რამდენიმე დღის წინ, ჩვენს ერთ-ერთ მკითხველს აინტერესებდა, ფასიანი იყო თუ არა ბავშვის ვაქცინაცია და სოფლის ექიმის მომსახურება რა თანხებთან იყო დაკავშირებული.
ჟურნალისტებისთვის გამართულ ბოლო შეხვედრაზე ჯანდაცვის მინისტრმა დავით სერგეენკომ განაცხადა, რომ “სოფლის ექიმის” პროექტი არაჩვეულებრივად არის დაწერილი. მისი ნახევარი მაინც რომ შესრულებულიყო, ჩვენ არაჩვეულებრივი შედეგი გვექნებოდა.”
“გურია ნიუსი” ჯანდაცვის მინისტრთან ამ საკითხის გარკვევას უფრო სიღრმისეულად შეეცადა.
_ სოფლის ექიმის მიმართულება არის ერთ-ერთი მათგანი, რომლისგანაც შედგება ჯანდაცვა. ვერ ვიტყვი, რომ ეს განსაკუთრებულად პრობლემატურია, უბრალოდ გარკვეული მოვლენების გამო ხდება აქცენტის გადატანა ამა თუ იმ მიმართულებაზე. ამის დასადასტურებლად შემიძლია მოვიყვანო ბოლო ერთი თვის კამპანია სასწრაფო დახმარების პრობლემასთან დაკავშირებით.
სამწუხაროდ, ამას ვერ ვადასტურებ, მაგრამ სულ მაქვს შეგრძნება, რომ გარკვეული აქცენტირებები სუბიექტურია და ტენდენციური.
რაც შეეხება “სოფლის ექიმს”, არსებობს კანონი ამის შესახებ, სადაც დეტალურადაა გაწერილი, ვინ რას აკეთებს და რა მოვალეობები გააჩნიათ, რა უფლებები აქვს იგივე სოფლის მოსახლეობას. ავიღოთ თუნდაც თქვენი კითხვა მაგალითად, უფასოა თუ არა სოფლის ექიმთან ვიზიტი? დიახ, უფასოა იმ რეგიონის მოსახლეობისთვის, რომელსაც სოფლის ექიმი ემსახურება. რაც შეეხება ვაქცინაციას, ვაქცინებს სახელმწიფო ყიდულობს და უფასოდ არიგებს, ამიტომ ამაში თანხა არ არის გადასახდელი. _ განაცხადა “გურია ნიუსთან” დავით სერგეენკომ.
_ ბატონო დავით, მიუხედავად იმისა, რომ კანონი არეგულირებს “სოფლის ექიმის” ინსტიტუტს, პრობლემები მაინც მრავლადაა, სისტემა გამართულად ვერ მუშაობს.
_ სოფლის ექიმთან მთავარი პრობლემა ნამდვილად სისტემური ხასიათისაა. რომ შევეკითხოთ სოფლის ექიმს, მისთვის მთავარი პრობლემა არის დაბალი ანაზღაურება და ამაში ვეთანხმები. რომ შევხედოთ სისტემურ პრობლემას, ეს არის კონტროლის არარსებობა. არავინ უწყის, რა ხდება სოფლის ექიმებთან. დავიწყეთ ჩვენ ამის კონტროლი და მაშინვე უამრავი პრობლემა შეგვხვდა.
მაგალითად, ხელვაჩაურის რაიონის ტრაგიკული შემთხვევა რომ ავიღოთ (გოგიტა აბაშიძის გარდაცვალების ფაქტზეა საუბარი. ავტ), იმ კონკრეტულ სოფლის ექიმს საქმიანობის ლიცენზია იმიტომ კი არ გაუჩერდა, რომ მისი მოქმედებით ან უმოქმედობით დაიღუპა ბავშვი, არამედ იმიტომ, რომ აღმოჩნდა უამრავი შეუსაბამო დოკუმენტაცია მის წარმოებასა და აქტივობებში. ანუ, არ კონტროლდებოდა არაფერი. სხვა ანალოგიური რომ ავიღოთ, სადაც არაფერი მომხდარა და გეგმიურად შევამოწმოთ, აბსოლუტურად იგივე შედეგებს მივიღებთ. არანაირად არ შეიძლებოდა, ეს უძლიერესი მიმართულება ყოფილიყო ისე, როგორც ახლა არის.
ბუნების კანონია, როგორც კი იწყებ რაღაც ქმედებას, გხვდება უკუქმედება. ჩვენ ვცდილობთ, რეალურად გავერკვეთ, რა ხდება სოფლის ექიმთან დაკავშირებით.
_ კონტროლის რა მექანიზმი გამოიყენეთ და ყველაზე ხშირად რა სახის დარღვევები დაფიქსირდა?
_ კონტროლის მექანიზმად გამოვიყენეთ ის, რომ ავამუშავეთ მონიტორინგის სამსახური, რაც ადრე არანაირად არ ასრულებდა თავის ფუნქციას. ამ მექანიზმს დავაწყებინეთ სამინისტროში თავისი ფუნქციის შესრულება. აღმოჩნდა, რომ ზოგად, პროცედურულ ნაწილშიც მნიშვნელოვანი დარღვევები იყო.
კიდევ ერთხელ რომ დავუბრუნდეთ იმ ექიმის თემას, ჩვენ მას ბრალს არ ვდებთ იმაში, რომ მის გამო დაიღუპა ის ბავშვი. ამ ბავშვის შემთხვევა რომ არ ყოფილიყო და ის სოფლის ექიმი შეგვემოწმებინა, ზუსტად იგივეს გავაკეთებდით. ეს ქალბატონი თავად ესწრებოდა განხილვას და მე ვკითხე, ხელფასი 300-ის ნაცვლად 3000 ლარი რომ გქონოდა, რამეს შეცვლიდი-თქო? რამეს უკეთესად გააკეთებდი და ეს ბავშვი არ მოკვდებოდა? პასუხი ვერ გამცა. ანუ რას ნიშნავს ეს თუ 300 ლარი მაქვს, დახოცილა იმ უბანზე ყველა და თუ 3000 მექნება, აი მაშინ მოვუვლი? ეს ხომ ნონსენსია!
_ ბავშვის გარდაცვალება გახდა მაპროვოცირებელი ფაქტორი იმისთვის, რომ ამ საქმეში მონიტორინგის სამსახური ჩართულიყო?
_ მარტო ეს შემთხვევა არ ყოფილა, პირველი საგანგაშო სიგნალი მოვიდა დეკემბრის ბოლოს, საგარეჯოს რაიონიდან, სადაც დიდი ალბათობით, ბავშვის გარდაცვალების მიზეზი იგივე იყო. ეს მონიტორინგი მაშინვე დაიწყო და აღმოვაჩინეთ უამრავი ანალოგიური შემთხვევა. ქართლში იყო რატომღაც ბევრი და გახსოვთ ალბათ, საკმაოდ გახმაურებული შემთხვევა ვარიანში 2011 წელს. მაშინ, რეაგირება ვინც გააკეთა, იყო სასულიერო პირი, რომელმაც ძალიან დიდი შეტევა მიიღო როგორც მთავრობისგან, ასევე საზოგადოებისგან, თუ რატომ წამოწია ეს თემა.
სურათი, რაც იხატება, არანაირად არ შეესაბამება იმ სტატისტიკას, რაც რეალურად მოგვეწოდება.
მე თვითონ მომდის პირად ელექტრონულ ფოსტაზე ყველა შეტყობინება გარდაცვალების შესახებ, როგორც ბავშვის, ისე დედის.
ერთი საათის განმავლობაში მოგვდის შეტყობინებები გადაუდებელი მდგომარეობის დეპარტამენტიდან, საგანგებო მდგომარეობებიდან, ასევე გარდაცვალების შესახებ. მთელი ჩემი შეტყობინებების 70% ესაა.
რაც ამის კეთება დავიწყეთ, იანვრიდან, ძილი დავკარგე. აღმოჩნდა, რომ თურმე ბევრად დრამატულია სურათი, ვიდრე რეალურად გვეგონა. ახლა უკვე, როდესაც გარდაუვალი გახდა ეს და ჩვენ ვიცით ამის შესახებ, გააქტიურდა საზოგადოებაც და გვეუბნება, იცით თუ არა თქვენ, რომ 70% ასეაო? კი მაგრამ, მაშინ სად იყვნენ, თუ ამ ყველაფრის შესახებ იცოდნენ? 70 % კი არა, უფრო მეტია სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ.
_ იქნებ, არ ჰქონდათ იმის განცდა, რომ შეიძლებოდა რამის შეცვლა და კიდევ უფრო მეტად არ ირთულებდნენ მდგომარეობას?
_ შეიძლება ეგეც იყოს და მეორეს მხრივ, ქანქარას პრინციპი, რომელიც შეკავებული იყო და როგორც კი გაუშვეს, გაქანდა ეს ყველაფერი.
ჯანდაცვის სამინისტრო მზად არის, ნებისმიერი საკითხის განხილვაში ჩართოს ნებისმიერი ადამიანი, მაგრამ ამისთვის ჩვენ ვაყენებთ პირობას, რომელსაც ცალსახად ვუსვამთ ხაზს, რომ დამოკიდებულება საქმისადმი უნდა იყოს შემდეგნაირი: ბიუჯეტი ოფიციალური დოკუმენტია და გამჭვირვალე, ხო? ის ადამიანები, რომლებიც ითხოვენ გარკვეული მიმართულების დაფინანსების გაზრდას, მათ აუცილებლად უნდა მოგვცენ რეკომენდაცია, რა მიმართულება შევამციროთ პროპორციულად. ეს არ არის მაპროვოცირებელი შემოთავაზება, ეს გახლავთ საქმიანი სიტყვა და არა ცალ კარში თამაში, როგორც ახლა ხდება.
_ სოფლის ექიმის პროექტს წინა ხელისუფლების დროს, პიარი არ დაკლებია, სოფლის ამბულატორიები პრეზიდენტის დონეზე იხსენებოდა. რა თანხა გამოიყო ამისთვის და როგორ ფიქრობთ, ასეთ გაპიარებულ თემას რატომ მოჰყვა უკუშედეგი?
_ პიარის შემფასებლად მე ვერ გამოვდგები, მაგრამ გეტყვით ჩემს აზრს, სოფლის ექიმის პიარზე. ატმოსფერული ჰაერი შედგება 21% ჟანგბადისგან, აზოტისგან და ძალიან ცოტა ნახშიროჟანგისგან. პიარი არის ჟანგბადი, მის გარეშე ვერ იარსებებ უბრალოდ, მაგრამ საქმეები რომელიც მხოლოდ პიარისგან, ანუ სამედიცინო ენაზე რომ გითხრათ, მხოლოდ ჟანგბადისგან შედგება, განწირულია. მედიცინაში არის შემთხვევები, როდესაც იძულებული ხარ, 100%-იანი ჟანგბადი ასუნთქო, პირველი რეაქცია არის ეიფორია, უი, რა კარგია ყველაფერი, მერე მძიმე ორგანოები დაზიანდება და ამას მოყვება სისტემური გარდაცვალება. ამიტომ, პიარი უნდა იყოს რეალური და არა მხოლოდ საჩვენებელი.
რაც შეეხება “სოფლის ექიმის” პიარს, ამ პროექტის ბიუჯეტი მთლიანად, წელიწადში, არის 11 მილიონი. ბევრია თუ ცოტაა, ამას მსჯელობა უნდა და მე ყველას ვეპატიჟები სამსჯელოდ. აქედან მეოთხედს იხდიდნენ კერძო სადაზღვევო კომპანიები და წელს უნდა გადაიხადონ ნახევარ. გაუგებარია აბსოლუტურად და ვერავინ ამიხსნა, რატომ ხდება ასე და არა სხვანაირად.
ჩვენ ვაკეთებთ პროექტს, რომ შევცვალოთ ეს სტატუსი და იმ თანხამ, რაც სახელმწიფოსგან ამ კერძო კომპანიების გავლით მიდის სოფლის ექიმამდე, გზაში მინიმალური დანაკარგი განიცადოს და გარდა ამისა, სოფლის ექიმს ამოვუდგეთ იმაში, რომ მისი ხელფასიდან არ გახდეს გადასახდელი იმ შენობის და ამბულატორიის ხარჯები. მაგრამ ეს არ უნდა გახდეს ნაჩქარევი გადაწყვეტილება.
მე აბსოლუტურად სოლიდარული ვარ ჩემს კოლეგებთან, სოფლის ექიმებთან. მეც ერთი მათთაგანი ვარ, მეც ვმუშაობდი სოფლის ექიმად გუდაუთის რაიონის სოფელ ბლაბუხვაში, მახსოვს ეს სოფელი. მეც ერთ-ერთი მათთაგანი ვარ და მათი ტკივილი მეც მტკივა…
