“ზუსტად მონოპოლიაა! აბა, რა მოხდა ერთ თვეში, როცა თხილის ფასი განახევრდა?!”

დღეისთვის, ოზურგეთში ერთი კილოგრამი (“გულშიშველა”) თხილი ორი ლარი ღირს, სამ ლარად იბარებენ “ბერძნულას”.

ამ წლის სეზონი, თხილის მაღალი ფასით დაიწყო, რაც ხალხს ძალიან უხაროდა და უკვირდათ კიდეც, წინა წლებში არსებული მდგომარეობის გათვალისწინებით.

რამდენიმე წლის წინ, აზიური მავნებლის _ ფაროსანას გამოჩენის შემდეგ, გურიაში თხილის ხარისხი იმდენად დაეცა, რომ ფასმა, როგორც გურულები ამბობენ, ვერ იხეირა.

თხილის წარმოების ხელშეწყობის სახელმწიფო პროგრამა, საქართველოს მთავრობის მიერ, 2025 წელსაც გრძელდება. ის 2023 წელს დაიწყო და ბოლო წლებში კიდევ უფრო მეტი თხილის ბაღი დარეგისტრირდა თხილის კადასტრში.

თავიდან 90 ათასზე მეტმა ფერმერმა მიიღო დახმარება _ ყველა ფერმერი, ვისაც თხილი აქვს საკუთრებაში, ( 0,2-3 სამ ჰექტრამდე ფართობი) აქედან ერთ ჰექტარზე 500 ლარის ოდენობის დახმარებას იღებდა და იღებს.

ცნობილია ის ფაქტიც, რომ თავიდან ხალხმა ქულები, რომელიც აგრობარათებზე ირიცხებოდა, შესაბამისი პესტიციდებისთვის არ გამოიყენა და ყიდულობდნენ სხვადასხვა სასოფლო-სამეურნეო იარაღებს. მომდევნო წელს კი სწორედ ამის გამო, მიდგომა შეიცვალა და გამკაცრდა დახმარების მიღების წესები. კერძოდ:

იმ კონკრეტული მაღაზიების მფლობელები, სადაც შესაწამლი პესტიციდები იყიდება და ზოგადად ფერმერებს სასოფლო-სამეურნეო პროდუქცია მიეწოდება, გააფრთხილეს, რომ შესაწამლი ნივთიერებები არ ჩაენაცვლებინათ თუნდაც სასოფლო-სამეურნეო იარაღებით თუ ნივთებით.

მიუხედავად ამ ღონისძიების გატარებისა, თხილის ბაღებს, ჯერჯერობით, არსებითი ცვლილება არ ეტყობა, საკმაოდ მაღალია უხარისხო თხილის პროცენტიც.

თუმცა, სულ სხვა შემთხვევასთან გვაქვს საქმე, როცა თხილის სეზონი თხილის მაღალი ფასით დაიწყო, ერთი თვის შემდეგ კი ისე დაეცა ფასი, რომ მრავალი ათეული წლების წინანდელს დაემსგავსა, როცა თხილს ორ ლარადაც რომ არ იბარებდნენ.

უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ, გურიაში თხილის ჩაბარება უკვე 20 ივლისიდან დაიწყო აქტიურად და ერთი თვის მანძილზე ფასი იმატებდა _ საშუალოდ 4,50 ლარი ღირდა ერთი კილოგრამი. ამასთანავე ერთნაირი ფასი ჰქონდათ “გულშიშველას” და “ბერძნულას”. ბოლო პერიოდში კი მოხდა მათი დიფერენცირებაც და ფასიც მოულოდნელად დაეცა.

ყველამ კარგად იცის უხარისხო თხილის შესახებ, რომელიც მხოლოდ ფაროსანას შედეგი არაა. ასევე, მომძლავრებულია სოკოვანი დაავადებები. ეს ყველაფერი კი ხშირად თავს იჩენს ნაყოფის მოკრეფის და შენახვის შემდეგ, რაც ლპობის ნელი პროცესის სახით ვლინდება და თხილის გული უვარგისი (მუქი ყავისფერი, მწარე…) ხდება.

ამ ყველაფრის მიღმა, დღევანდელი მდგომარეობა არსებითად განსხვავებულია: კარგი ხარისხის თხილიც კი, თუ ნაცნობი პრიმიტიული ხერხით ათი ცალის გატეხვას უკავშირდება, ამჯერად არ მოქმედებს:

_ კარგი თხილი რომ მოგიტანოთ და ყველა გატეხილი ნაყოფი რომ კარგი იყოს, ორი ლარის მეტს არ გადამიხდით?

_ თუ გინდა სულ გულით იყოს გადატენილი გურული ფირალის თოფივით. მაინც ორ ლარს ვიხდით. აგერ, ხედავთ ტომრებს? გაგატანთ, თუ წაიღებთ სამ ლარად ერთ კილოგრამს _ იქეთ მოგყიდით, _ ასე სარკასტულად პასუხობენ ოზურგეთში თითქმის ყველა თხილის მიმღებ პუნქტში სოფლებიდან ჩასულ თხილის გამყიდველ ფერმერებს.

ჩვენს მკითხველებს შევახსენებთ, რომ სულ რაღაც თვენახევრის წინ, ერთი კილოგრამი თხილი 4,50 ლარი ღირდა, ზოგჯერ უფრო მეტიც. ხალხს უხაროდა ეს ფასი, თუმცა, ყველამ ვერ მოახერხა უცბად მოკრეფა და ჩაბარება.

_ ახლა რაც ხდება, ეს არის მშრომელი კაცის აბუჩად აგდება თხილის ბიზნესში დასაქმებული ჩინოსნების მხრიდან. სახელიც არ აქვს ამ საქციელს, _ ამბობენ გურულები.

ამ აბსოლუტურად გაუგებარ სიტუაციაში, როცა ფერმერს ეუბნებიან, რაც უნდა კარგი თხილი მოიტანო, ,ერთ კილოგრამში ორი ლარის მეტს არ მოგცემო, ადამიანებს უჩნდებათ სერიოზული ეჭვი, რომ ვიღაც “ფარდის მიღმა” მუშაობს მშრომელი ადამიანის საზიანოდ და მის მოსავალში აფათურებს ხელებს.

თხილის მწარმოებელთა ასოციაციის აღმასრულებელი საბჭოს თავმჯდომარე, მერაბ ჭითანავა მაღალი ტრიბუნიდან საუბრობს ფერმერთა გასაგონად, რომ თუ პროდუქცია ხარისხიანი არ არის, მუდამ მეორადი ბაზარი ვიქნებით:

“ყველაფერი ფერმერის ხელშია და საუბარი იმაზე, რომ თხილის სექტორში შეიძლება იყოს მონოპოლია, სრულიად აზრს მოკლებულია”, _ აცხადებს ის.

_ ზუსტად მონოპოლიაა! ჩამობრძანდეს და გვესაუბროს. თუ ასე არაა, მაშინ აგვიხსნას, რა მოხდა ერთ თვეში, როცა კარგი ხარისხის თხილის ფასიც განახევრდა და ფერმერებს ღიად გვეუბნებიან, რომ რაოდენ კარგი თხილიც უნდა მივიტანოთ ჩასაბარებლად, არაფერი არ გაჭრის, არც გატეხვა, არც დაჩეჩქვა ვარგისიანობაში დასარწმუნებლად, მაინც ორ ლარს გადაგვიხდიან! რა ჰქვია ამას? არჩევნებს ხომ არ უკავშირდება ესეც? რა ვიცი, იძახიან, საარჩევნოდ ფული აქვთ გასაცემი და ფასი ამ სეზონზე ასე სასტიკად ამიტომ დააგდესო, _ გვეუბნებიან უკმაყოფილო ფერმერები: ნუნუ ბოიაჯანი, თინა მგელაძე, თამუნა კიკვიძე, რომლებიც ოზურგეთში ჩასაბარებლად ჩამოტანილი თხილით ისევ უკან ბრუნდებიან…

“ამ წლების განმავლობაში თხილის მწარმოებელთა ასოციაციის, სხვადასხვა ორგანიზაციების დახმარებით, ასევე, სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ხელშეწყობით მოხდა ფერმერების გადაკვალიფიცირება, ტრენინგებში მონაწილეობა, ცნობიერების ამაღლება.

ჩვენ მინიმუმ 30 000 ადამიანს ჯგუფურად გადავეცით შესაწამლი აპარატები. ანუ დღეს ფერმერს აქვს ცოდნა, რა უნდა გააკეთოს და როგორ უნდა მოუაროს ბაღს ან თუ არ იცის, აქვს წვდომა აგროკონსულტანტებთან. ასევე, თხილის შესაწამლი 3500 აპარატი გადავეცით უფასოდ ფაროსანასთან საბრძოლველად.

ამის მერე იყო აგროქიმიკატების პრობლემა და 5-6 წლის განმავლობაში უპრეცედენტო რაოდენობის მაღაზია გაიხსნა, რომლის 80% მანამდე არ იყო.

კიდევ ერთი კომპონენტი იყო 500-ლარიანი ვაუჩერების გამოყოფა აგროქიმიკატებისთვის. თუმცა, ეს 500 ლარი მინიმალური რაოდენობაა იმ აგროქიმიკატების ჯამური ფასისა, რაც ფერმერს სჭირდება, რომ უმაღლესი ხარისხის თხილი მიიღოს. 500 ლარის აგროქიმიკატის გამოყენების შემდეგ, საოჯახო მეურნეობას ჰექტარზე, უარეს შემთხვევაში შეუძლია მიიღოს 40%-იანი გამოსავლიანობის თხილი. ეს არის ხარისხის ინდიკატორი. დღეს თხილის გულის ფასი არის 19-20 ლარი, შესაბამისად, 40%-იან თხილზე ფერმერს შეუძლია 7.5-8 ლარი მიიღოს. ამაზე მეტი შემოსავალი სოფელში რა უნდა იყოს?! თუ ფერმერები დაგვანახებენ, რომ აქვთ სურვილი, მოუარონ პროდუქციას, რესურსების მოძიება პრობლემა აღარ არის”, _ აცხადებს თხილის მწარმოებელთა ასოციაციის საბჭოს თავმჯდომარე მერაბ ჭითანავა.

_ რაკი ბატონი ჭითანავა ასე ამაღლებული ტონით საუბრობს, მივესალმებით მის რჩევას. გვსურს ვუთხრათ, რომ იგივეს ვფიქრობთ და სხვას არაფერს, ოღონდ მისი მხრიდან ეს მხოლოდ ლამაზი საუბარია. თუ ასე არ არის, ჩამოვიდეს რეგიონში, კონკრეტულად ოზურგეთში, შეგვხვდეს და აგვიხსნას, ორ კვირაში თხილს ფასი რატომ განახევრდა. რატომ ხდება განსაკუთრებით სამარცხვინო ფაქტი წელს, როცა გლეხკაცს ეუბნებიან, რომ გული გინდ საღი იყოს და გინდ დამპალი, ორი ლარის მეტს მაინც არ გადაგიხდითო? აქამდე, უვარგისი და ესეც მშრომელი კაცის საზიანო, მაგრამ მაინც უმჯობესი იყო გატეხვის მეთოდი _ ადამიანს მტკიცებულებას მაინც უდებდნენ წინ, ვარგისი იყო თუ არა მისი თხილი და ბოლო პერიოდში ერთ ლარსაც იხდიდნენ საღ, ერთ ცალ თხილის გულში. შესაბამისად, ათი ცალიდან თუ ათივე კარგი გამოვიდოდა, ათ ლარის გადამხდელები იყვნენ. ასეთი რამ იშვიათად ხდება, მაგრამ 7-8 ლარი ბევრს გადაუხადეს ამ წლის მარტში, შენახული ვისაც ჰქონდა წინა წლის მოსავალი. წელს ამას რას ვხედავთ? რაზე საუბრობს ბატონი ჭითანავა? იცის თუ არა მან, რომ გურიაში, კონკრეტულად, ოზურგეთში გლეხს ეუბნებიან, რომ თუ გინდა საღი გული ჰქონდეს ყველა მარცვალს, მაინც ორ ლარს გადაგიხდითო? _ გვეუბნებიან თხილის პლანტაციების მფლობელები, ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის მცხოვრებლები: სერგო ბოიაჯანი, ზაირა კაკაბაძე, ნუნუ სალუქვაძე, ნუგზარ ანთიძე, ავთანდილ კალანდაძე…

ეს მოქალაქეები ჟურნალისტებს თხოვენ დახმარებას, აქტიურად ისაუბრონ ამ თემაზე და დაეხმარონ მათ შეხვედრის ორგანიზებაში.

_ ორი კვირის წინ სამასი კილოგრამი თხილი ჩავაბარე. ათას ლარზე მეტი ავიღე. გახარებული ვიყავი. გუშინ 150 კილოგრამი ჩამოვიტანე ჩასაბარებლად და გული კინაღამ შემიწუხდა _ ერთ კილოგრამში ორ ლარს გადაგიხდითო, მითხრეს. ისეთივე თხილში, სულ ცოტა ხნის წინ, ორჯერ მეტი ავიღე. წავიღე ისევ ლიხაურში და დავყარე აივანზე. ალბათ, ტყუილად მაქვს იმედი, რომ ფასი მოიმატებს. არადა, ერთად მოკრეფა ვერ მოვახერხეთ. ეს რა უბედურებაა? გატეხვა მოვითხოვე _ ბოლო წლებია, სულ ასე აკეთებენ. ხარისხიანი თხილი მაქვს და იმედი მქონდა, რომ ვარგისი იქნებოდა ყველა. არაო, მაინც ორი ლარი ღირსო… გადამრიეს. ეს “არნახული სიახლეა” , წელს რაც ხდება. გლეხის აბუჩად აგდება თუ გინდა, ესაა. ყოჩაღ, მაგათ, _ გვეუბნება თხილის პლანტაციის მფლობელი ნანა ვარშანიძე.

_ მთისპირიდან ჩამოიტანა ჩემმა შვილმა თხილი _ ბებიას დაეხმარა მოსავლის აღებაში. ორი ლარი ღირს ერთი კილოგრამი. ასეთი რამ არ მახსოვს. თუ გინდა სრულიად ხარისხიანი იყოს, მაინც ორი ლარი უნდა გადაგიხადოთო… სამარცხვინო ამბავია! _ გვეუბნება პროფესიით ჟურნალისტი, სამეურნეო საქმეში აქტიურად ჩართული ნუგზარ ასათიანი.

წელს ყველგან ისმოდა, რომ თურქეთში მოსავლის დეფიციტი იყო. როცა სეზონი კარგი ფასით დაიწყო, ხალხს ეგონა, რომ მაღალი ფასი ამ ფაქტორითაც იყო გამოწვეული. როგორც აღვნიშნეთ, ხალხს უხაროდა, თან შარშანდელთან შედარებით, წელს მოსავლის რაოდენობა მეტია.

საგანგებოდ უნდა მივანიშნოთ, რომ ფერმერებისთვის ფინანსური თანადგომა, რამდენი წელიც უნდა გაგრძელდეს, მოტივაცია მუდამ დაბალი იქნება, თუ იგივე ფერმერებს აქამდე გაუგონარი შეთავაზებით დახვდება მავანი თხილის მიმღებ პუნქტში: “რა კარგი თხილიც უნდა მოიტანო, ორი ლარის მეტს მაინც არ გადაგიხდითო”.

_ ეს ამბავი სასაცილო არაა და უფრო მეტიც, გამოსაძიებელია _ სარჩელი უნდა შეიტანოს ხალხმა ამ საქმოსნების წინააღმდეგ, ვისაც თხილის რეალიზაციის პროცესი ასეთი გზით მიჰყავს და ენაზე აქვთ გამოკერებული, რომ ფერმერის მიერ თხილის მოვლის მოტივაცია ძალიან დაბალია. სწორედ ასე აბუჩად აგდებული ადამიანი ეჭვობს იმასაც, რომ თხილის დახმარების პროგრამაც არამიზნობრივია, უშედეგოა და ვიღაც მილიონებს წყალში უფრო ყრის, ვიდრე ფერმერს ეხმარება! _ ამბობენ გურიაში

შეგახსენებთ, რომ მიმდინარე წელს ამ საქმისთვის 22 მილიონი ლარი იყო გამოყოფილი!