ძველადაც, ისევე, როგორც ახლა, ახალი წელი ძალიან გამორჩეული დღესასწაული გახლდათ საქართველოში და ამ დღისთვის საგანგებოდ ემზადებოდნენ. მეშვიდე საუკუნემდე აღინიშნებოდა აგვისტოს პირველ რიცხვებში, მეშვიდე საუკუნიდან ახალი წლის აღნიშვნა დაიწყეს სექტემბერში, მეცხრე-მეათე საუკუნიდან პირველი იანვარი შემოვიდა, თუმცა დარჩა პირველი სექტემბერიც, როგორც საეკლესიო აღნიშვნა. მეთვრამეტე-მეცხრამეტე საუკუნიდან კი დაწესდა პირველი იანვარი.
ახალ წელს დასავლეთ საქართველოში კალანდა ერქვა. აქედან მოდის ასევე ჩიჩილაკის ტრადიციაც. ის თხილის ხისგან მზადდებოდა, ბურბუშელებს კი ბასილის წვერებს ეძახდნენ, ბასილი დიდის პატივსაცემად. გურიასა და სამეგრელოში ახალი წლისთვის მზადებას ორი კვირით ადრე იწყებდნენ. ჩიჩილაკი ალბათ, უფრო მეტად უკავშირდებოდა წარმართულ ტრადიციას და უნდა ყოფილიყო სიცოცხლის ხის თაყვანისცემასთან დაკავშირებული, შემდეგ გარკვეული წარმართული ტრადიციები ასე ვთქვათ, გადაკეთდა.
სამეგრელოში ოჯახის უფროსი 31 დეკემბრის ღამეს სახლის გვერდით, სხვა სადგომში ათევდა ღამეს და არა ოჯახის წევრებთან ერთად. დილას წყაროზე ჩავიდოდა, მუჭში მარცვლეულით, ამ მუჭს ჩაყოფდა წყალში და თუკი მისი ამოღების შემდეგ მარცვლეული დასველდებოდა, ე.ი. წვიმიანი წელი იქნებოდა, თუ არ დასველდებოდა, გვალვა იყო მოსალოდნელი. ასე ვთქვათ, ამინდის წინასწარმეტყველება იყო (იღიმის). შემდეგ შინ ბრუნდებოდა, წყაროს წყალი და ჩიჩილაკი მიჰქონდა და ოჯახის მეკვლეც სწორედ ოჯახის უფროსი გახლდათ. შინ შესული წყალს მიმოაფრქვევდა და მიულოცავდა ოჯახს ახალი წლის დადგომას. ასევე ახალი წლის საღამოს კიდევ ერთი ტრადიცია უკავშირდებოდა, კაკალს ჩამოიღებდა და ოჯახის ყველა წევრის სახელზე ტეხდა, თუკი რომელიმე ფუყე აღმოჩნდებოდა, ეს არ იყო კარგის ნიშანი და იმ ოჯახის წევრს წმინდანებს შეავედრებდა.
გურიაში ოჯახის უფროსი მარანში შედიოდა და საზედაშე ქვევრთან მდგომი დალოცავდა ოჯახის წევრებს, სხვადასხვა წმინდა შეავედრებდა მათ.
აღმოსავლეთ საქართველოშიც დაახლოებით იგივე ტრადიციები იყო. აქ განსაკუთრებული ყურადღება ექცეოდა სარიტუალო პურების გამოცხობას, არა მხოლოდ ოჯახის ყველა წევრისთვის, არამედ შინაური ფრინველისთვისაც. მათ ბედის კვერებს ეძახდნენ, თუ კვერი კარგად ამოფუვდებოდა, იმ ოჯახის წევრს კარგი წელი ელოდებოდა, თუ ჩავარდებოდა – არცთუ კარგი.
ქართლში აცხობდნენ უფრო დიდი ზომის პურებს და მათ უწოდებდნენ აბრი-პურებს. მასზე აწყობდნენ ყველა საახალწლო ტკბილეულს და ასე ხელდამშვენებულები მიდიოდნენ სტუმრად. შემდეგ აბრი-პური ხის გობმა შეცვალა.
ავტორი
