“შაბაშ მკლავთა და განკარგულებათა თქვენთა!“ _ ქართველი კაცის შეგონება გურულებისადმი

როცა ალექსანდრე II მოკლეს გრიგოლ ორბელიანმა ის ცხარე ცრემლებით დაიტირა: ,,ოჰ ღმერთო ჩემო, სადღაა იგი? თავისსავე სატახტო ქალაქში, თავის ერთგულ ხალხს შორის, კანვოის ხლებით, კვდება საზიზღარ ბოროტ-მოქმედთაგან, ლუკმა-ლუკმად დაგლეჯილი, სახე-დამახინჯებული! მოკვდა განათლებულ ევროპის ჰუმანიურ შვილთა მიერ გამოგონილ ჯოჯოხეთურ მანქანის წყალობით-ო!” ისალფრედ ნობელის მიერ შექმნილ დინამიტზე ამბობს ალბათ (თუმცა უნდა ვთქვა რომ ბომბები ადგილობრივი ქიმიკოსის მიერ იყო გაკეთებული), და შემდეგ მოსთქვამს: ,,არ ვიცი, რა ღვაწლითა და საქმით გადაჰრეცხს რუსეთი ამ სამარცხვინო ჩირქს თავის ისტორიასა“.

ამ მკვლელობამდე ორმოცი წლით ადრე კი ახალგაზრდა ორბელიანი მხედარმთავარ არღუთინსკის თამადობით ენერგიულად სისხლში ახშობდა გურიის 1841 წლის ჯანყს. მაშინ ალბათ, ის ჩირქის ჩამორეცხვაზე არა ფიქრობდა. მისი ბიოგრაფი იონა მეუნარგია ამ საომარ ოპერაციას ლამის გმირობად უთვლის და დასძენს რომ ,,..დაუცხრომელ მოქმედებაში და ბრძოლაში მისი სამხედრო და საერო ნიჭი ძალზე გაილესაო…”  ნიკოლოზ ბარათაშვილი საკუთარ ბიძასადმი, გრიგოლ ორბელიანისადმი მიწერილ წერილში წერდა: „საყვარელო ძმაო გრიგოლ, შენი წიგნი მომიტანა დიმიტრი ჯორჯაძემ. დიდად მაამა ამ წიგნმა, მეტადრე ქართველების ქებამ. _ მაინთ თქვენ და იქით ანდრონიკოვი! მილიციამ, როგორც იტყვიან, ასახელა თავისი სახელი და ზღაპრული გმირობის ხმა დაიგდო მრთელს მხედრობაში; თვარემ შენ თვითონ შეიტყობ დაწვრილებით. _ მითამ როდის და რაში არა ვყოფილვართ კარგნი, მაგრამ ჩი მიქუნიმ! მჯერა სარდლობა არღუთინსკისა, საგინოვისა და გურამოვისა, რადგან შენ აქებ, მაგრამ მინდა ერთი ჩაგიხველოთ; შენი დიპლომატობა ხომ ადრევე ვიცოდი: ხუმრობა არ არის, რომ ქართველმა კაცმა გურულებს შეაგონოს ყოველივე უბედურება, რომელიც შეუდგების აღშფოთებას; შაბაშ მკლავთა და განკარგულებათა თქვენთა!“

ასევე, ლესავდა ორბელიანი საკუთარ ნიჭსა და იარაღს 1866 წელს თბილისში ამქრების ამბოხისას, როცა გადასახადებით შეწუხებული მოსახლეობა ქუჩაში გამოვიდა. თავდაპირველად ხალხის დასაწყნარებლად ის თავად გამოვიდა ხალხთან და მოუწოდა: გონს მოდითო, კანონი ყველასათვის ერთიაო, კაცი მთავარმართებელი ვარ და ცხენის ხარჯს მეც კი ვიხდიო. ამაზე ერთმა კინტომ უპასუხა, შე დალოცვილო, თქვენ ცხენს ინახავთ, ჩვენ კი ცხენი გვინახავსო, აი რა, განსხვავებაა ჩვენს შორისო. რაც არ გვაქვს, საიდან მივცეთ მომეტებული გადასახადიო?  არაფერი რომ გამოუვიდა, მოთმინებიდან გამოსული გენერალი ორბელიანი აჯანყებულებს დაემუქრა, რაზეც ხალხმა სტვენით, გინებით და ქვების სროლით უპასუხა.  ,,ხალხის არეულობა სიტყვით არასოდეს არ დამშვიდებულაო” გვეუბნება მეუნარგია  და სხვა რაღა დარჩენოდა ორბელიანს, ჯარის გამოყენებით აჯანყება სისხლში ჩაახშო. პეტრე მელიქიშვილის ცნობით, მარტო მოკლულთა რიცხვმა მაშინ რამდენიმე ათეულს მიაღწია…