საქართველოში, თითზე ჩამოსათვლელი სულაც არ არის ისეთი მასწავლებლები, რომლებმაც გმირობის ტოლფასი შრომით იღვაწეს და მეტი თუ არა, ნახევარსაუკუნოვანი სამაგალითო ისტორიები დატოვეს სკოლების კედლებში.
თაობებიც იმახსოვრებენ სიცოცხლეშივე ლეგენდადქცეულ მასწავლებლებს და მათზე უამრავ, სიყვარულით სავსე მოგონებებს იხსენებენ შვილებთან, შვილიშვილებთან, ყველგან, სადაც საამისო დრო და გარემოება დგება.
ჩვენი დღევანდელი სტუმარი, გუგული კოხოძე-სოფრომაძისა (თავად ასე გვისახელებს თავის სრულ გვარ-სახელს) იმ საუკეთესოებს შორის, სწორედ ასე გამოსარჩევი პედაგოგია, რომელიც განსაკუთრებით უყვართ ბაღდათის მუნიციპალიტეტში.
„უამრავი თაობის აღმზრდელი“, განსაკუთრებით პასუხისმგებლიანი“, „ბავშვთმოყვარე“, „კაცთმოყვარე“, „ოჯახის და ვაზის მოყვარე“, „სულით ძლიერი“… „შთაგონების წყარო“, „ულამაზესი“… _ასე საუბრობენ მასზე.
სანდომიანი, დინჯი, ასაკს რომ ვერ დაუჯერებ, ისე წარმოსადეგი, მშვიდად ზის და მოსაყოლ ამბებს თავად ალაგებს, „მთელი ცხოვრების გზა, ერთად აღებული, ოჯახის, ბავშვების, ვაზის და სკოლის სიყვარულია, თითოეულზე ბევრი მაქვს გასახსენებელი და მოსაყოლიო“.
საკუთარ ბიოგრაფიაში ნახევარსაუკუნოვანი პედაგოგობის სტაჟია, თუმცა, მოყოლას მაინც ბავშვობიდან- ჯადოსნური სამყაროდან იწყებს, რაც ადამიანის ბუნებიდან გამომდინარე, ვერ გაურბის, როგორც ყველა!
საოცრად სპეტაკი გამომეტყველება აქვს _ სწორად აფასებენ მშობლიურ მხარეში!
მშვიდად გვიამბობს: _ 1930 წელს დავიბადე. გეზი აღებული მაქვს მეასე წლის მოსანახულებლად… ბაღდათში, კაკასხიდი ჰქვია ჩემს სოფელს. ხანისწყალზე პირველი ხიდი ერთ კარგ მოხელე კაცს გაუკეთებია. კაკა ჰქვიებია. აი, როგორ არ შევაქო? შემდეგ უწოდებიათ კაკასხიდი. იქ გავიზარდე. მასწავლებლობაში გავლიე ცხოვრება, მაგრამ, აი, იქედან მოვდივარ… ამიტომ, როცა მეკითხებით, მაინც იქედან ვიწყებ. როცა დავქორწინდი, მეგონა, სამოთხე დავტოვე. სოფელი კი ჰქვიოდა, ოთხი შვილი კი ვჰყავდით ჩვენს მშობლებს, თუმცა, თოხით და ბარით არასდროს უმუშავიათ. ხუმრობდნენ, რა ვქნათ, უთოხო გლეხები ვართო. სინამდვილეში უამრავი თხა, ღორი და ძროხა ჰყავდათ. ხომ ხდებოდა, მგელი ან ტურა შეჭამდა. ან თუ არ შეჭამდა, საღამოს დათვლა ხომ უნდოდა? ხშირად ისე დაამწყვდევდნენ, არც ითვლიდნენ, მგელმა თუ შეჭამა, უკან არ დაგიბრუნებს, რად უნდა დათვლაო, _ იხუმრებდნენ კიდეც. ყანებში კი ნადს იხმარდნენ და ნამდვილად არასდროს გვიჭირდა, _ გვიამბობს ქალბატონი გუგული.
ეპიზოდებად დაყოფილი ბიოგრაფიიდან, როგორც შეგვპირდა, ოჯახზე, ვაზსა და სკოლაზე გვიამბობდა, ასევე, რამდენიმე სერიოზულ რჩევას მოგვცემდა, თან ზოგ უცნაურ ამბავსაც გაიხსენებდა, _ სიტყვას არ ტეხს.
ახსოვს გადასახლების პერიოდი, სოფელ ადიგენში. პედაგოგიური ტექნიკუმიც ახალციხეში დაამთავრა. მერე, როცა კვლავ მშობლიურ სოფელში დაბრუნდნენ, მალე დაქორწინდა კიდეც. ოჯახი და სკოლა თანაბრად საზრუნავი საქმე გახდა:
_ დილით ჩემი მეუღლე ყველა საოჯახო საქმეს მოითავებდა. მე მევალებოდა საუზმე, ბავშვების მომზადება და მერე სკოლაში წასვლა. მთელი დღე საპასუხისმგებლო მქონდა. თითქმის ნახევარი საუკუნე ვიმუშავე და ვერავინ იტყოდა და იტყვის, რომ ბავშვები ერთმანეთისგან განვასხვავე. შედარებით სუსტს მუდამ წინა მერხზე ვსვამდი. არ გატყუებთ, ვერ გავიხსენებ, რომ მყოლოდა ცუდი მოსწავლე, ასეთი ჩემს მეხსიერებაში არ არის. პროფესორი და დოქტორი კი ბევრი გახდა. 42 მასწავლებელი ვიყავით ბაღდათის მეორე საჯარო კოლაში, მაშინ მაიაკოვსკის სახელობის იყო და რანაირად შეიძლებოდა ცუდი მოსწავლე გვყოლოდა? მრავალი ჯილდო, მადლობა, პატივისცემა მიმიღია და მუდამ ყველაზე მეტი ის სიყვარული იყო და არის, რასაც ყოფილი მოსწავლეებისგან ვგრძნობდი, _ გვეუბნება ქალბატონი გუგული.
_ სკოლაც იყო და სკოლაც! წესრიგი, დისციპლინა, უმიზეზოდ გაცდენა, დაგვიანება, ვის უნდა გაებედა?! სწავლების ხარისხი უმაღლეს დონეზე იყო. ასევე, გარეგნულ მხარეს, ჩაცმულობას, ქცევას უდიდესი ყურადღება ექცეოდა… ერთსაც გეტყვით, იქნებ, გაგეცინოთ…
_ რას გვეტყვით, ქალბატონო გუგული?
_ არ შეიძლებოდა, ქალი მასწავლებელი სკოლაში წინდის გარეშე მისულიყო, თუნდაც ზაფხულში.
_ რატომ? და ეს მოგწონდათ?
_ ასეთი იყო წესი. ისეთ დირექტორი გვყავდა, თან კაცი, ჩამოივლიდა, წვივზე თითს შეახებდა ყველას, ამოწმებდა, ვინმე წინდის გარეშე არ ყოფილიყო. იქნებ, გაგეცინოთ, გაბრაზდე კიდეც… თუმცა, მაშინ ამას წესრიგი და დისციპლინა ერქვა ყველაფერთან ერთად.
ქალბატონი გუგული გვეუბნება, რომ ცხოვრებამ უმძიმესი ხვედრიც არგუნა _ 35 წლის ასაკში გარდაეცვალა ქალიშვილი. შემდეგ კი, უფრო დიდი უბედურება _ 42 წლის შვილიშვილი, უფროსი ვაჟის, გაიოზ სოფრამაძის შვილი დაიღუპა…
_ უკურნებელი სენით დაავადდა. ყველაფერი იღონეს, ვერ ვუშველეთ… ახლა ვარ ჩემი შვილის, გაიოზის გვერდით. მევენახეობას მიჰყო ხელი, ვაზი საქართველოს სიმბოლოა და ყველა ოჯახში სალოცავი ვენახის მწკრივები უნდა იყოს გაშლილი, _ გვეუბნება ქალბატონო გუგული და თავისივე გამომცხვარი ხაჭაპურით გვმასპინძლობს _ „ჯერ მართლა ასი წლის კი არ ვარ, კარგად გამომდისო“.
სინანულს გამოთქვამს, რომ მეუღლის 20 წლის წინ გარდაცვალებამ საოჯახო და სასკოლო საქმე შეაფერხა.
_ რომ არა ბევრი ტრაგიკული ამბავი, რამაც სოფრომაძეების ჭერქვეშ გაირა, მეტი წარმატებები გვექნებოდა. როგორც გითხარით, მე ჩემი შეგნებული ცხოვრება პედაგოგობას მივუძღვენი და ყოველმხრივ ხელს მიწყობდა მეუღლე. სულ ცდილობდა, უამრავი საოჯახო საქმე აეცილებინა ჩემთვის. ერთს კი მეტყოდა ხშირად, როცა ვენახში მუშაობდა, „გუგული, გამოდი, შეხედე, მე რომ არ ვიქნები, ვენახის მოხვევა გეცოდინებაო“. ძალიან უყვარდა ვაზი. პროფესიით მეტალურგი იყო, სპორტსმენი. ვაზის საქმეს მოკიდა ხელი და შეაყვარა შვილებსაც. გაიოზ სოფრომაძე, ჩემი შვილი ახლა ვაზის მოვლითაა დაკავებული, აქვს თავისი მარანი… ვაზი, ოჯახი, სამშობლო განუყოფელია ქართველი კაცისთვის. მიხარია და როგორც შემიძლია, გვერდით ვუდგავარ შვილს… დედა მაშინ კვდება, როცა შვილს კარგავს, თუმცა, რა უნდა ქნას დედამ, როცა სხვა შვილებიც ჰყავს? ამიტომ ვცოცხლობ. უფალს შევთხოვ, მათ ჯანმრთელობას. გული მიკვდება, ჩემმა გაიოზმაც რომ ჩემი ტკივილი გაიზიარა. ეს სისასტიკეა ბედის მხრიდან, მაგრამ უფალი რასაც დაუშვებს, წინ ვერავინ აღუდგება, _ ცრემლმორეული, ხმადაბლა საუბრობს ქალბატონი გუგული.
მერე კი მაინც თავის ჩვეულ ხასიათს გვაჩვენებს _ რჩევებს შეგპირდით და არ დაგამადლითო…
_ დიდხანს გსურთ, იცოცხლოთ? ყოველ დილით დალიეთ ერთ ჭიქა წყალი. პირი არ დაიბანოთ თბილი წყლით. ყოველ დილით გრილი წყალი მოიხმარეთ სახის დასაბანად!
_თქვენ მართლა არ იბანდით სახეს თბილი წყლით?
_ არა, არასოდეს! ახლა ყინულივით წყალზე არ გეუბნებით, თუნდაც ზაფხული იყოს. გრილი წყლით დაიბანეთ სახე. ყოველ დილით დალიეთ ერთი ჭიქა წყალი, ყოველდღე წაიკითხეთ თუნდაც ხუთი გვერდი წიგნისა! _ ეს საგანგებოდ დაიმახსოვრეთ. აი, ეს ყველაფერი, თითქოს უმნიშვნელო თერაპიაა და არ გაგეცინოთ! დაეჯერება ჩემი ასაკის ადამიანს! _ გვეუბნება ქალბატონი გუგული და მადლობას გვიხდის.
ჩვენ კი, თავად გვსურს, მადლიერება გამოვხატოთ ამ ღვაწლმოსილი ქალბატონის მიმართ, რომელიც ასე უყვართ მშობლიურ რაიონში, აფასებენ და დიდი ოჯახის დიდ ქალბატონობას კიდევ დიდხანს უსურვებენ!
როცა სერიოზულად ვუთხარით, თქვენი ასი წლის იუბილეზე მოვალთ-თქო, სხარტად მოგვიგო, მანამდე სხვა იუბილეა, ანუ 95 წელი… ცოტა იუმორი მეც მიყვარსო.
მერე მორიდებულად გვითხრა, ჟურნალისტი შვილიშვილი მყავს, ცოტნე გეგეჭკორის ბებია ვარო!
დღეგრძელობას, ულევ სიხარულს, ტკივილების დათმენას და საუკუნის კარიბჭესთან ასე ყოჩაღი ნაბიჯებით მისვლას ვუსურვებთ ღვაწლმოსილ, პედაგოგ ქალბატონს!
ავტორი
