ერთხელ დალოცეს კალანდა. “მუცლის შელოცვა” წელს საჯარო მოხელეებს არ გაუკეთეს, პრეზიდენტს შარშან ცუდად აუხდაო და სპექტაკლში მოთამაშე ბავშებს “შეულოცა” დიასახლისმა.
მოქმედების ბოლო ნაწილი ოდა სახლში გადავიდა. უსუფაშვილს ლანგარი მიართვეს და კიბეზე წინ გაუშვეს.
კარებზე სამჯერ დაკაკუნება. დიასახლისის სამჯერ გამოძახილი _ “რომელი ხარ?” და ” რა მოგაქვს”…
“რა მომაქვს და გაპარჭყული დედაკაცი, კი არა და დედალი,” _ სტუმრების გასამხიარულებლას იხუმრა მსახიობმა.
ოდაში შესვლის შემდეგ მასპინძელმა აივანზე ორჯერ თოფი ისროლა. ნათლულს ნიშანი მიეცა და ცხენიც სახლისკენ დაიძრა. “არ მელოდით, ხოომ?” _ შორიდან დააყიჟინა ნათლულმა. მასპინძლებმა ნათლულიც სახლში შეიპატიჟეს და ქეიფი სახლში გაიმართა.
გარეთ თოვა დაიწყო.
ზაქარია ქუცნაშვილი ჭაჭისა და ღვინის არევამ თუ კარგ ხასიათზე ყოფნამ ანეკდოტების თქმის განყობაზე მოიყვანა: “ერთი ახალი ანგედოტი უნდა ვთქვა გურულებზე,” – ამბობს ქუცნაშვილი:
_ გურულებს მიადგა უცხო კაცი.
_ მასპინძელო! _ მასპინძელი არ სცემს პასუხს. ასე სამჯერ.
ბოლოს, რომელი ხარო? _ იყვირა.
_ ყაჩაღი ვარო.
_ კიდეო კაი, თორემ სტუმარი მეგონე და პურმარილი მექნებოდა გასაშლელი მეგონაო, _ დაამთავრა ანეკდოტი ქუცნაშვილმა.
რამდენიმე ჭიქა ღვინის დალევის შემდეგ, პარლამენტარი სტუმრები საქეიფოდ ოზურგეთის რესტორან “ქალაქურში” წავიდნენ. მასპინძლებმა სტუმრებისთვის გადანახული, გაციებული ღვეზელი, ხაჭაპური, გოჭის თავი, ღვინო და არაყი მოიდგეს და სტუმრების წარმატებულად გამასპინძლება და კალანდობა დალოცეს.
