რომელ ოთხ ეროვნულ ცეკვას იცავს ჯერჯერობით სახელმწიფო

ქართული ცეკვებისა და მრავალხმიანი სიმღერების ამჟამად მოქმედი დაცვის სამართლებრივი მექანიზმები გასაუმჯობესებელია. საკითხის აქტუალიზება სოცქსელებში გავრცელებულ ვიდეოს მოჰყვა, რომელზეც აღბეჭდილია ერთ-ერთი უცხოური ანსამბლის მიერ სვანური ცეკვის შესრულება, რომელსაც საზოგადოებაში დიდი ვნებათაღელვა მოჰყვა. ქართულ ცეკვას ამ ანსამბლის ერთ-ერთი სოლო მოცეკვავე ქალის კაბაში გამოწყობილი, ერთგვარი გროტესკული ფორმით ასრულებს.

სწორედ ამ ვიდეოს ეხმაურება საქართველოს კულტურის სამინისტრო და აცხადებს, რომ “ვიდეოში ხელყოფილია სვანური ცეკვა აბსოლუტურად მიუღებელი ფორმით.” ასევე, მათი განმარტებით, საჭიროა ქართული ცეკვებისა და მრავალხმიანი სიმღერების ამჟამად მოქმედი დაცვის სამართლებრივი მექანიზმების გაუმჯობესება.

იმის მიუხედავად, რომ ქართული ცეკვა და მრავალხმიანი სიმღერა ქართული კულტურის განუყოფელი ნაწილია, ოფიციალური ინფორმაციით, სახელმწიფოს ძალისხმევით, მხოლოდ ოთხ ქართულ ცეკვას მინიჭებული აქვს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი. ესენია:

1. ფერხული (2013 წ.), წარმდგენი -საქართველოს ხელოვნების სასახლე – კულტურის ისტორიის მუზეუმი;
2. ხორუმი (2013 წ.) წარმდგენი – ანზორ ერქომაიშვილის სახელობის ფოლკლორის სახელმწიფო ცენტრი;
3. აჭარული განდაგანას ხალხური ნაირსახეობები (2019 წ.) წარმდგენი – აჭარის კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტო;
4. ცეკვა ქართული (2020 წ.) წარმდგენი – საქართველოს შოთა რუსთაველის თეატრისა და კინოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი.

ასევე, არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი აქვს მინიჭებული ქალაქურ მრავალჟამიერს (2013 წ.) და ქართულ გალობას (2021 წ.). ქართულ მრავალხმიანობას მოცემული სტატუსი 2014 წელს მიენიჭა, 2020 წელს კი ეროვნული კატეგორიის ძეგლის სტატუსი განესაზღვრა (2001 წელს UNESCO-ს მიერ აღიარებულია, როგორც მსოფლიო ხელთუქმნელი შედევრების ერთ-ერთი ნიმუში, ხოლო 2008 წლიდან UNESCO-ს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის წარმომადგენლობით ნუსხაში არის ნომინირებული).

“… სოციალური ქსელის მეშვეობით გავრცელებული ვიდეო, რომელშიც ხელყოფილია სვანური ცეკვა აბსოლუტურად მიუღებელი ფორმით, მოწმობს, რომ დაცვის ეს მექანიზმები საკმარისი არ არის“, _ მიიჩნევს კულტური სამინისტრო.

“სახელმწიფოს მიზანია, სათანადო დონეზე იყოს დაცული არა მხოლოდ ცეკვებისა და სიმღერების გარკვეული ნაწილი, არამედ ყველა ცეკვა და სიმღერა იმ სტატუსით, რაც კონკრეტული კულტურული მემკვიდრეობისათვის არის შესაბამისი. ამასთან, იმისათვის, რომ არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ელემენტი UNESCO-ს წარმომადგენლობით ნუსხაში იყოს ნომინირებული, ჯერ უნდა მოხდეს ეროვნულ დონეზე მისთვის შესაბამისი დამცავი სტატუსის განსაზღვრა. კერძოდ, უნდა მიენიჭოს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი. შემდეგ უნდა განესაზღვროს ეროვნული კატეგორიის ძეგლის სტატუსი და მხოლოდ ამის შემდეგ ხდება UNESCO-ს წარმომადგენლობით ნუსხაში ძეგლის ნომინირება.

აღსანიშნავია, რომ მიმდინარე წლის 16 თებერვალს კულტურის სამინისტროს სსიპ კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის საბჭოს ახალი შემადგენლობა ჩამოყალიბდა, რომლის წინაშეც დაისმება მოცემული საკითხი და სამინისტროს სსიპ ანზორ ერქომაიშვილის სახელობის ფოლკლორის სახელმწიფო ცენტრთან ერთად დაიწყება მუშაობა მოცემული მიზნის მისაღწევად,“ _ ნათქვამია კულტურის სამინისტროს მიერ გავრცელებულ განცხადებაში.