რაოდენ უცნაურიც უნდა იყოს, თუ ქუჩაში მოსიარულე უამრავ ადამიანს ჰკითხავ, რამ გამოიყვანა სახლიდან და სად მიდის, უმეტესობა ან თითქმის ყველა ამბობს, რომ თვითგადარჩენისთვის იბრძვის… და ეს ბრძოლა ყოველდღიური ლუკმაპურის შოვნას ეხება, რომელიც, როგორმე შინ უნდა მიიტანოს.
გურიის რეგიონში, კონკრეტულად კი, ოზურგეთსა და მის სოფლებში გეტყვიან, რომ “საჭმლის საყიდლად მიდის”. ამისთვის კი, ან თხილი უნდა ჩააბაროს და ბაზარსა თუ მარკეტში საკვები პროდუქტი უნდა იყიდოს, ან სულაც ნისიად წაიღონ შინ ფქვილი, ზეთი თუ შაქარი.
ოზურგეთში, ამ ზაფხულში განსაკუთრებით, სოფლის პროდუქტების _ ბოსტნეულის, შინაური ცხოველის თუ ფრინველის ფასი, დღემდე არარსებულ ნიშნულამდე აიწია. სიძვირე განსაკუთრებით აოცებთ იმ ფონზე, როცა სასურსათო მაღაზიებში და მარკეტებში ზეთის თუ შაქრის, პურის ფქვილის ან ბურღულეულის ფასი, თითქმის, ერთი წელია, არ გაზრდილა. პირიქით, ზეთის და ფქვილის ფასი უფრო დაბალია.
_ შეხედეთ, ინდაურის სამასგრამიანი ჭუკი 30 ლარი ღირს. გოჭი, ცოცხალი წონით, ერთი კილოგრამი 18 ლარია. ქათამი _ 40 ლარი. აბა, ერთი კილოგრამი ქინძის ფასი რომ 17 ლარს “ეთამაშება”, კარგა ხანია, კი ვიცით, _ ამბობს რიგითი მომხმარებელი მაია მუჯირი და იქვე, ოზურგეთის ბაზრის ფრინველების და ცხოველების გასაყიდი დახლებიდან პასუხიც ისმის:
_ მოიცადეთ და ორ დღეში გოჭის ცოცხალი წონა, ერთი კილოგრამის, 20 ლარი იქნება. ჭუკების ფასი რატომ გიკვირთ? აღარ ჰყავს ხალხს ინდაური და ქათამი, არა! ვერ თესავენ, ვერ ხნავენ, ჭამა ხომ უნდა ამ ფრინველს თუ პირუტყვს? ვისაც ჰყავს, სათავისოდ ძლივს ჰყოფნის. სადაა გასაყიდი. თორემ მაგას რა სჯობს, _ გვეუბნება ნონა ზოიძე, რომელიც ოზურგეთის ბაზარში ყოველ შაბათ-კვირას ჩამოდის ლანჩხუთის ერთ-ერთი სოფლიდან.
მას, როგორც გვეუბნება, აქ გასაყიდად ჩამოაქვს ყველი, რძე, ბოსტნეული. ბაზრის კარებთან დგება და არც მომხმარებლები აკლია. ახლახან კი თავად გოჭის ყიდვა სურდა, თუმცა, ვერ შეიძინა:
_ რაც ღირს, გადავიხდიდი, თუმცა, 18 ლარი რომ ღირს ერთი კილოგრამი ცოცხალი წონა, ვირთხას რატომ უნდა ჰგავდეს გოჭი? წყვილი უნდა მეყიდა, ღორებისთვის შემოღობილი პატარა ადგილი და კარგი ნაგებობა გვაქვს. ასე ვზრდით ზამთრისთვის. ღია სივრცეში გაშვება ხომ საშიშია. ეს აფრიკული ჭირი არა და არ დასრულდა. თუმცა, ისეთი გოჭებიც ვერ ვნახე, ყიდვა რომ ღირდეს. ამასობაში ზამთარიც მოვა… _ გვითხრა მან.
სოფლის პროდუქტის ფასის მზარდი ტენდენცია, ხშირად დადებით მოვლენად მიაჩნდათ გამოცდილ მეურნეებს. გლეხკაცის ნაშრომს ფასი უნდა ჰქონდეს და სულს მოითქვამსო, _ ამბობდნენ. თუმცა, არსებული ვითარება, იმაზე როდი მიუთითებს, რომ მეურნის მდგომარეობა გაუმჯობესდა, ან ვინმე ეკონომიკურად გაძლიერდა. პირიქით, თანდათან მცირდება სოფელში ყველანაირი პროდუქტის რაოდენობა. ფასი და ბაზარი ამ ყველაფერს ერთგვარი ბარომეტრივით აჩვენებს. განსაკუთრებით შემცირებულია შინაური ფრინველის თუ ცხოველის რაოდენობა.
ჩვენ ხშირად ვესაუბრებით გამოცდილ მეურნეებს, ფერმერებს, თუ რატომ არის დღეს ასეთი მდგომარეობა. ყველა სამგზავრო ავტობუსსა თუ ქუჩაში, საბაზრო სივრცეებში სოფლის პროდუქტის ფასის ზრდასა და თვით ამ პროდუქტის შემცირებაზე საუბრობენ.
_ სოფლის მეურნეობის პროდუქტზე, საშინაო მეურნეობის ნაწარმზე ფასის ზრდა იმ შემთხვევაშია მისასალმებელი, როცა გლეხის შრომას ფასი ედება და ბარაქაც მატულობს. დღევანდელი ვითარება კი, სულ სხვა მდგომარეობის მაჩვენებელია _ წარმოუდგენლად იკლო სოფელში პირუტყვის თუ ფრინველის რაოდენობამ და ეს ტენდენცია ცუდად გრძელდება. ხალხმა მაინც უნდა მოძებნოს გამოსავალი, როგორმე მეტად უნდა იშრომოს და მიწა არ მოაცდინოს. მხოლოდ შემოტანილი პროდუქტის იმედად თუ გავაგრძელებთ ყოფნას, მალე ეს პროცესი ცუდად მოგვიბრუნდება. დიდ როლს თამაშობს ამ ყველაფერში თხილის მდგომარეობა, რომლის, როგორც ეკონომიკის გაუმჯობესების აქამდე საიმედო საშუალება, ახლა აღარ არსებობს. დღეს უკუსვლის მცოცავი პროცესი მშრომელ ადამიანს, მის ეკონომიკურ ყოფას, სამწუხაროდ, უკან მიათრევს. უარესობისკენ შეცვლილმა კლიმატურმა მდგომარეობამაც არ უნდა შეგვაშინოს. ადამიანს დასაბამიდან უხდება არსებობისთვის ბრძოლა. რომ არ ველოდით, ისეთი პრობლემები წარმოიშვა. თუმცა, გამოსავალი უნდა მოიძებნოს. უარესისთვის გაგვიძლია, _ ამბობენ ოზურგეთელი წარმატებული მეურნეები, მეწარმეები და ფერმერები: აკაკი ღლონტი, მზია ღლონტი, ლამზირი ბერაძე და სხვები.
ხალხი გაკვირვებას გამოთქვამს იმის გამოც, რომ ერთი წლის მანძილზე არ გაზრდილა სხვადასხვა პროდუქტის, მათ შორის, შაქრის ფასი, რომლის ყიდვა დღესაც შესაძლებელია 2,50 ლარად.
_ კარგად გვახსოვს, პანდემიის დროს და შემდეგაც, რომ მთავრობამ საგანგებო მიმართვაც გაავრცელა, პირველადი მოხმარების ცხრა პროდუქტს ფასი არ მოემატებაო. რომ გადახედო, მართლაც იგივე ფასებია. განსაკუთრებით დაეტყო ეს ზეთსა და პურის ფქვილს. სოფლის პროდუქტი კი ყოველდღე ძვირდება. მართლა რა სჭირს ამ ჩვენს სოფელს… _ ამბობენ რიგითი მომხმარებლები.
_ ის ჭირს, რომ, თხილი იყო მარჩენალი და დღეს 1,80 თეთრი ღირდა ერთი კილოგრამი. ერთ ჰა ფართობზე მაქვს და ახლა ხან ვის ვეხვეწები და ხან _ ვის, რომ საზიაროდ წაიღოს, ნახევარი ჰქონდეს და მომიკრიფოს. ასეთიც ვერ ვიშოვე… ასე მოგვიქციეს საქმე. სოფელში გაჩერებას და ცხოვრებას აზრი ხომ უნდა ჰქონდეს? _ ამბობს სოფელ ქაქუთის მკვიდრი ნატო ქავთარაძე.
_ ვერ ვახერხებ, რომ საკუთარ ეზოში ჩემი თხილი მოვკრიფო, მოვაგროვო. მუშა რომ დავიქირავო, არაფერი მრჩება. თხილს რომ ფასი ჰქონდეს, რატომ დავიწუწუნებთ? საზიაროდ გავცემ-მეთქი, ვიფიქრე და ვერავინ ვნახე, _ ამბობს ლიხაურის მკვიდრი, ნონა სალუქვაძე.
მართლაც, რა სჭირს ქართულ (გურულ) სოფელს?
რატომ ეძებენ ადგილობრივები “ვიღაც გადამთიელს” თუ ადგილობრივ მცხოვრებს, რომ თხილის ფართობები საზიაროდ გასცენ? რა ტენდენციაა ეს?
_ ახლავე გიპასუხებთ, რა ტენდენციაა. დაქირავებული მუშა რომ მოიყვანო, თუ ძალიან დიდი ფართობი გაქვს, იქნებ, შემოსავლის მეხუთედი დაგრჩეს. თუ არადა, წაგებული ხარ. მთელი ზაფხულია, მთელი გურია მაგაზე დაობს და ბუზღუნებს. როგორ გგონიათ, გვეხალისება ამ სიცხეში ბუზღუნი და ჩხუბი? ამიტომ გადავწყვიტეთ, როგორმე მოვძებნოთ ისეთი ხალხი, ვინც საზიაროდ აიღებს ფართობებს. სანახევროდ რატომ არ უნდა მოკრიფონ და შეაგროვონ? თუ არადა, ფაქტია, მუშის დაქირავება აღარ ღირს, _ გვეუბნება ოზურგეთელი ნელი ქერქაძე.
_ მე და ჩემმა მეზობლებმა, ვისაც კი გვაქვს თხილის პლანტაციები, გადავწყვიტეთ, მოვილაპარაკოთ და ერთხელ აჭარის ახლომდებარე სოფლებში წავიდეთ. მშრომელი ადამიანები არიან. ვისაც თხილის პლანტაცია არ აქვს, სანახევროდ საზიაროდ გადავცემთ და თანაბრად გავუყოფთ მოსავალს. სხვა გზა არ გვაქვს, _ ამბობენ “გურია ნიუსთან” ოზურგეთელი მეურნეები, რომლებიც ყოველ დილით, ადრე, თხილის ჩასაბარებლად დგანან ჯიხურების წინ. თან წუხან, მარტო ვმუშაობთ და დღეში ათი კილოგრამის მოკრეფასა და შეგროვებას თუ ვახერხებთო.
_ მეგობარმა მთხოვა, ჭანიეთში ცხოვრობს. ერთი ჰა ფართობი თხილი ავიღე საზიაროდ. ათი დღეა, დავდივარ. მოვკვდი ქალი. ახლა უარს ვერ ვეტყვი, მეგობარია და უხერხულია, თორემ ძალიან შევცდი. ფასი არ მატულობს. პირიქით. ხარისხიც ცუდია. დავიტანჯე… _ გვითხრა სამარშრუტო ავტობუსში მყოფმა ქალბატონმა, რომელიც ჭანიეთში, საზიაროდ აღებულ, სათხილე ფართობში მიიჩქაროდა.
თხილის ფართობების საზიაროდ გაცემაზე საუბარი, ერთგვარი “სიახლეა” ამ კულტურის დაღმასვლის გზაზე. ეს ხავსმოჭიდებული ადამიანის კიდევ ერთი უშედეგო ცდაა, გამოსავლის ძებნაში და შედეგს რომ არ გამოიღებს, უახლოეს მომავალში ძალიან ნათლად ისინიც დარწმუნდებიან, ვინც მრავალი წელია, ხალხს აიმედებს _ აქაოდა, თხილის ხარისხის გაუმჯობესების შემდეგ, ფასი გაუმჯობესდებაო. მანამდე კი მხოლოდ მათი ხელფასებია სოლიდური და უცვლელი…
ავტორი
