შინაური ცხოველების შესახებ, მეურნე ადამიანს, მიუხედავად დიდი გამოცდილებისა, ყოველთვის მეტი და სრულყოფილი ცოდნა სჭირდება. მათ შორის, მნიშვნელოვანია ასაკის განსაზღვრა.
სწორედ ამ საკითხზე ვესაუბრებით სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორს მიხეილ ჭიჭაღუას.
_ ბატონო მიხეილ, როგორ ხდება მეძროხეობაში ასაკის განსაზღვრა? როგორც წესი, პატრონი ყოველთვის ინიშნავს თარიღს, თუმცა, ეს ხშირად არ არის შესაძლებელი.
_ ძროხის ასაკის განსაზღვრა ხდება ჩანაწერის მიხედვით, თუმცა, სავარაუდო ასაკის დადგენა შესაძლებელია რქაზე წარმოშობილი რგოლებით. აგრეთვე, კბილების ცვეთის მიხედვით.
_ რგოლი რის მაჩვენებელია?
_ რგოლი რქაზე წარმოიშობა მხოლოდ ფურის მაკეობის პერიოდში. ყოველი რგოლი ერთი წლის მაჩვენებელია. ასაკის დასადგენად რქაზე არსებული რგოლების რაოდენობას ემატება ციფრი 2, რადგან დეკეულის მაკეობა, საშუალოდ, ორი წლიდან იწყება. თუ რქაზე სამი რგოლი აღინიშნება, ასეთი ცხოველის ასაკი ხუთი წლით შემოიფარგლება.
_ აქვს თუ არა ასაკის განსაზღვრის დროს მნიშვნელობა კბილებს?
_ ასაკის განსაზღვრისას მხედველობაში მიიღება ძუძუთა კბილების მოცვლა და შემდგომში საჭრელი კბილების ზედაპირის მოცვეთა. კბილების რაოდენობა ძროხეულში 32-ია. აქედან, ქვედა ყბაზე არის _ 20, ზედაზე კი _ 12 კბილი. ასაკს ადგენენ ქვედა ყბის რვა საჭრელი კბილით, რაც ოთხ წყვილადაა განლაგებული. ზედა ყბაზე საჭრელი კბილი არაა.
_ როგორ ხდება ასაკის განსაზღვრა მეღორეობაში?
_ ზრდასრულ ღორს 44 კბილი აქვს. აქედან 12 საკბეჩი, ოთხი ეშვი, ოთხი სამგლე და 24 საძირე კბილია. 44 კბილიდან 16 მუდმივია, 28 კი _ დროებითი. დაბადების დროს, გოჭის თითო ყბაზე ორ-ორი წყვილი ძუძუთა კბილი თან დაყვება. ერთი თვის ასაკში 16 ახალი კბილი ამოეჭრება და კბილების საერთო რაოდენობა ამ დროისთვის 24-ია. 18-20 თვის ასაკში კბილების მოცვლა და ახალი კბილის ამოსვლა მთავრდება. კბილებით ასაკის დადგენა ამ დროიდან უკვე შეუძლებელია.
_ გამოდის, რომ კბილების საშუალებით ასაკის განსაზღვრა გარკვეულ სიძნელეებს უკავშირდება.
_ დიახ, ასეა. განსაკუთრებით მეღორეობის დარგში, რადგან ასაკის დადგენის მიზნით, პირის ღრუს გახსნა საშიშია და ძნელიც. აგრეთვე, კბილების მოცვლის და მოცვეთის მიხედვით, ასაკის დადგენა სიზუსტეს მოკლებულია. ამიტომ, ასაკის დასადგენად მასობრივად უნდა მიმართონ და მიმართავენ კიდეც ჩანაწერებს, რის შედეგად ცხოველის ასაკი ერთი დღის სიზუსტით ისაზღვრება. ჩანაწერების წარმოება და სახელის დარქმევა დაკავშირებულია ცხოველის საინვენტარო ნომერთან და მისივე სახელთან, რისთვისაც იყენებენ სხვადასხვა მეთოდს.
_ უფრო გავრცელებული მეთოდი რომელია?
_ ყველაზე გავრცელებულია ყურზე პლასტმასის ნომრის დამაგრება, ტატუირება და ყურის დასერვა.
