ცოტა ხნის წინ ფრანგმა მეცნიერებმა კომპიუტერული მოდელირების გამოყენებით უძველესი ხე – „Fitzroya cupressoides“ შეისწავლეს, რომელიც ჩილეს ანდებში მდებარეობს. მოდელირებამ აჩვენა, რომ ხე არც მეტი არც ნაკლები 5 400 წლისაა.
თუ ეს თარიღი საბოლოოდ დადასტურდება, „Gran Abuelo“ მსოფლიოში უძველეს ხედ ჩაითვლება. ის თითქმის 600 წლით უფრო ძველი გამოდის, ვიდრე ამჟამინდელი ოფიციალური რეკორდსმენი „Great Basin bristlecone“ ფიჭვის ხე კალიფორნიაში.
„რაც არ უნდა იყოს მისი ასაკი, ხე საფრთხეშია და დაცვას საჭიროებს. ის ახლა ცუდ მდგომარეობაშია და ამაში წვლილი ტურიზმს მიუძღვის. თავის მხრივ, ხე კლიმატის ცვლილებამაც დააზარალა“, – განაცხადა ჯონათან ბარიჩივიჩმა, კლიმატისა და გლობალური ეკოლოგიის მეცნიერმა პარიზის კლიმატისა და გარემოს მეცნიერებების ლაბორატორიიდან.
წიწვოვანი ხე, რომელიც მსოფლიოს უძველესი ხის წოდებაზე აცხადებს პრეტენზიას 60 მეტრს აღწევს სიმაღლეში. თავიდან მიიჩნეოდა, რომ ის 3 500 წლის იყო.
ასაკის გამოსათვლელად ჯგუფმა შეიმუშავა მათემატიკური მოდელი, რომელმაც გაითვალისწინა, თუ როგორ იზრდება „cupressoides“, ნერგიდან მომწიფებულ ხეებამდე. მოდელი ასევე ითვალისწინებდა ზრდის ტემპის ცვალებადობას გარემოსა და კლიმატის რყევებზე დაყრდნობით.
მოდელის შეფასებით, ხე, დაახლოებით 5400 წლისაა. მეტიც, ხე შეიძლება 6000 წლისაც იყოს, მაგრამ ეს მაქსიმუმია.
უძველეს ხეს აკრავს ვიწრო ბილიკი, რომელიც ანადგურებს მის უკანასკნელ ცოცხალ ფესვებს. იქვეა უამრავი ტურისტი, რომლებიც ყოველწლიურად ჩამოდიან ხის სანახავად და ამით უფრო მეტ ზიანს აყენებენ მას.
კლიმატის ცვლილებამ და თანმდევმა 10-წლიანმა გვალვამ ასევე დააზიანა ეს ბუმბერაზი ხე. მსოფლიოში უძველესი ხის შემდგომი დაზიანებისგან დასაცავად, ბარიჩივიჩმა და მისმა კოლეგებმა ხის ირგვლივ 3 მეტრის სიმაღლის ბადის ფარდის განთავსება მოითხოვეს. ეს დამცავი იქნება, რათა ხალხი არ მიუახლოვდეს მას.
ავტორი
