მთავრობამ შეწყვიტა ათობით ჰესის პროექტის განხილვა, რომლებზეც მემორანდუმები ჯერ არ იყო გაფორმებული _ გაუქმდა 1.7 გიგავატის პროექტები, მათ შორის, ზოტის ჰიდროელექტროსადგური

საქართველოს მთავრობის 13 ოქტომბრის განკარგულებით შეწყდა ათობით ენერგეტიკული პროექტის განხილვა, რომლებზეც საინვესტიციო შეთანხმებები (მემორანდუმები) არ იყო გაფორმებული. ეს პროექტები ძირითადად წარდგენილი იყო პირდაპირი კონტრაქტების შეთანხმების პროგრამის ფარგლებში და მათ განხილვებში მონაწილეობდა ეკონომიკის მინისტრის ყოფილი მოადგილე რომეო მიქაუტაძე, რომელსაც ამჟამად კორუფციის მუხლით აქვს ბრალი წარდგენილი, _იუწყება bm.ge.

გაუქმებული პროექტები მოიცავს ჰესებს, მზის და ქარის ელექტროსადგურებს. არაერთი მათგანის შესახებ საქმის წარმოება დაიწყო წინა პრემიერმინისტრის – ირაკლი ღარიბაშვილის მმართველობის პერიოდში, თუმცა მათზე ოფიციალური საინვესტიციო შეთანხმება საბოლოოდ აღარ გაფორმებულა. სწორედ ასეთი კატეგორიის პროექტების განხილვა შეჩერდება.

საქართველოს მთავრობის განკარგულება ენერგეტიკულ პროექტებზე საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ:

“გასული წლების განმავლობაში, საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროში (შემდგომში – სამინისტრო), კერძო ინიციატორების მხრიდან, ხდებოდა ენერგეტიკული პროექტების (ქარი, მზე, ჰიდრო) ინიციირება. 2025 წლის სექტემბრის თვის მონაცემებით, სამინისტროში წარმოდგენილი წინადადებებიდან ნაწილზე, კერძოდ, ჯამურად 1746.5 მეგავატი დადგმული სიმძლავრის ელექტროსადგურების განვითარების თაობაზე წარმოდგენილ წინადადებებთან დაკავშირებით, არ გაფორმებულა შესაბამისი ხელშეკრულება/მემორანდუმი.

მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნულ პროექტებზე არ არსებობს მათზე გაფორმებული ხელშეკრულებები/მემორანდუმები, ხდებოდა მათი გათვალისწინება მომავალი წლების ენერგობალანსში, გათვალისწინებული იყო „საქართველოს გადამცემი ქსელის განვითარების ათწლიან გეგმაში“ და ასევე აღნიშნული პროექტების მიერ დაკავებული ტერიტორიები მიიჩნეოდა დაკავებულად.

აღნიშნულთან დაკავშირებით მომზადდა ენერგეტიკული პოლიტიკისა და საინვესტიციო პროექტების დეპარტამენტის 2025 წლის 1 ოქტომბრის N3717 მოხსენებითი ბარათი, რომლითაც დეპარტამენტმა შეწყვიტა ადმინისტრაციული საქმის წარმოება ჯამურად 1746,5 მგვტ. სიმძლავრის განცხადებების განხილვაზე.

ზემოაღნიშნული დადგმული სიმძლავრიდან 546 მეგავატი შეეხება „განახლებადი წყაროებიდან ენერგიის წარმოებისა და გამოყენების მხარდაჭერის სქემისა და სიმძლავრის აუქციონის წესების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2022 წლის 7 დეკემბრის N556 დადგენილებით დამტკიცებული წესის (შემდგომში – N556 დადგენილება) ფარგლებში 2024 წლის 2 სექტემბერს გამოცხადებულ „პირდაპირი წესით შერჩევაში“ წარმოდგენილ წინადადებებს. დანარჩენი პროექტების განვითარება კერძო ინიციატორების მხრიდან იგეგმებოდა:

• საქართველოს მთავრობის 2018 წლის 31 ოქტომბრის N515 დადგენილებით დამტკიცებული წესის (შემდგომში – N515 დადგენილება) შესაბამისად.
• საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 2 ივლისის N403 დადგენილებით დამტკიცებული სქემისა (შემდგომში N403 დადგენილება) შესაბამისად.
• საქართველოს მთავრობის 2018 წლის 17 აგვისტოს N426 დადგენილებით დამტკიცებული წესის (შემდგომში – N426 დადგენილება) შესაბამისად.

1. N515 დადგენილების ფარგლებში შეწყვეტილი პროექტები

წინამდებარე მოხსენებითი ბარათის დანართში წარმოდგენილია:

ა) 36 ჰიდროელექტროსადგურის პროექტის განაცხადი (ჯამური დადგმული სიმძლავრე – 163.5 მგვტ.)

ბ) 10 მზის ელექტროსადგურის პროექტის განაცხადი (ჯამური დადგმული სიმძლავრე – 277.96 მგვტ.)

შენიშვნა N515 პროექტებზე: ზემოაღნიშნულ პროექტებზე მომზადებულ იქნა ენერგეტიკული პოლიტიკისა და საინვესტიციო პროექტების დეპარტამენტის მოხსენებითი ბარათები პროექტების შემდგომი განვითარების მიზნით, თუმცა, რიგი ობიექტური მიზეზების გამო, არ მომხდარა მათთან შესაბამისი ხელშეკრულების/მემორანდუმის გაფორმება.

2. N403 დადგენილების ფარგლებში შეწყვეტილი პროექტები

წინამდებარე მოხსენებითი ბარათის დანართში წარმოდგენილია 5 ჰიდროელექტროსადგურის პროექტის საინიციატივო შეთავაზება (ჯამური დადგმული სიმძლავრე – 214.3 მგვტ.):

შენიშვნა N403 პროექტებზე: შპს „ალაზანი ინვესტის“, შპს „წაბლარი ენერჯის”, შპს „ფაზისი ენერჯისა“ და შპს „მულხრაჰესის“ მიერ წარმოდგენილი საინიციატივო შეთავაზებების საფუძველზე სამინისტროს მიერ მომზადებული კონცეფციის ბარათები მოწონებულ იქნა საქართველოს მთავრობის განკარგულებებით, თუმცა პროექტებს შემდგომი მსვლელობა არ მისცემია. რაც შეეხება სს „სუფსა ენერჯის“ შეთავაზებას, რიგი ობიექტური მიზეზების გამო, არ მომხდარა მათთან შესაბამისი ხელშეკრულების/მემორანდუმის გაფორმება.

3. N426 დადგენილების ფარგლებში შეწყვეტილი პროექტები

წინამდებარე მოხსენებითი ბარათის დანართში წარმოდგენილია 4 ჰიდროელექტროსადგურის პროექტის საინიციატივო შეთავაზება (ჯამური დადგმული სიმძლავრე – 544.79 მგვტ.):

შენიშვნა N426 პროექტებზე: სს „ენერგიონის“ მიერ „ონი 1 ჰესის“ საინიციატივო შეთავაზებების თაობაზე მომზადდა საქართველოს მთავრობის განკარგულების პროექტი, მოხდა მისი ინიციირება, თუმცა 2023 წლის 7 აგვისტოს N GOV 9 23 00023139 წერილით აღნიშნული განკარგულების პროექტი დაბრუნდა სამინისტროში. დანარჩენ სამ პროექტს, რიგი ობიექტური მიზეზების გამო, შემდგომი მსვლელობა აღარ მისცემია და არ მომხდარა მათთან შესაბამისი ხელშეკრულების/მემორანდუმის გაფორმება.

4. N556 დადგენილების ფარგლებში შეწყვეტილი პროექტები

N556 დადგენილების საფუძველზე, 2024 წლის 2 სექტემბრიდან 2025 წლის 28 თებერვლის ჩათვლით, სამინისტროს მიერ გამოცხადებულ იქნა ე.წ. „პირდაპირი წესით შერჩევა“, რომლის ფარგლებში, კერძო ინიციატორების მხრიდან წარმოდგენილ იქნა 435 განაცხადი.

აღნიშნული განაცხადების ნაწილი წარმოდგენილ იქნა დადგენილებით მოთხოვნილი კრიტერიუმების დაუცველად, კერძოდ, 30 განაცხადი, ჯამური დადგმული სიმძლავრით 546.02 მგვტ.:

N556 პროექტების ხარვეზები:

• ქსელზე მიერთება: განაცხადების მნიშვნელოვან ნაწილში დაფიქსირდა N556 დადგენილების მე-8 მუხლის „თ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული მოთხოვნის შეუსრულებლობა, რაც გამოიხატება იმაში, რომ არ არის წარმოდგენილი ქსელზე მიერთების სავარაუდო სქემა და შესაბამისი შეფასება ქსელის შესაძლებლობის შესახებ, მიიღოს გამომუშავებული ელექტროენერგია.
• ტერიტორიის კვეთა: შპს „ვი-ემ-ჯი-ეი განათლების” მიერ „დაღეთი 2 ჰესის“ თაობაზე წარმოდგენილ განაცხადს ტექნიკური ხარვეზი ჰქონდა, ვინაიდან აღნიშნული პროექტი კვეთს უკვე არსებული პროექტისა და გაფორმებული მემორანდუმის არეალს (შპს „ხრამის კასკადი“ „ხრამი 5 ჰესის” არეალს).
• კვლევის არქონა და ხარვეზის აღმოუფხვრელობა:
  • შპს „აქტო ჯგუფის“ მიერ „უტყი ჰესისა“ და „ასპინძა ჰესის“ თაობაზე წარმოდგენილ განაცხადებს არ ერთვოდა წინარე ტექნიკურ-ეკონომიკური კვლევა. კომპანიას გაეგზავნა შეტყობინება 10 სამუშაო დღის ვადაში ხარვეზის გამოსასწორებლად, მაგრამ დადგენილ ვადაში ხარვეზი არ აღმოფხვრილა არც ერთ განაცხადზე.
  • შპს „მემემზეს“ მიერ „ჯანდარის მზის ელექტროსადგურის“ განაცხადს გააჩნდა ხარვეზები კვლევების ნაწილში. მიუხედავად სამინისტროს კომუნიკაციის მცდელობისა, კომპანიის მხრიდან არ დაფიქსირებულა არანაირი რეაგირება.
• დაკავებული არეალი: შპს „ელთიჯი ჰოლდინგისა“ („ქვერნაქის მზის ელექტროსადგური“) და შპს „დიდი არაგვის“ („ფოცხოვ ჰესი“) განაცხადების ინიციირება მოხდა უკვე დაკავებულ არეალებზე და არც შემდგომში დაუკორექტირებიათ ნიშნულები და არეალები.
• დადგენილების მოქმედების სფერო: სს „ზოტი ჰიდრომ“ „ზოტის ჰიდროელექტროსადგურის“ თაობაზე განაცხადი წარმოადგინა N556 დადგენილებით მოთხოვნილი ნორმების დარღვევით, რადგან აღნიშნული პროექტი უკვე წლების განმავლობაში იმყოფება სამშენებლო ფაზაზე, ხოლო N556 დადგენილების მოქმედება არ ვრცელდება ამ დადგენილების ამოქმედებამდე არსებულ მშენებლობის ფაზაში მყოფ პროექტებზე.

შედეგი: აღნიშნული განკარგულების მიღების შედეგად, საქართველოს მთავრობა მოიწონებს ინფორმაციას საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს მიერ ჯამურად 1746,5 მგვტ სიმძლავრის პროექტების ადმინისტრაციული საქმისწარმოების შეწყვეტის თაობაზე,”- ნათქვამია დოკუმენტში.