ხანდაზმულთა პანსიონატი – ადგილი, სადაც კორონავირუსმა და მისით გამოწვეულმა შეზღუდვებმა განსაკუთრებით იმოქმედა ადამიანებზე. მათი ყოველდღიურობა მთლიანად დახურულ სივრცეში მოექცა, მოუწიათ შეგუება ახალ რეალობასთან, რაც არც ისე მარტივი აღმოჩნდა. „გურია ნიუსი“ რამდენიმე პანსიონატში იმყოფებოდა იმის გასარკვევად, თუ როგორია ცხოვრება იქ, კოვიდთან ერთად.
მარინა ჩიხლაძე 75 წლისაა. პროფესიით ექიმი, უკვე წლებია, ხანდაზმულთა პანსიონატ „ბასილიადაში“ ცხოვრობს. იხსენებს, რომ პანსიონატში ცხოვრება და იქაური ყოველდღიურობა პანდემიამდე ბევრად აქტიური და მრავალფეროვანი იყო, შემდეგ კი, კორონა ვირუსის გამო, სრულ იზოლაციაში მოექცნენ.
ქალბატონი მარინა იხსენებს, კარანტინის დროს როგორ ეხმარებოდნენ ხანდაზმულები ერთმანეთს, რომ ერთიანი ძალებით, ორ კვირაში დაემარცხებინათ ახალი ვირუსი.
ინფიცირებულთა უმრავლესობამ „ბასილიადაში“ კოვიდი გართულების გარეშე გადაიტანა.
„მერე უცებ გაგვინათდა ცა და გაიღო ჩვენი კარი. დაიწყო შემოსვლა და ჩვენც დავიწყეთ გასვლა. ასე დაუბრუნდა ჩვენი ცხოვრება ჩვეულებრივ კალაპოტს“, _ ამბობს მარინა ჩიხლაძე.
“ბასილიადას“ ხელმძღვანელი რუსუდან ბერიძე მიიჩნევს, რომ პანდემიის პერიოდში გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს საზოგადოების დამოკიდებულებას და თანადგომას.
რუსო ბერიძის თქმით, პანდემიამ საოცარი ემოციებიც მოიტანა _ სიყვარული, თანადგომა; გამოჩნდა, რომ რაც არ უნდა მოხდეს, შენ მარტო არ ხარ!
პანსიონატ “ბასილიადას“ ექთანმა ინეზა რეზესიძემ ბენეფიციარებთან ერთდ გადაიტანა კორონა ვირუსი და მისი თქმით, სწორედ ურთიერთდხმარების წყალობით, შეძლეს უდანაკარგოდ დაეღწიათ თავი ვირუსისთვის.
„ანასეულის ხანდაზმულთა სახლი“ ოზურგეთშია. ის 2012 წელს იაპონიის მთავრობის ხელშეწყობით შეიქმნა.
„მიმდინარე ხარჯების დაფინანსებას სრულად ვიღებთ სახელმწიფოსგან, თითოეული ბენეფიციარი, რომელიც ირიცხება ჩვენთან, იღებს 22-ლარიან ყოველდღიურ დაფინანსებას“, _ გვეუბნება „ანასეულის ხანდაზმულთა სახლის“ სოციალური მიმართულების მენეჯერი, სალომე ჭიჭინაძე.
ანასეულის ხანდაზმულათ სახლი
სალომეს თქმით, „ანასეულის ხანდაზმულთა სახლი“ საშუალო მოდელის სახლია, სადაც ბენეფიციართა მაქსიმალური რაოდენობა 24-ია. ახლა იქ 20 ხანდაზმული ცხოვრობს. მათთან ერთად მხოლოდ მზრუნველები და მზარეული არიან, სულ სამი ადამიანი, რაც სალომე ჭიჭინაძის თქმით, ოჯახთან უფრო მიახლოებულ გარემოს ხდის.
სალომე გვიყვება, რომ მათთან კოვიდის არცერთი შემთხვევა არ დადასტურებულა, არც ბენეფიციარებში და არც თანამშრობლებში, ამის მიზეზად კი რეგულაციების ზედმიწევნით დაცვას მიიჩნევს.
კოვიდი არ შეხვედრიათ, თუმცა, სახლის მცხოვრებთა ყოველდღიურობაზე პანდემია მაინც აისახა.
“ხანდაზმულები მანამდე ყოველდღიურად გადიოდნენ მომსახურეობის სივრციდან, რადგან ეს არ არის ჩაკეტილი სივრცე და მათ აქვთ თავისუფლად გასვლის საშუალება. უცებ გასვლა აიკრძალა და გამოცხადდა კარანტინი. აი, ამან ძალიან იმოქმედა მათ ფსიქო–ემოციურ მდგომარეობაზე. ისინი ფაქტობრივად ჩაკეტილები აღმოჩნდნენ ამ სივრცეში. ჩვენს სახლს აქვს საოცრად კარგი და დიდი ეზო, სადაც ხანდაზმულებს შეუძლიათ რაღაც პერიოდი განმარტოვდნენ, მაგრამ ეს არ ცვლის იმ მოთხოვნებს, რაც მათ აქვთ. მათი მთავარი წუხილი სწორედ ეს არის. ეს გაურკვევლობა როდემდე გასტანს არავინ ვიცით“, _ ასე აღწერს სალომე ხანდაზმულთა დღევანდელ ყოფას.
„ანასეულის ხანდაზმულთა სახლისთვის” გამოყოფილია სპეციალური გუნდიც, თუმცა, დღეს, პანდემიის გამო, ვერც ისინი მუშაობენ ადგილზე. იმართება ონლაინ ჩართვები ბენეფიციარებთან, მაგრამ თავისუფლად გასვლის საჭიროებას და პირისპირ შეხვედრებს ვერც ეს ცვლის.
ხანდაზმულებთან კვირაში ერთხელ ექთანი მიდის, თუ საჭიროა, ორჯერაც, თუმცა სრულ განაკვეთზე ექთანი პანსიონატში არ მუშაობს. ის ბენეფიციარების ჯანმრთელობის მდგომარეობას აკვირდება და საჭიროების მიხედვით უშვებს მათ სხვადასხვა კლინიკაში ან სპეციალისტთან.
„ეს არის წმინდად სოციალური სერვისი. მას არანაირი კავშირი კლინიკურ სერვისთან კავშირი არ აქვს. ჩვენთან როცა მოდის ხანდაზმული, ის ცხოვრების ბოლო მომენტამდე ჩვენთან რჩება. სულ ერთი ან ორი შემთხვევა მახსენდება, როდესაც ხანდაზმული სახლში დაბრუნდა. ეს მომსახურეობა უნდა აკეთებდეს ყველაფერს, რომ დაიცვას მათი უფლებები და შეუქმნას ღირსეული ცხოვრების პირობები“, _ ამბობს სალომე ჭიჭინაძე.
„ანასეულის ხანდაზმულთა სახლში“, ისევე, როგორც თითქმის ყველა ხანდაზმულთა პანსიონატში, ვაქცინაციის დაწყებას ელოდებიან, თუმცა სალომე წუხს, რომ ხანდაზმულების ეს კატეგორია, რომელიც რეალურად სახელმწიფოს ზრუნვის ქვეშაა, არავის გახსენებია. სახლის ადმინისტრაციამ ბენეფიციართა მონაცემები ჯერ კიდევ სამი თვის წინ გაუგზავნა სახელმწიფო ზრუნვისა და ტრეფიკინგის მსხვერპლთა, დაზარალებულთა დახმარების სააგენტოს, თუმცა დემოგრაფიული მონაცემების გადაგზავნა რამდენიმე დღის წინ ისევ სთხოვეს. სალომე ამბობს, რომ მათი სახლის მცხოვრებთა უმრავლესობა აცრაზე თანახმაა.
თბილისში, სოფელ გლდანში მდებარეობს პანსიონატი „ბარბარე“. მისი ისტორია 2016 წლიდან იწყება, როდესაც მაკა სალუქვაძემ და მისმა მეუღლემ, მერაბ შათირიშვილმა, ხანდაზმულთა პანსიონატი დააარსეს და მას შვილის სახელი, ბარბარე დაარქვეს. ცოლ-ქმარმა 2020 წლის 1 ივლისს გლდანში კიდევ ერთი პანსიონატი „ბარბარე“ დააფუძნა, ამჯერად შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებისთვის.
ხანდაზმულთა პანსიონატ „ბარბარეში“ 23 ლიმიტირებული ბენეფიციარი და 2 კერძო დაფინანსებაზე მყოფი ხანდაზმული ცხოვრობს. შტატში ექთანი არ ჰყავთ, თუმცა ადგილზე მუდმივადაა სამი თანამშრომელი. თითოეული ხანდაზმული სახელმწიფოსგან ყოველდღიურად იღებს 22 ლარს, რომელშიც შედის კვება, ინვენტარი, წამლები…
„ჩვენთან აბსოლუტურად ყველამ გადაიტანა კოვიდი, ბენეფიციარებმაც და დამხმარე პერსონალმაც. ერთი შედარებით დამძიმებული შემთხვევა გვქონდა, მაგრამ ისიც გამოვიყვანეთ მდგომარეობიდან. ჩვენ გავიმარჯვეთ კოვიდზე“, _ გვეუბნება „ბარბარეს“ დამფუძნებელი მაკა სალუქვაძე.
მაკა სალუქვაძე
„ამ ვირუსის პირველი მაპროვოცირებელია შიში, რაც არ ჰქონდათ ჩვენს ხანდაზმულებს. ჩვენ დროულად მოვახერხეთ პანსიონატის ჩაკეტვა. ძირითადად გადავედით იმ კვებაზე და მითითებებზე, რაზეც რეკომენდაციები გაიცა. ყოველდღე ჩვენ ამაზე ვმუშაობდით და ასე გადავრჩით. ეს იყო გამონაკლისი შემთხვევა და მიუხედავად იმისა ხანდაზმულები რისკ–ჯგუფის წევრები არიან, ყველამ გადაიტანა“, _ დასძენს მერაბ შათირიშვილი.
პანსიონატ „ბარბარეში“ მხოლოდ ერთი პაციენტის მდგომარეობა დამძიმდა. მას დაბალი სიცხეები და სუნთქვის გაძნელება ჰქონდა. ადგილზე პირველადი დახმარება პანსიონატის დამხმარე პერსონალმა გაუწია, მოგვიანებით კი პაციენტი კლინიკაში გადაიყვანეს.
„ეს ის პერიოდია, როდესაც კლინიკაში ადგილები არ იყო საკმარისი და იქ მოხვედრა სასწაულის ტოლფასი იყო. მთლიანი გამოკვლევა ჩაუტარდა, გამოაჯანმრთელეს და გამოუშვეს. ეს იყო ერთადერთი შემთხვევა, როცა გართულდა და შედარებით დამძიმდა მდგომარეობა“, _ გვიყვება მაკა. პანსიონატის დიასახლისი ლალი გასიტაშვილი კი გვეუბნება, რომ ხანდაზმულების უმრავლესობა აცრის მსურველია.
44 წელი ერთად: “ასაკთან ერთად, სიყვარულიც გვემატება“
ეთერი 79 წლისაა, ხოლო გურამი 80-ის. ისინი უკვე 44 წელია, ერთად ცხოვრობენ. წყვილი ხანდაზმულთა პანსიონატში „ბარბარეშიც“ ერთადაა და როგორც თვითონ ამბობენ, ასაკთან ერთად ერთმანეთის სიყვარულიც ემატებათ.
_ როგორ გაუმკლავდით კოვიდ პანდემიას? _ ვეკითხებით მათ.
_ ერთმანეთს ვახსენებდით, რომ უნდა გვესუნთქა, ერთმანეთზე ვზრუნავდით და ვუფრთხილდებოდით, _ გვპასუხობენ ისინი.
ჯანდაცვის მინისტრი ეკატერინე ტიკარაძე, 7 მაისს, თემქის ხანდაზმულთა პანსიონატის ბენეფიციარების ვაქცინაციას დაესწრო.
„დღესდღეობით ჩვენ პანსიონატებში გვყავს მოხუცები, რომლებიც არიან აცრილები, მაგრამ ამ ყველაფერს არ ჰქონდა ორგანიზებული ხასიათი და როდესაც ჩვენ ვნახეთ, თუ რა დინამიკით ხდებოდა მოხუცების აცრა და ასევე, რა წარმოადგენდა იმ პრობლემას, რომ მათი აცრა ვერ ხდებოდა მეტი ინტენსივობით, მივიღეთ გადაწყვეტილება“, – უთხრა მინისტრმა ჟურნალისტებს და გააცნო გადაწყვეტილება, რომლის მიხედვითაც, პანსიონატებში მცხოვრებთა ვაქცინაციის პროცესს, საქართველო მასშტაბით, კონტროლს ჯანდაცვის სამინისტრო გაუწევს, – „ყველაზე მოწყვლადი მოსახლეობისთვის, ვისთვისაც კოვიდპანდემია ყველაზე დიდ რისკს წარმოადგენს, მაქსიმალურად დროულად უნდა შევქმნათ უსაფრთხო გარემო. მათ აქვთ თავისუფალი არჩევანი და აქედან გამომდინარე, მათ ეძლევათ ვაქცინის არჩევის შესაძლებლობა“.
საქართველოს ტერიტორიაზე სულ მოქმედებს 15 სპეციალიზებული დაწესებულება, რომლებიც რეგისტრირდებიან საქართველოს ჯანდაცვის სამინისტროში და სერვისს აწვდიან „სოციალური რეაბილიტაციისა და ბავშვზე ზრუნვის 2021 წლის სახელმწიფო პროგრამით“ განსაზღვრულ სამიზნე ჯგუფებს (ხანდაზმულებს _ ქალებს 60 წლიდან, მამაკაცებს 65 წლიდან); ასევე, ფუნქციონირებს საჯარო სამართლის იურიდიული პირი _ სსიპ სახელმწიფო ზრუნვისა და ტრეფიკინგის მსხვერპლთა, დაზარალებულთა დახმარების სააგენტოს თბილისისა და ქუთაისის ფილიალები.
ხანდაზმულთა პანსიონატების სათემო ორგანიზაციებში მომსახურეობას სულ 256 ბენეფიციარი იღებს. აქედან სრულ სახელმწიფო დაფინანსებაზეა 146 მათგანი, 11 კი _ თვითდაფინანსებაზე. სახელმწიფო ზრუნვისა და ტრეფიკინგის მსხვერპლთა, დაზარალებულთა დახმარების სააგენტოს ქუთაისისა და თბილისის ფილიალებში მცხოვრები ბენეფიციარებიდან, 16 ხანდაზმული ირიცხება თანადაფინანსებით, 110 კი სრულ სახელმწიფო დაფინანსებაზეა. ყველა ბენეფიციარს ყოველ 14 დღეში ვირუსზე ტესტირება უტარდება.
კორონავირუსით ხანდაზმულთა პანსიონატებში პანდემიის დაწყებიდან დღემდე 13 ადამიანი გარდაიცვალა.
“გურია ნიუსი“ ჯანმრთელობას და ხანგრძლივ სიცოცხლეს უსურვებს ყველა ხანდაზმულს _ ჩვენ გვჯერა, რაც უფრო დიდხანს ვართ ერთად, სიყვარული იმატებს და იმატებს!
ნათია ფაჩულია, აკაკი სიხარულიძე
